De Rode Roos
21-02-03, 16:26
'Islam sluit democratie niet uit
door onze correspondent Alfred Muller
JERUZALEM - Islam en democratie kunnen samengaan. In een aantal islamitische landen is de democratisering op gang gekomen. Maar in de Arabische wereld is daar nog niets van te zien. Dat zei professor Shlomo Avineri van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem woensdagavond op een conferentie over 'Israël, het Midden-Oosten en de Islam'.
De conferentie werd georganiseerd door het Harry S. Truman Instituut voor de Bevordering van Vrede van deze universiteit.
Avineri stelde dat de afgelopen twaalf jaar op vele plaatsen in de wereld processen gaande zijn die duiden op democratisering. De democratisering in de Oost-Europese landen is een groot succes, uitgezonderd Oekraïne en Wit-Rusland. In Latijns-Amerika, de landen ten zuiden van Afrika en in Zuidoost-Azië zijn ook democratische processen in gang gezet.
Ook een deel van de islamitische wereld democratiseert, aldus de politicoloog. In Turkije is de democratie inmiddels sterk. In Indonesië krijgt het volk steeds meer te vertellen. Landen als Bangladesh en Pakistan kennen nu een democratische structuur. Zelfs in Iran kunnen - binnen bepaalde grenzen - mensen met verschillende meningen naar de gunst van de kiezer dingen.
De Arabische wereld blijft echter hopeloos achter. Op de vraag naar het waarom, zei Avineri: ,,Ik heb er geen antwoord op, maar we hebben wel een probleem.'' Na 11 september is het gebrek aan democratisering in de Arabische landen namelijk een kwestie van de wereldpolitiek geworden.
Als de mensen in landen als Egypte en Saudi-Arabië niet de mogelijkheid hebben, een dissident geluid te laten horen via maatschappelijke instituten, worden ze de moskee in gedreven. Als er geen kanalen bestaan om hun mening langs legitieme wegen te laten horen, grijpen ze naar niet-legitieme middelen, zoals zelfmoord terreur. Avineri stelde dat Arabische wetenschappers de vraag moeten beantwoorden waarom in de Arabische wereld de democratisering niet op gang is gekomen.
De bekende Midden-Oosten historicus professor Bernard Lewis hield een afgeladen zaal voor dat de dictatoriale bestuursvormen in de Arabische landen een relatief recent verschijnsel zijn. De geschiedenis van de islam biedt volgens hem voldoende aanknopingspunten voor inspraak van het volk. ,,Het is een kwestie van wetsinterpretatie'', zei hij.
De allereerste islamitische bestuursvorm kende het idee van een verbond tussen heerser en volk, aldus Lewis. Het idee van zo'n contract houdt in dat de heerser zorg draagt voor het welzijn van het volk, en dat de mensen zich in ruil daarvoor aan zijn gezag onderwerpen. De heerser was zich ervan bewust dat zijn macht beperkt was: deze was onderworpen aan die van Allah. Hij had geen macht om de religieuze wetten te veranderen. Het volk had zelfs de plicht een heerser weg te sturen, als deze van de islam afvallig werd.
Pas in de laatste eeuwen heeft de plaatselijke autoriteit aan betekenis ingeboet. De Baath-partij in Irak en Syrië, bijvoorbeeld, waarvan de ideologie verwantschap toont met de nazipartij, centraliseerde het gezag. Bij deze partij speelt indoctrinatie en verdrukking een centrale rol.
Lewis noemde de toegang tot moderne communicatiemiddelen in de Arabische landen een positieve ontwikkeling. Deze middelen speelden volgens hem een belangrijke rol bij het ineenstorten van het Sovjetblok. In de moslim wereld worden de mensen door het gebruik van internet blootgesteld aan een veelvoud van ideeën. Dat maakt volgens hem een meerpartijenstelsel op den duur mogelijk.
De Palestijnse professor Khalil Shikaki stelde dat het met het gebrek aan democratie niet zo zwart-wit is als Avineri zich voorstelt. Hij wees op de betekenis van de televisiezender al-Jazeera, die verschillende opinies verspreidt in de Arabische landen.
In de Palestijnse samenleving bestaan ook krachten die democratisering en hervorming van de Palestijnse overheid eisen. Maar de eis van Israël en de Verenigde Staten, het regime van de Palestijnse leider Yasser Arafat te veranderen, hebben volgens hem een averechts effect.
Bron: Nederlands Dagblad (confessionele krant)
door onze correspondent Alfred Muller
JERUZALEM - Islam en democratie kunnen samengaan. In een aantal islamitische landen is de democratisering op gang gekomen. Maar in de Arabische wereld is daar nog niets van te zien. Dat zei professor Shlomo Avineri van de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem woensdagavond op een conferentie over 'Israël, het Midden-Oosten en de Islam'.
De conferentie werd georganiseerd door het Harry S. Truman Instituut voor de Bevordering van Vrede van deze universiteit.
Avineri stelde dat de afgelopen twaalf jaar op vele plaatsen in de wereld processen gaande zijn die duiden op democratisering. De democratisering in de Oost-Europese landen is een groot succes, uitgezonderd Oekraïne en Wit-Rusland. In Latijns-Amerika, de landen ten zuiden van Afrika en in Zuidoost-Azië zijn ook democratische processen in gang gezet.
Ook een deel van de islamitische wereld democratiseert, aldus de politicoloog. In Turkije is de democratie inmiddels sterk. In Indonesië krijgt het volk steeds meer te vertellen. Landen als Bangladesh en Pakistan kennen nu een democratische structuur. Zelfs in Iran kunnen - binnen bepaalde grenzen - mensen met verschillende meningen naar de gunst van de kiezer dingen.
De Arabische wereld blijft echter hopeloos achter. Op de vraag naar het waarom, zei Avineri: ,,Ik heb er geen antwoord op, maar we hebben wel een probleem.'' Na 11 september is het gebrek aan democratisering in de Arabische landen namelijk een kwestie van de wereldpolitiek geworden.
Als de mensen in landen als Egypte en Saudi-Arabië niet de mogelijkheid hebben, een dissident geluid te laten horen via maatschappelijke instituten, worden ze de moskee in gedreven. Als er geen kanalen bestaan om hun mening langs legitieme wegen te laten horen, grijpen ze naar niet-legitieme middelen, zoals zelfmoord terreur. Avineri stelde dat Arabische wetenschappers de vraag moeten beantwoorden waarom in de Arabische wereld de democratisering niet op gang is gekomen.
De bekende Midden-Oosten historicus professor Bernard Lewis hield een afgeladen zaal voor dat de dictatoriale bestuursvormen in de Arabische landen een relatief recent verschijnsel zijn. De geschiedenis van de islam biedt volgens hem voldoende aanknopingspunten voor inspraak van het volk. ,,Het is een kwestie van wetsinterpretatie'', zei hij.
De allereerste islamitische bestuursvorm kende het idee van een verbond tussen heerser en volk, aldus Lewis. Het idee van zo'n contract houdt in dat de heerser zorg draagt voor het welzijn van het volk, en dat de mensen zich in ruil daarvoor aan zijn gezag onderwerpen. De heerser was zich ervan bewust dat zijn macht beperkt was: deze was onderworpen aan die van Allah. Hij had geen macht om de religieuze wetten te veranderen. Het volk had zelfs de plicht een heerser weg te sturen, als deze van de islam afvallig werd.
Pas in de laatste eeuwen heeft de plaatselijke autoriteit aan betekenis ingeboet. De Baath-partij in Irak en Syrië, bijvoorbeeld, waarvan de ideologie verwantschap toont met de nazipartij, centraliseerde het gezag. Bij deze partij speelt indoctrinatie en verdrukking een centrale rol.
Lewis noemde de toegang tot moderne communicatiemiddelen in de Arabische landen een positieve ontwikkeling. Deze middelen speelden volgens hem een belangrijke rol bij het ineenstorten van het Sovjetblok. In de moslim wereld worden de mensen door het gebruik van internet blootgesteld aan een veelvoud van ideeën. Dat maakt volgens hem een meerpartijenstelsel op den duur mogelijk.
De Palestijnse professor Khalil Shikaki stelde dat het met het gebrek aan democratie niet zo zwart-wit is als Avineri zich voorstelt. Hij wees op de betekenis van de televisiezender al-Jazeera, die verschillende opinies verspreidt in de Arabische landen.
In de Palestijnse samenleving bestaan ook krachten die democratisering en hervorming van de Palestijnse overheid eisen. Maar de eis van Israël en de Verenigde Staten, het regime van de Palestijnse leider Yasser Arafat te veranderen, hebben volgens hem een averechts effect.
Bron: Nederlands Dagblad (confessionele krant)