rafiq
24-03-03, 18:26
Door Jaap van Ginneken
Wij leven in een democratie, de media zijn vrij, de nieuws-gaarders zijn kritisch, de publieke opinie is terughoudend, dus wij laten ons niet manipuleren. Althans dat denken wij. Psycholoog en mediadeskundige Jaap van Ginneken over de regels van de oorlogspropaganda die de geallieerden hanteren.
1. Benut je mediaoverwicht
Anglo-Amerikaanse mediaorganisaties overheersen het overgrote deel van de uitwisseling van mediamateriaal. Bij de nieuwszenders, de grote dag- en weekbladen, maar ook bij de glossy magazines, de entertainmentprogramma's, de speelfilms en de popmuziek. Al deze kanalen zijn véél ontvankelijker voor Anglo-Amerikaanse overheidsopvattingen dan bijvoorbeeld voor Franse, Duitse, Russische of Chinese kanttekeningen.
2. Behoud je voorsprong
Zorg dat er elk uur en elke dag schijnbaar nieuwswaardige uitspraken of pseudo-gebeurtenissen aan de nieuwsstroom worden toegevoegd. Denk daarbij goed na over de opstelling van de camera's. Plaats voor, achter en opzij van de president of de minister voortdurend onopvallend symbolen van zijn legitimiteit, autoriteit en patriottisme - zoals officiële zegels, vlaggen en logo's.
3. Bepaal de nieuwsagenda
Beïnvloed naar welke nieuwsonderwerpen de meeste aandacht uitgaat, controleer expliciet waarover en daarmee impliciet hoe er wordt gedacht. Kom bijvoorbeeld voortdurend terug op de gifgasaanval op het dorp Halabja in de Koerdische grensstreek 15 jaar geleden. Ook al hebben de westerse leiders daar destijds nooit een punt van gemaakt, en meldde de verantwoordelijke CIA-analist twee weken geleden in de New York Times dat de betreffende aanval vermoedelijk niet door Irak maar door Iran was uitgevoerd .
4. Personifieer het conflict
Het is makkelijker om een persoon en zijn entourage te doen haten, dan een heel volk. Bovendien moet je met dat volk later verder. Voed daarom de media met pikante informatie over de abjectheid van de dictator. Over zijn vele dubbelgangers en maîtresses, over zijn buitensporige levensstijl, over vreemde gewoonten en bijgeloof, over seks en drugs. In het algemeen worden nauwelijks pogingen ondernomen deze verhalen te toetsen .
5. Maak andere stemmen monddood
Irakese journalisten zijn op voorhand ongeloofwaardig en vormen dus geen bedreiging voor jouw weergave van de feiten. Buitenlandse correspondenten en verslaggevers die 'de andere kant' willen laten zien, zijn een veel groter probleem. Laat ze nadrukkelijk weten dat ze in Bagdad groot gevaar lopen, zodat het overgrote merendeel weer afreist vóór het werkelijke begin van de vijandelijkheden, zoals ook gebeurde bij de vorige Golfoorlog. Zorg vervolgens dat je hun geloofwaardigheid in twijfel trekt, zoals vorige keer gebeurde met de enig overgeblevene: Peter Arnett van CNN.
6. Belemmer toegang, maar bied voorzieningen
De feitelijke veldslagen spelen zich vaak af in ontoegankelijk gebied. Houd journalisten die daar op eigen risico willen opereren tegen, of arresteer ze desnoods. Bied daarentegen kleine groepjes van de meest invloedrijke media af en toe een beschermde rondreis naar het front aan. Bied bovendien de grote groep van andere verslaggevers goede voorzieningen zoals satellietverbindingen op een militaire basis ver achter de linies. Geef dagelijks persconferenties en biedt mogelijkheden om goede beelden te schieten zodat de journalisten zich als 'ooggetuigen' kunnen presenteren.
7. Lever geluid- en beeldfragmenten op maat
Wat in de achtergrondkaternen van de kranten wordt geschreven doet helemaal niet ter zake. Welke kleurenfoto's op de voorpagina belanden daarentegen des te meer. Dat laatste geldt ook voor de tv-journaals en actualiteitenrubrieken. Dramatische audiovisuele fragmenten bepalen namelijk de reacties van het grote publiek. Zorg daarom dat je doorlopend kant-en-klare audio- en videoclips vermenigvuldigt en verspreidt. De media zullen ze gebruiken, ook al weten ze dat ze voor propagandadoeleinden zijn gemaakt.
8. Probeer het raamwerk van de berichtgeving te beheersen
De oorlogswil is gebaseerd op het trauma van de terroristische aanslagen. Kom daarom met steeds nieuwe stukjes informatie over vermeende banden tussen Osama en Saddam. Benadruk dat hij massavernietigingswapens heeft, niet dat drie tot zes andere landen in de regio (aldus een recent overzicht in de International Herald Tribune) over diezelfde wapens beschikken.
9. Schep een eigen woordgebruik
Stel 'fundamentalisme' voortdurend gelijk aan islam . Dan zijn er kennelijk nergens gematigde moslims noch fundamentalistische joden of christenen. Zeg voortdurend dat je een 'schone' oorlog voert met 'precisiebombardementen' en weinig burgerslachtoffers.
10. Wakker de angst aan het thuisfront aan
Uitgebreide en zichtbare voorzorgsmaatregelen tegen terroristische aanslagen in Amerika en Europa hebben een nuttig propagandistisch neveneffect . Pantserwagens en bewapende militairen bij vliegvelden en stations, torens en tunnels, waterzuiveringsinstallaties en elektriciteitsvoorzieningen wakkeren de angst onder de bevolking aan en dwingen haar zo tot stellingname. Bij de vorige Golfoorlog hield dat beklemmende gevoel wekenlang aan.
Wij leven in een democratie, de media zijn vrij, de nieuws-gaarders zijn kritisch, de publieke opinie is terughoudend, dus wij laten ons niet manipuleren. Althans dat denken wij. Psycholoog en mediadeskundige Jaap van Ginneken over de regels van de oorlogspropaganda die de geallieerden hanteren.
1. Benut je mediaoverwicht
Anglo-Amerikaanse mediaorganisaties overheersen het overgrote deel van de uitwisseling van mediamateriaal. Bij de nieuwszenders, de grote dag- en weekbladen, maar ook bij de glossy magazines, de entertainmentprogramma's, de speelfilms en de popmuziek. Al deze kanalen zijn véél ontvankelijker voor Anglo-Amerikaanse overheidsopvattingen dan bijvoorbeeld voor Franse, Duitse, Russische of Chinese kanttekeningen.
2. Behoud je voorsprong
Zorg dat er elk uur en elke dag schijnbaar nieuwswaardige uitspraken of pseudo-gebeurtenissen aan de nieuwsstroom worden toegevoegd. Denk daarbij goed na over de opstelling van de camera's. Plaats voor, achter en opzij van de president of de minister voortdurend onopvallend symbolen van zijn legitimiteit, autoriteit en patriottisme - zoals officiële zegels, vlaggen en logo's.
3. Bepaal de nieuwsagenda
Beïnvloed naar welke nieuwsonderwerpen de meeste aandacht uitgaat, controleer expliciet waarover en daarmee impliciet hoe er wordt gedacht. Kom bijvoorbeeld voortdurend terug op de gifgasaanval op het dorp Halabja in de Koerdische grensstreek 15 jaar geleden. Ook al hebben de westerse leiders daar destijds nooit een punt van gemaakt, en meldde de verantwoordelijke CIA-analist twee weken geleden in de New York Times dat de betreffende aanval vermoedelijk niet door Irak maar door Iran was uitgevoerd .
4. Personifieer het conflict
Het is makkelijker om een persoon en zijn entourage te doen haten, dan een heel volk. Bovendien moet je met dat volk later verder. Voed daarom de media met pikante informatie over de abjectheid van de dictator. Over zijn vele dubbelgangers en maîtresses, over zijn buitensporige levensstijl, over vreemde gewoonten en bijgeloof, over seks en drugs. In het algemeen worden nauwelijks pogingen ondernomen deze verhalen te toetsen .
5. Maak andere stemmen monddood
Irakese journalisten zijn op voorhand ongeloofwaardig en vormen dus geen bedreiging voor jouw weergave van de feiten. Buitenlandse correspondenten en verslaggevers die 'de andere kant' willen laten zien, zijn een veel groter probleem. Laat ze nadrukkelijk weten dat ze in Bagdad groot gevaar lopen, zodat het overgrote merendeel weer afreist vóór het werkelijke begin van de vijandelijkheden, zoals ook gebeurde bij de vorige Golfoorlog. Zorg vervolgens dat je hun geloofwaardigheid in twijfel trekt, zoals vorige keer gebeurde met de enig overgeblevene: Peter Arnett van CNN.
6. Belemmer toegang, maar bied voorzieningen
De feitelijke veldslagen spelen zich vaak af in ontoegankelijk gebied. Houd journalisten die daar op eigen risico willen opereren tegen, of arresteer ze desnoods. Bied daarentegen kleine groepjes van de meest invloedrijke media af en toe een beschermde rondreis naar het front aan. Bied bovendien de grote groep van andere verslaggevers goede voorzieningen zoals satellietverbindingen op een militaire basis ver achter de linies. Geef dagelijks persconferenties en biedt mogelijkheden om goede beelden te schieten zodat de journalisten zich als 'ooggetuigen' kunnen presenteren.
7. Lever geluid- en beeldfragmenten op maat
Wat in de achtergrondkaternen van de kranten wordt geschreven doet helemaal niet ter zake. Welke kleurenfoto's op de voorpagina belanden daarentegen des te meer. Dat laatste geldt ook voor de tv-journaals en actualiteitenrubrieken. Dramatische audiovisuele fragmenten bepalen namelijk de reacties van het grote publiek. Zorg daarom dat je doorlopend kant-en-klare audio- en videoclips vermenigvuldigt en verspreidt. De media zullen ze gebruiken, ook al weten ze dat ze voor propagandadoeleinden zijn gemaakt.
8. Probeer het raamwerk van de berichtgeving te beheersen
De oorlogswil is gebaseerd op het trauma van de terroristische aanslagen. Kom daarom met steeds nieuwe stukjes informatie over vermeende banden tussen Osama en Saddam. Benadruk dat hij massavernietigingswapens heeft, niet dat drie tot zes andere landen in de regio (aldus een recent overzicht in de International Herald Tribune) over diezelfde wapens beschikken.
9. Schep een eigen woordgebruik
Stel 'fundamentalisme' voortdurend gelijk aan islam . Dan zijn er kennelijk nergens gematigde moslims noch fundamentalistische joden of christenen. Zeg voortdurend dat je een 'schone' oorlog voert met 'precisiebombardementen' en weinig burgerslachtoffers.
10. Wakker de angst aan het thuisfront aan
Uitgebreide en zichtbare voorzorgsmaatregelen tegen terroristische aanslagen in Amerika en Europa hebben een nuttig propagandistisch neveneffect . Pantserwagens en bewapende militairen bij vliegvelden en stations, torens en tunnels, waterzuiveringsinstallaties en elektriciteitsvoorzieningen wakkeren de angst onder de bevolking aan en dwingen haar zo tot stellingname. Bij de vorige Golfoorlog hield dat beklemmende gevoel wekenlang aan.