Simon
26-03-03, 13:45
Wouter Bos over akkoord in formatie over Irak
25-03-2003 08:53
De oorlog in Irak is inmiddels zijn zesde dag ingegaan. De oorlogshandelingen en het verlies van mensenlevens vervullen ons met grote zorg. Het uitbreken van de oorlog is en blijft voor ons een nederlaag. Ons spoor van de Verenigde Naties en Kofi Annan heeft niet geleid tot vreedzame ontwapening van Irak. Het besluit van onder meer de Verenigde Staten om een preventieve oorlog te beginnen zonder voldoende politieke basis in de Veiligheidsraad kon en kan onze goedkeuring niet verkrijgen. Ook omdat het een verkeerd precedent schept voor de toekomst.
Nu de oorlog is uitgebroken hopen we vurig dat deze zo kort mogelijk duurt en zo min mogelijk mensenlevens zal kosten. Daarbij moeten de basisprincipes van proportionaliteit en het humanitaire oorlogsrecht worden gehandhaafd. Het is nu zaak om de geschonden internationale rechtsorde te herstellen.
Op dit moment met de oorlog stoppen is geen optie. Als de oorlog nu direct stopt zal Saddam dit als een grote overwinning vieren op het westen en zal hij zijn toorn richten op Sjiieten en Koerden, net als in 1991. De oorlog nu stoppen is niet in het belang van het Irakese volk. Dat belang en de vraag hoe de internationale rechtsorde zo snel mogelijk kan worden hersteld, moet nu ook voor ons de leidraad zijn.
Gisteravond laat hebben we tijdens de formatieonderhandelingen overeenstemming bereikt over hoe een nieuw kabinet van CDA/PvdA omgaat met de huidige oorlog in Irak. Daarover was vorige week onenigheid ontstaan, omdat we het oneens waren over het besluit om ten strijde te trekken. We hebben nu besloten om dat verschil van mening verder te laten rusten, oftewel: ‘agree to disagree’. CDA en PvdA vragen elkaar dus niet standpunten die zij hebben ingenomen in te trekken, maar richten zich in plaats daarvan op de toekomst.
Met het CDA hebben we afgesproken uit te gaan van de feitelijke situatie zoals die zich nu voordoet. De feitelijk situatie is een conflict tussen enerzijds een dictator die de mensenrechten op een verschrikkelijke wijze schendt en VN-resoluties over massavernietigingswapens stelselmatig negeert en anderzijds een coalitie van democratische landen die Irak wil ontwapenen. Zoals ik donderdag bij het uitbreken van de oorlog al heb gezegd, stelt de PvdA zich in de nu ontstane situatie op aan de zijde van de coalitie. CDA en PvdA zijn het daar dus over eens.
Verder is het zo dat de VS c.s. feitelijk een beroep hebben gedaan op resolutie 1441 als grondslag voor de interventie. Dat leidde ook tot meningsverschillen tussen PvdA en CDA in de Kamerdebatten. Nu de oorlog een feit is, is het weinig productief om dat geschil verder uit te vechten. Wij zullen niet van het CDA vragen hun standpunt daarover te wijzigen, net zoals zij dat niet van ons zullen vragen. Ook hier geldt de gemeenschappelijk onderschreven noodzaak om nu naar de toekomst te kijken. Dan zijn de belangen van het Irakese volk en het belang van een zo snel mogelijk herstel van de internationale rechtsorde voor ons beiden heel belangrijk.
We hebben altijd aangegeven tegen een actieve militaire bijdrage te zijn. Ook Jan Peter Balkenende heeft dat vorige week verklaard. Daarom was het optreden van de Nederlandse luitenant-kolonel Blom bij de persconferentie van de Amerikaanse generaal Franks een kwestie van eens maar nooit weer, omdat de indruk werd gewekt dat Nederland deel uitmaakt van de ‘coalition of the willing’. Dat is niet zo en op dat punt is nu ook een harde afspraak gemaakt met het CDA. Nederland zal aan de oorlog in Irak geen eigen, actieve militaire bijdrage leveren met mensen en materieel.
Ook is afgesproken dat Nederland het bestaande toetsingskader hanteert bij eventuele verzoeken van de VS voor zogeheten ‘backfill’. Nederland zal alleen eenheden ter beschikking stellen voor vredesoperaties waar we al aan deelnemen, op basis van bondgenootschappelijke verplichtingen en op basis van het Nederlandse belang en de internationale rechtsorde. Daardoor zal Nederland niet alsnog via de achterdeur de oorlog militair steunen.
We zijn het met het CDA eens geworden dat de VN na de oorlog een centrale rol dient te spelen bij de wederopbouw van Irak en het herstel van de internationale rechtsorde. De EU dient een actieve financiële en materiële bijdrage te leveren aan de noden van de bevolking en de vluchtelingen.
De nu gemaakte afspraken met het CDA betekenen in feite dat we beide accepteren dat we van mening verschillen over de aanloop naar de oorlog. Beide partijen vragen elkaar dus ook niet om een knieval, maar respecteren elkaars positie en het gerezen verschil van mening.
Dat is mogelijk omdat we tegelijkertijd nu allebei uitgaan van de nu ontstane situatie. Hoe je het wendt of keert, er is nu een oorlog gaande. En over hoe we zo snel mogelijk de internationale rechtsorde kunnen herstellen en hoe Nederland zich moet opstellen tegenover deze oorlog, zijn CDA en PvdA het gisteren eens geworden.
Vervolgens stonden we allemaal in de fractie voor de moeilijke vraag of we nu wel of niet door wilden met de formatie. Ook zelf had ik meermalen gezegd dat ik me voor kon stellen dat een meningsverschil over oorlog en vrede reden kan zijn om de formatie te laten stranden. Maar ik heb ook toen al gezegd dat het voor mij in ieder geval ook heel belangrijk zou zijn of Nederland wel of niet actief deel zou nemen aan een eventuele oorlog.
Voor die afweging gesteld heb ik de fractie voorgesteld door te gaan met de formatie. We hadden immers gerealiseerd dat Nederland op geen enkele wijze een militaire bijdrage aan het conflict zou leveren. Daarnaast hoefden we onze standpunten over het hele proces dat tot deze oorlog leidde, niet in te slikken net zomin als we dat van het CDA vroegen. Voor mij waren dat twee harde grenzen waar ik niet overheen wilde.
De fractie heeft vandaag met mijn voorstel ingestemd. Alleen Peter van Heemst kon dat besluit niet dragen. Ik heb dat gerespecteerd, omdat ik vind dat als je open discussieert, je ook moet kunnen accepteren dat iemand, zeker op zo’n punt van oorlog en vrede, een andere afweging maakt.
We kunnen nu verder gaan met het formeren van een kabinet van de toekomst. Er zijn nog genoeg moeilijke problemen op te lossen in de formatie maar we zijn toch echt een stap verder, hoe moeizaam ook.
Dat nieuwe kabinet moet er snel komen. Zeker gezien de huidige internationale en nationale problemen die krachtdadig moeten worden aangepakt. Daar zal ik me de komende weken met alle kracht voor inzetten, zodat we echt kunnen bouwen aan een sterke en sociale samenleving.
Met vriendelijke groet,
Wouter Bos
25-03-2003 08:53
De oorlog in Irak is inmiddels zijn zesde dag ingegaan. De oorlogshandelingen en het verlies van mensenlevens vervullen ons met grote zorg. Het uitbreken van de oorlog is en blijft voor ons een nederlaag. Ons spoor van de Verenigde Naties en Kofi Annan heeft niet geleid tot vreedzame ontwapening van Irak. Het besluit van onder meer de Verenigde Staten om een preventieve oorlog te beginnen zonder voldoende politieke basis in de Veiligheidsraad kon en kan onze goedkeuring niet verkrijgen. Ook omdat het een verkeerd precedent schept voor de toekomst.
Nu de oorlog is uitgebroken hopen we vurig dat deze zo kort mogelijk duurt en zo min mogelijk mensenlevens zal kosten. Daarbij moeten de basisprincipes van proportionaliteit en het humanitaire oorlogsrecht worden gehandhaafd. Het is nu zaak om de geschonden internationale rechtsorde te herstellen.
Op dit moment met de oorlog stoppen is geen optie. Als de oorlog nu direct stopt zal Saddam dit als een grote overwinning vieren op het westen en zal hij zijn toorn richten op Sjiieten en Koerden, net als in 1991. De oorlog nu stoppen is niet in het belang van het Irakese volk. Dat belang en de vraag hoe de internationale rechtsorde zo snel mogelijk kan worden hersteld, moet nu ook voor ons de leidraad zijn.
Gisteravond laat hebben we tijdens de formatieonderhandelingen overeenstemming bereikt over hoe een nieuw kabinet van CDA/PvdA omgaat met de huidige oorlog in Irak. Daarover was vorige week onenigheid ontstaan, omdat we het oneens waren over het besluit om ten strijde te trekken. We hebben nu besloten om dat verschil van mening verder te laten rusten, oftewel: ‘agree to disagree’. CDA en PvdA vragen elkaar dus niet standpunten die zij hebben ingenomen in te trekken, maar richten zich in plaats daarvan op de toekomst.
Met het CDA hebben we afgesproken uit te gaan van de feitelijke situatie zoals die zich nu voordoet. De feitelijk situatie is een conflict tussen enerzijds een dictator die de mensenrechten op een verschrikkelijke wijze schendt en VN-resoluties over massavernietigingswapens stelselmatig negeert en anderzijds een coalitie van democratische landen die Irak wil ontwapenen. Zoals ik donderdag bij het uitbreken van de oorlog al heb gezegd, stelt de PvdA zich in de nu ontstane situatie op aan de zijde van de coalitie. CDA en PvdA zijn het daar dus over eens.
Verder is het zo dat de VS c.s. feitelijk een beroep hebben gedaan op resolutie 1441 als grondslag voor de interventie. Dat leidde ook tot meningsverschillen tussen PvdA en CDA in de Kamerdebatten. Nu de oorlog een feit is, is het weinig productief om dat geschil verder uit te vechten. Wij zullen niet van het CDA vragen hun standpunt daarover te wijzigen, net zoals zij dat niet van ons zullen vragen. Ook hier geldt de gemeenschappelijk onderschreven noodzaak om nu naar de toekomst te kijken. Dan zijn de belangen van het Irakese volk en het belang van een zo snel mogelijk herstel van de internationale rechtsorde voor ons beiden heel belangrijk.
We hebben altijd aangegeven tegen een actieve militaire bijdrage te zijn. Ook Jan Peter Balkenende heeft dat vorige week verklaard. Daarom was het optreden van de Nederlandse luitenant-kolonel Blom bij de persconferentie van de Amerikaanse generaal Franks een kwestie van eens maar nooit weer, omdat de indruk werd gewekt dat Nederland deel uitmaakt van de ‘coalition of the willing’. Dat is niet zo en op dat punt is nu ook een harde afspraak gemaakt met het CDA. Nederland zal aan de oorlog in Irak geen eigen, actieve militaire bijdrage leveren met mensen en materieel.
Ook is afgesproken dat Nederland het bestaande toetsingskader hanteert bij eventuele verzoeken van de VS voor zogeheten ‘backfill’. Nederland zal alleen eenheden ter beschikking stellen voor vredesoperaties waar we al aan deelnemen, op basis van bondgenootschappelijke verplichtingen en op basis van het Nederlandse belang en de internationale rechtsorde. Daardoor zal Nederland niet alsnog via de achterdeur de oorlog militair steunen.
We zijn het met het CDA eens geworden dat de VN na de oorlog een centrale rol dient te spelen bij de wederopbouw van Irak en het herstel van de internationale rechtsorde. De EU dient een actieve financiële en materiële bijdrage te leveren aan de noden van de bevolking en de vluchtelingen.
De nu gemaakte afspraken met het CDA betekenen in feite dat we beide accepteren dat we van mening verschillen over de aanloop naar de oorlog. Beide partijen vragen elkaar dus ook niet om een knieval, maar respecteren elkaars positie en het gerezen verschil van mening.
Dat is mogelijk omdat we tegelijkertijd nu allebei uitgaan van de nu ontstane situatie. Hoe je het wendt of keert, er is nu een oorlog gaande. En over hoe we zo snel mogelijk de internationale rechtsorde kunnen herstellen en hoe Nederland zich moet opstellen tegenover deze oorlog, zijn CDA en PvdA het gisteren eens geworden.
Vervolgens stonden we allemaal in de fractie voor de moeilijke vraag of we nu wel of niet door wilden met de formatie. Ook zelf had ik meermalen gezegd dat ik me voor kon stellen dat een meningsverschil over oorlog en vrede reden kan zijn om de formatie te laten stranden. Maar ik heb ook toen al gezegd dat het voor mij in ieder geval ook heel belangrijk zou zijn of Nederland wel of niet actief deel zou nemen aan een eventuele oorlog.
Voor die afweging gesteld heb ik de fractie voorgesteld door te gaan met de formatie. We hadden immers gerealiseerd dat Nederland op geen enkele wijze een militaire bijdrage aan het conflict zou leveren. Daarnaast hoefden we onze standpunten over het hele proces dat tot deze oorlog leidde, niet in te slikken net zomin als we dat van het CDA vroegen. Voor mij waren dat twee harde grenzen waar ik niet overheen wilde.
De fractie heeft vandaag met mijn voorstel ingestemd. Alleen Peter van Heemst kon dat besluit niet dragen. Ik heb dat gerespecteerd, omdat ik vind dat als je open discussieert, je ook moet kunnen accepteren dat iemand, zeker op zo’n punt van oorlog en vrede, een andere afweging maakt.
We kunnen nu verder gaan met het formeren van een kabinet van de toekomst. Er zijn nog genoeg moeilijke problemen op te lossen in de formatie maar we zijn toch echt een stap verder, hoe moeizaam ook.
Dat nieuwe kabinet moet er snel komen. Zeker gezien de huidige internationale en nationale problemen die krachtdadig moeten worden aangepakt. Daar zal ik me de komende weken met alle kracht voor inzetten, zodat we echt kunnen bouwen aan een sterke en sociale samenleving.
Met vriendelijke groet,
Wouter Bos