Ramzi
02-05-03, 11:57
Herdenking / Maar de Marokkanen vochten door
door Hans Masselink (Trouw.nl)
Nadat de Nederlanders de strijd tegen de Duitsers al hadden opgegeven in mei 1940, verdedigden Marokkaanse militairen in Zeeland nog hun stellingen. Het is een weinig bekende geschiedenis. Mohamed Achahboun probeert daar verandering in te brengen.
Hij zal het nooit meer vergeten, dat moment in 1985. Mohamed Achahboun was voor het eerst met een busje met een aantal Marokkaanse landgenoten naar het Zeeuwse Kapelle (bij Goes) gegaan. Om daar op het Franse Militaire Ereveld de graven te bezoeken van 19 Marokkanen die in 1940 in Zeeland gesneuveld waren in de strijd tegen de Duitse invasiemacht. Een daar aanwezige Marokkaanse vrouw begon plotseling te schreeuwen en viel flauw toen zij de delegatie zag komen. Nog nooit had zij bij het graf van haar gesneuvelde man een Marokkaanse bezoeker gezien. Vanaf 1951 kwam zij elk jaar op 4 mei in alle stilte naar Kapelle, vaak met haar zoon, om de grafzerk met de halve maan te bezoeken. Voor het eerst was daar die confrontatie met landgenoten.
Het voorval raakte niet alleen de vrouw, maar ook Mohamed Achahboun. ,,Ik was zeer emotioneel. Dit moet ik vasthouden, dacht ik. Het stimuleert mij nog steeds om zoveel mogelijk mensen te vertellen dat Marokkanen in Nederland hebben gevochten om de Duitse aanvalsmacht tegen te houden. Heel veel mensen weten dat niet.'' Voorzover bekend, staat in de Nederlandse geschiedenisboekjes niet vermeld dat 3 Marokkaanse divisies onder Frans opperbevel in 1939 en 1940 in het noorden van Frankrijk bij Duinkerken en aan de Belgische kust tot aan beide kanten van de monding van de Schelde gelegerd waren om daar met hun lichte bewapening de nazi-overmacht tegen te houden.
De vergeten geschiedenis van de Marokkanen loopt als een leidraad door Mohamed Achahbouns 'Nederlandse' leven. Hij kwam in 1970 als 19-jarige naar de kassen in het Westland. Daar werkte hij aanvankelijk als een illegale gastarbeider, maar vijf jaar later kreeg hij een legale status, en in 1982 haalde hij zijn gezin naar Nederland. Achahboun leerde al snel de Nederlandse taal, ook al waren er in die tijd nog geen lessen burgerschapskunde. Vooral de dagelijks gesprekken met het gastgezin waar hij verbleef maakten hem snel vertrouwd met het Nederlands.
In Marokko had hij al met mensen gesproken die in Europa hadden gevochten. Hij had daar heldenverhalen gehoord en begrepen dat er duizenden Marokkanen gesneuveld waren in de Tweede Wereldoorlog in de strijd tegen de Duitsers. In Nederland bleef dat gegeven hem achtervolgen. Hij ging op zoek naar de rudimenten van de Marokkaanse geschiedenis in Nederland. ,,Het is heel belangrijk voor Marokkanen in Nederland dat ze weten dat ook hier een deel van hun geschiedenis ligt, dat ze wortels in Nederland hebben, dat ze ook tegen de Duitsers hebben gevochten. Zelfs in de Tachtigjarige Oorlog waren de Nederlanders en Marokkanen bondgenoten tegen de Spanjaarden. Wij zijn geen vreemden voor elkaar, zo blijkt uit de geschiedenis.''
Mohamed Achahboun adviseert tegenwoordig bewonersgroepen voor de Stichting Boog in Den Haag en doet veel vrijwilligerswerk. In zijn eensgezinswoning in het kassendorp Wateringen (grenzend aan Den Haag) vertelt hij bewogen hoe die geschiedenis hem bezighoudt. Komende zaterdag houdt hij op uitnodiging van het Landelijk Bureau ter bestrijding van rassendiscriminatie (LBR) een lezing in de Rotterdamse Laurenskerk over de 'Marokkanen in de Tweede wereldoorlog. Zondag 4 mei gaat hij zoals ieder jaar weer met een groep mensen naar het Zeeuwse Kapelle om daar de gesneuvelde Marokkaanse broeders te gedenken.
Achahboun: ,,Ik wil dat Nederland een soort vaderland voor mij en mijn landgenoten wordt. Lang heb ik gedacht dat ik weer zou terugkeren naar Marokko, maar dat is niet reëel. Ik heb hier mijn kinderen, en kleinkinderen. Ik heb nooit een begin in Nederland gehad en ik zal denk ik ook geen einde hier hebben, en in een kist weer terugkeren naar mijn geboorteland. Maar het is belangrijk om hier een erkenning te krijgen, een eigen islamitische begraafplaats bijvoorbeeld. En ik probeer al tijden hier in Den Haag een monument tot stand te brengen dat herinnert aan de Marokkanen die voor Nederland gestreden hebben.''
De rol van de Marokkanen in de Tweede Wereldoorlog is verdoezeld volgens Achahboun. Meer dan 110.000 Marokkanen hebben tegen de Duitsers gevochten, daarvan zouden er naar schatting 70.000 zijn omgekomen, zegt Achahboun. Samen met Tunesiërs en Algerijnen maakten zij deel uit van het Franse leger. Slechts de hoogste officieren van de onderdelen waar de Noord-Afrikanen vochten, waren Frans. Marokko was een Frans protectoraat onder leiding van sultan Mohammed V. Veel Marokkanen wilden wel in Europa vechten om daar geld te verdienen. Vooral in de strijd in de bergen waren zij zeer bekwaam. Achahboun: ,,In Italië werd een speciale eenheid van 70.000 Marokkaanse militairen ingezet. Deze goums waren gespecialiseerd in de strijd in de bergen. Zij hebben op 17 juni 1944 bij Monte Cassino in Italië een beslissende doorbraak tegen de Duitsers bereikt en de beroemde Gustav-linie doorbroken. Daarna konden Amerikanen en Canadezen Rome bevrijden. (De Arabische strijders werden angstvallig weggehouden bij de bevrijding van de heilige stad, red.) De Duitse bevelhebber in Italië, veldmaarschalk Albert Kesselring, was later in zijn memoires vol lof over het effectieve optreden van de Marokkanen in het bergachtige terrein. Hij vond dat het tactische niveau gunstig afstak tegenover het methodische en daardoor voorspelbare optreden van de Britten en Amerikanen.
,,Generaal De Gaulle heeft op 20 juni 1945 sultan Mohammed V in Parijs een speciale onderscheiding gegeven en de Marokkanen geprezen'', zegt Achahboun. ,,Hij bedankte het dappere Marokkaanse volk voor de trouw, loyaliteit en bloedige offers die zij hebben gebracht bij de verovering van de Monte Cassino.''
In 1939 en 1940 waren volgens Achahboun 30.000 Marokkanen in het noorden van Frankrijk tot in Zeeland gelegerd. Ze kregen in 1940 zware luchtaanvallen van de Duitsers te verwerken en werden verdreven. Tot in Walcheren zaten de lichtbewapende Marokkanen, om daar de toegang tot de haven van Antwerpen te beschermen. ,,Ze leverden in Zeeland man tot man gevechten, bij Kapelle werd een massagraf van 63 Marokkanen ontdekt. De 19 die geïdentificeerd konden worden, werden in Kapelle begraven. De anderen werden weggevoerd en kregen elders een graf'', vertelt Mohamed Achahboun. Toen heel Nederland na de invasie van 10 mei 1940 al overrompeld was door de Duitsers, verdedigden zij op 17 mei nog de laatste stellingen op Zuid-Beveland.
Achahboun heeft zelf een Marokkaanse oorlogsveteraan, een zekere sergeant Ben Daoud, leren kennen die daar had gevochten. Die vertelde hem dat twaalf van zijn vrienden in Zeeland om het leven waren gekomen, acht werden er krijgsgevangen gemaakt door de Duitsers, veertien Marokkanen wisten te ontkomen. Zij hadden zich ontkleed en waren in het water van de Westerschelde gedoken en zwemmend gevlucht. Ze werden in Zeeuws-Vlaanderen door een Nederlander opgevangen, doken onder en vertrokken enkele dagen later naar België en van daar verder naar Frankrijk.
Sergeant Daoud heeft volgens Achaboun hele goede herinneringen overgehouden aan de Nederlanders die hem destijds geholpen hebben. Hij slaagde erin Marokko te bereiken en ging in 1943 opnieuw naar Europa om daar voor de geallieerden te vechten. Met zijn eenheid trok hij door Italië, Frankrijk, Nederland en Duitsland.
Mohammed Achahboun zoekt al jaren erkenning voor de Marokkanen in Nederland. ,,We moeten elkaar beter leren kennen. Weet u dat Marokko in de Tweede Wereldoorlog ook erg veel voor de Joden heeft gedaan. Vanaf 1941 had het pro-Duitse Franse Vichy-regime veel in de melk te brokkelen in Marokko. Desondanks is er geen enkele Jood uit Marokko weggevoerd, integendeel, veel Joden uit Europa zijn naar Marokko gevlucht en hebben daar onderdak gekregen. De Marokkaanse Joden in Israël hebben uit eerbied voor Mohammed V zelfs een bos in Israël naar hem vernoemd.''
Achahboun: ,,Het is belangrijk dat de beeldvorming verandert, dat we bindingselementen zoeken, niet steeds naar de negatieve kanten van elkaar kijken. We moeten weten wat we voor elkaar hebben betekend en wat we nu voor elkaar kunnen doen. De geschiedenis kan daarbij een handje helpen.''
door Hans Masselink (Trouw.nl)
Nadat de Nederlanders de strijd tegen de Duitsers al hadden opgegeven in mei 1940, verdedigden Marokkaanse militairen in Zeeland nog hun stellingen. Het is een weinig bekende geschiedenis. Mohamed Achahboun probeert daar verandering in te brengen.
Hij zal het nooit meer vergeten, dat moment in 1985. Mohamed Achahboun was voor het eerst met een busje met een aantal Marokkaanse landgenoten naar het Zeeuwse Kapelle (bij Goes) gegaan. Om daar op het Franse Militaire Ereveld de graven te bezoeken van 19 Marokkanen die in 1940 in Zeeland gesneuveld waren in de strijd tegen de Duitse invasiemacht. Een daar aanwezige Marokkaanse vrouw begon plotseling te schreeuwen en viel flauw toen zij de delegatie zag komen. Nog nooit had zij bij het graf van haar gesneuvelde man een Marokkaanse bezoeker gezien. Vanaf 1951 kwam zij elk jaar op 4 mei in alle stilte naar Kapelle, vaak met haar zoon, om de grafzerk met de halve maan te bezoeken. Voor het eerst was daar die confrontatie met landgenoten.
Het voorval raakte niet alleen de vrouw, maar ook Mohamed Achahboun. ,,Ik was zeer emotioneel. Dit moet ik vasthouden, dacht ik. Het stimuleert mij nog steeds om zoveel mogelijk mensen te vertellen dat Marokkanen in Nederland hebben gevochten om de Duitse aanvalsmacht tegen te houden. Heel veel mensen weten dat niet.'' Voorzover bekend, staat in de Nederlandse geschiedenisboekjes niet vermeld dat 3 Marokkaanse divisies onder Frans opperbevel in 1939 en 1940 in het noorden van Frankrijk bij Duinkerken en aan de Belgische kust tot aan beide kanten van de monding van de Schelde gelegerd waren om daar met hun lichte bewapening de nazi-overmacht tegen te houden.
De vergeten geschiedenis van de Marokkanen loopt als een leidraad door Mohamed Achahbouns 'Nederlandse' leven. Hij kwam in 1970 als 19-jarige naar de kassen in het Westland. Daar werkte hij aanvankelijk als een illegale gastarbeider, maar vijf jaar later kreeg hij een legale status, en in 1982 haalde hij zijn gezin naar Nederland. Achahboun leerde al snel de Nederlandse taal, ook al waren er in die tijd nog geen lessen burgerschapskunde. Vooral de dagelijks gesprekken met het gastgezin waar hij verbleef maakten hem snel vertrouwd met het Nederlands.
In Marokko had hij al met mensen gesproken die in Europa hadden gevochten. Hij had daar heldenverhalen gehoord en begrepen dat er duizenden Marokkanen gesneuveld waren in de Tweede Wereldoorlog in de strijd tegen de Duitsers. In Nederland bleef dat gegeven hem achtervolgen. Hij ging op zoek naar de rudimenten van de Marokkaanse geschiedenis in Nederland. ,,Het is heel belangrijk voor Marokkanen in Nederland dat ze weten dat ook hier een deel van hun geschiedenis ligt, dat ze wortels in Nederland hebben, dat ze ook tegen de Duitsers hebben gevochten. Zelfs in de Tachtigjarige Oorlog waren de Nederlanders en Marokkanen bondgenoten tegen de Spanjaarden. Wij zijn geen vreemden voor elkaar, zo blijkt uit de geschiedenis.''
Mohamed Achahboun adviseert tegenwoordig bewonersgroepen voor de Stichting Boog in Den Haag en doet veel vrijwilligerswerk. In zijn eensgezinswoning in het kassendorp Wateringen (grenzend aan Den Haag) vertelt hij bewogen hoe die geschiedenis hem bezighoudt. Komende zaterdag houdt hij op uitnodiging van het Landelijk Bureau ter bestrijding van rassendiscriminatie (LBR) een lezing in de Rotterdamse Laurenskerk over de 'Marokkanen in de Tweede wereldoorlog. Zondag 4 mei gaat hij zoals ieder jaar weer met een groep mensen naar het Zeeuwse Kapelle om daar de gesneuvelde Marokkaanse broeders te gedenken.
Achahboun: ,,Ik wil dat Nederland een soort vaderland voor mij en mijn landgenoten wordt. Lang heb ik gedacht dat ik weer zou terugkeren naar Marokko, maar dat is niet reëel. Ik heb hier mijn kinderen, en kleinkinderen. Ik heb nooit een begin in Nederland gehad en ik zal denk ik ook geen einde hier hebben, en in een kist weer terugkeren naar mijn geboorteland. Maar het is belangrijk om hier een erkenning te krijgen, een eigen islamitische begraafplaats bijvoorbeeld. En ik probeer al tijden hier in Den Haag een monument tot stand te brengen dat herinnert aan de Marokkanen die voor Nederland gestreden hebben.''
De rol van de Marokkanen in de Tweede Wereldoorlog is verdoezeld volgens Achahboun. Meer dan 110.000 Marokkanen hebben tegen de Duitsers gevochten, daarvan zouden er naar schatting 70.000 zijn omgekomen, zegt Achahboun. Samen met Tunesiërs en Algerijnen maakten zij deel uit van het Franse leger. Slechts de hoogste officieren van de onderdelen waar de Noord-Afrikanen vochten, waren Frans. Marokko was een Frans protectoraat onder leiding van sultan Mohammed V. Veel Marokkanen wilden wel in Europa vechten om daar geld te verdienen. Vooral in de strijd in de bergen waren zij zeer bekwaam. Achahboun: ,,In Italië werd een speciale eenheid van 70.000 Marokkaanse militairen ingezet. Deze goums waren gespecialiseerd in de strijd in de bergen. Zij hebben op 17 juni 1944 bij Monte Cassino in Italië een beslissende doorbraak tegen de Duitsers bereikt en de beroemde Gustav-linie doorbroken. Daarna konden Amerikanen en Canadezen Rome bevrijden. (De Arabische strijders werden angstvallig weggehouden bij de bevrijding van de heilige stad, red.) De Duitse bevelhebber in Italië, veldmaarschalk Albert Kesselring, was later in zijn memoires vol lof over het effectieve optreden van de Marokkanen in het bergachtige terrein. Hij vond dat het tactische niveau gunstig afstak tegenover het methodische en daardoor voorspelbare optreden van de Britten en Amerikanen.
,,Generaal De Gaulle heeft op 20 juni 1945 sultan Mohammed V in Parijs een speciale onderscheiding gegeven en de Marokkanen geprezen'', zegt Achahboun. ,,Hij bedankte het dappere Marokkaanse volk voor de trouw, loyaliteit en bloedige offers die zij hebben gebracht bij de verovering van de Monte Cassino.''
In 1939 en 1940 waren volgens Achahboun 30.000 Marokkanen in het noorden van Frankrijk tot in Zeeland gelegerd. Ze kregen in 1940 zware luchtaanvallen van de Duitsers te verwerken en werden verdreven. Tot in Walcheren zaten de lichtbewapende Marokkanen, om daar de toegang tot de haven van Antwerpen te beschermen. ,,Ze leverden in Zeeland man tot man gevechten, bij Kapelle werd een massagraf van 63 Marokkanen ontdekt. De 19 die geïdentificeerd konden worden, werden in Kapelle begraven. De anderen werden weggevoerd en kregen elders een graf'', vertelt Mohamed Achahboun. Toen heel Nederland na de invasie van 10 mei 1940 al overrompeld was door de Duitsers, verdedigden zij op 17 mei nog de laatste stellingen op Zuid-Beveland.
Achahboun heeft zelf een Marokkaanse oorlogsveteraan, een zekere sergeant Ben Daoud, leren kennen die daar had gevochten. Die vertelde hem dat twaalf van zijn vrienden in Zeeland om het leven waren gekomen, acht werden er krijgsgevangen gemaakt door de Duitsers, veertien Marokkanen wisten te ontkomen. Zij hadden zich ontkleed en waren in het water van de Westerschelde gedoken en zwemmend gevlucht. Ze werden in Zeeuws-Vlaanderen door een Nederlander opgevangen, doken onder en vertrokken enkele dagen later naar België en van daar verder naar Frankrijk.
Sergeant Daoud heeft volgens Achaboun hele goede herinneringen overgehouden aan de Nederlanders die hem destijds geholpen hebben. Hij slaagde erin Marokko te bereiken en ging in 1943 opnieuw naar Europa om daar voor de geallieerden te vechten. Met zijn eenheid trok hij door Italië, Frankrijk, Nederland en Duitsland.
Mohammed Achahboun zoekt al jaren erkenning voor de Marokkanen in Nederland. ,,We moeten elkaar beter leren kennen. Weet u dat Marokko in de Tweede Wereldoorlog ook erg veel voor de Joden heeft gedaan. Vanaf 1941 had het pro-Duitse Franse Vichy-regime veel in de melk te brokkelen in Marokko. Desondanks is er geen enkele Jood uit Marokko weggevoerd, integendeel, veel Joden uit Europa zijn naar Marokko gevlucht en hebben daar onderdak gekregen. De Marokkaanse Joden in Israël hebben uit eerbied voor Mohammed V zelfs een bos in Israël naar hem vernoemd.''
Achahboun: ,,Het is belangrijk dat de beeldvorming verandert, dat we bindingselementen zoeken, niet steeds naar de negatieve kanten van elkaar kijken. We moeten weten wat we voor elkaar hebben betekend en wat we nu voor elkaar kunnen doen. De geschiedenis kan daarbij een handje helpen.''