Nu op Canvas!! Israels geheime wapens!!! [Archief]

Dx_

04-05-03, 20:11

"Mordechai Vanunu, boegbeeld van de anti-atoomstrijd in Israël"
Er was eens een jonge man die het niet langer in overeenstemming kon brengen met zijn geweten om te zwijgen over de verschrikkelijke dingen die in zijn land gebeurden en waarvan hij dagelijks getuige was. Heldhaftig vertelde hij de wereld wat hij wist, wat niet eens veel was, omdat hij geen koning of prins was, maar gewoon een van de lakeien. De gevolgen voor hem waren verschrikkelijk. Hij werd in de diepste kerker gegooid en aan zijn lot overgelaten, tot op de dag van vandaag. Zijn naam: Mordechai Vanunu.

Geen sprookje met een happy end, ondanks de heldenmoed van de hoofdpersoon. Ook geen heldensage uit het diepe duister van lang vergeten tijden, maar een die voor hem zo'n 15 jaar geleden begon.
Mordechai Vanunu was technicus in de Israëlische kerncentrale in Dimona, in de Negev woestijn, een centrale die al vanaf de jaren vijftig in werking is. Hij is afkomstig uit Marokko, van Marokkaans-joodse ouders die zijn geëmigreerd naar Israël. Dat maakt hem deel van een bevolkingsgroep die in feite in Israël een tweederangs positie inneemt, weliswaar boven de Palestijnen, maar niet veel. Uit de Arabische wereld afkomstige joden, ook wel Mizrahim genoemd, horen in overgrote meerderheid tot de arme kant van de samenleving, het werkvee, het stemvee, levend in de slums van steden als Tel Aviv. In de ogen van zijn omgeving had Mordechai een goede baan weten te bemachtigen. Niets in hem deed dan ook vermoeden dat hij, met opoffering van in feite zijn hele leven, het boegbeeld zou worden van de anti-atoomstrijd in Israël.
Hoe hij zelf tegen zijn leven en zijn daad aankijkt, verwoordt hij in een tekst, die hij schreef tijdens het zevende jaar van zijn eenzame gevangenschap:

"Ik, de ambtenaar, de technicus, de monteur, de chauffeur, tot wie men zei, doe zus en zo. Kijk niet rechts of links, bestudeer het papier niet. Bekijk niet de hele machine. Je bent slechts verantwoordelijk voor één stempel. Hou je slechts met één zaak bezig. Bemoei je niet met zaken die hoger zijn dan jij. Denk niet voor ons. Ga. Rij door. Verder, verder. De groten, de geleerden, zij die van toekomstvoorspelling weten, dachten: Onze kleine ambtenaar werkt vlijtig. Hij is een eenvoudig technicus. Hij is een kleintje. Zoals alle ambtenaartjes, zij hebben oren, maar horen niet. Zij hebben ogen, maar zien niet. Wij hebben een hoofd, de kleintjes niet.
Antwoord hen, dacht hij bij zichzelf, in zichzelf, de kleine burger. De man met het hoofd is niet klein. Wie is hier de baas? Wie weet waarheen de trein rijdt? Waar is hun hoofd? Ik heb ook een hoofd. Waarom zie ik de hele machine, waarom zie ik de afgrond, zit er een bestuurder op de trein?
De ambtenaar, de chauffeur, de technicus, de monteur hief het hoofd. Ging een stukje terug en zag een of ander monster. Hij zei: ik ben deel van het systeem. Ik heb dit formulier ondertekend en nu pas lees ik de tekst. Deze schroef is onderdeel van een bom. Deze schroef ben ik. Hoe kon ik dat niet zien en hoe kunnen anderen doorgaan met vastschroeven. Wie weet het nog meer? Wie zag, wie hoorde dat de keizer inderdaad naakt is? Ik zie hem. Waarom ik? Dit is te groot voor mij. Sta op en schreeuw. Sta op en maak dit aan het volk bekend. Je kunt het. Ik, de schroef, de monteur, de technicus? Jij ja. Jij bent de geheim agent van deze natie. Jij bent de ogen van de staat. Onthul wat je gezien hebt. Onthul aan ons wat de ingewijden, de geleerden voor ons verborgen houden. Als we jou niet hebben, wacht ons de afgrond. De catastrofe.
Ik heb geen keus. Ik ben klein, burger, een gewone jongen, maar ik zal mijn plicht vervullen. Ik heb de stem van mijn geweten gehoord. Ik kan geen kant op. De wereld is klein, klein tegenover 'big brother'. Hier ben ik, in dienst van jullie. Hier ben ik, mijn taak vervullend. Neem die van mij over. Kom en spreek recht. Verlicht mijn last. Draag die samen met mij. Zet mijn werk voort. Zet de trein stil. Stap uit. Het volgende station is atoomramp."

Mordechai Vanunu vluchtte naar Engeland, waar hij in een interview met de Sunday Times, september 1986, vertelde dat Israël een kernwapen- programma heeft, dat het de beschikking heeft over zo'n 100 tot 200 kernkoppen, wat het in feite tot de zesde atoommacht van de wereld maakt en dat het Zuid-Afrika helpt bij de ontwikkeling van zijn atoom-programma. Het vervolg lijkt wel een spionage-thriller. Een mooie Mossad-agente verleidt de jongeman en lokt hem naar Rome, waar hij gekidnapt wordt. Hij is 'kwijt', niemand weet waar hij is. Pas in december wordt bekend dat hij gevangen zit in Israël. De beschuldigingen waartegen hij zich, in een geheime rechtszitting in augustus 1987, niet kan verweren, zijn: spionage, het openbaar maken van staatsgeheimen en het helpen van de vijand in tijd van oorlog. Hij wordt veroordeeld tot 18 jaar gevangenisstraf en zit sinds die tijd in de gevangenis van Ashkelon. Van de veertien jaar die hij nu vast zit, zat hij 11,5 jaar in eenzame opsluiting, geen contact met medegevangenen, geen bezoek, geen boeken, geen schrijfgerei, helemaal niets. Sinds 1998 mocht hij bij zijn medegevangenen zijn, bij de criminelen wel te verstaan. Contact met andere gewetensgevangenen, bijna allemaal Palestijnen, mag hij niet hebben. Onlangs werd bekend dat de gevangenis-autoriteiten hem sinds juni van dit jaar weer in eenzame afzondering hebben opgesloten.

En waar gaat het allemaal om. Is het werkelijk zo dat Mordechai Vanunu de klok luidde over iets wat tot dan toe totaal onbekend was? Nee, dat is niet waar. Niet voor niets wordt het feit dat Israël tot de atoom-mogendheden behoort wel eens het slechtst bewaarde geheim van de wereld genoemd.

De kerncentrale in Dimona was het kindje van de legendarische David Ben Goerion, die zijn handtekening zette onder de militaire doctrine van Israël: uiterste geheimhouding, nooit iets toegeven en altijd schermen met 'veiligheid' waren de toverwoorden van die strategie, een strategie die tot vandaag de dag wordt gevolgd en niet alleen in militaire aangelegenheden. In 1952 werd de Israëlische atoomenergie commissie opgericht. Later werd een samenwerkingsverband gesloten met Frankrijk, dat Israël voorzag van de geavanceerde technologie die het mogelijk maakte een atoomprogramma op deze schaal daadwerkelijk van de grond te krijgen.

Al in 1962 kwamen de eerste protesten. In een artikel in het dagblad Ha'aretz gaf Eliezer Livneh een 'last moment warning' tegen de nuclearisatie van het Arabisch-Israëlische conflict, die zou uitlopen op een catastrofe voor de hele regio, niet op de laatste plaats voor Israël zelf. Een kleine groep Israëlische prominenten, waaronder Martin Buber en Yeshayahu Leibowitz, ondertekende een petitie om de Israëlische leiders over te halen deze discussie in de Knesset aan te zwengelen. Ook de toenmalige president van de Wereld Zionisten Organisatie, Nahum Goldmann, probeerde door de oprichting van een comité voor de de-nuclearisering van het Midden-Oosten de ogen te openen voor de dreiging die uitging van een nucleaire dimensie van het conflict. Dit comité pleitte voor een politieke overeenkomst in plaats van een onhaalbare militaire oplossing. Onhaalbaar alleen al omdat het om een veel te klein gebied gaat en omdat de vijanden van Israël met wie op de eerste en de laatste plaats tot overeenstemming gekomen moet worden, de Palestijnen, juist in ditzelfde gebied leven, zodat het daadwerkelijk inzetten van kernwapens uitgesloten is.

In feite is er niet veel veranderd in al die jaren. Op het gebied van kernwapens en ook overige militaire zaken, voert Israël nog steeds een ondoorzichtige, gesloten politiek en ontbreekt elk debat, wat een aantasting is van de democratie en corruptie in de hand werkt. Hierdoor ontbreekt controle op het beleid inzake de meest ingrijpende beslissingen die een staat kan nemen. Columnist Meir Stiglitz schreef enkele jaren geleden in Yediot Aharonot: "Israël is de enige Westerse democratie met 'nucleaire capaciteit' waar het morele aspect van het nucleaire beleid effectief achterwege wordt gelaten in het openbaar debat. De intellectuele leiders van Israël houden hun mond en laten de discussie over aan de defensie- en veiligheidstop."

En als je het over de productie van kernwapens hebt, heb je het automatisch ook over kernafval. Er is helemaal niets bekend over waar dit afval blijft. Wordt het begraven in de Negev? Wordt het gebruikt voor verdere verwerking? Soms doen geruchten de ronde over fabrieken vlakbij Palestijnse dorpen in Galilea, waar dit afval verder verwerkt of opgeslagen zou worden. Fabrieken die de mensen die er in de buurt wonen ziek maken. Maar over het algemeen wordt over alles wat met de productie van (kern)wapens te maken heeft, dus ook over kernafval, in alle talen gezwegen.
Dan is er ook nog de verouderde centrale in Dimona zelf, die al vanaf de vijftiger jaren in werking is. Chemicus Uzi Ewen, die er lang werkte, bracht onlangs naar buiten dat de reactor niet veilig is en beter gesloten kan worden voordat er een echte ramp á la Tsjernobyl plaatsvindt. Er zijn tot nu toe al minstens twee incidenten naar buiten gekomen waarbij radio-activiteit vrij kwam.

Nog in 1994 werd een wetenschappelijke publicatie van Avner Cohen verboden, zonder dat daarvoor een reden werd aangegeven. Dat noopte Cohen om een boek te schrijven: 'Israël and the bomb', dat onlangs is verschenen en waarin hij een klein tipje van de sluier oplicht. In 1998 gaf Shimon Peres eindelijk toe dat er een Israëlische atoomoptie bestaat. Peres, die alom wordt geprezen als een geweldige vredesduif, is als minister voor regionale ontwikkeling een centrale figuur in de ontwikkelingen rond Dimona. Destijds gaaf hij ook de opdracht om Mordechai Vanunu te kidnappen.
En pas nu, in 2000, komt er enige vorm van openbaar debat op gang, aangekaart door het Arabische Knesset-lid Issam Mahoul en aangemoedigd door publicaties van satelliet-foto's op internet.

Terug naar Vanunu. Meer en meer mensen geloven dat hij het slachtoffer is geworden van een complot. Israël wilde zijn atoommacht gebruiken als afschrikking voor de omringende Arabische landen, die overigens in de afgelopen jaren ook niet hebben stilgezeten. Maar een beschikbaar kernwapen-arsenaal waar niemand weet van heeft, is natuurlijk niet zo afschrikwekkend. Vandaar dat de openbaringen van Mordechai Vanunu een godsgeschenk moeten hebben geleken voor de Israëlische politici. Ze hebben destijds de aantijgingen bevestigd noch ontkend, zoals gebruikelijk, en bovendien wist iedereen het toch al. Daarentegen hebben ze Mordechai Vanunu als afschrikwekkend voorbeeld voor binnenlands politiek gebruik in de meest onmenselijke omstandigheden opgesloten. Een Vanunu die ook nu nog zegt: natuurlijk wil ik graag eerder vrij komen, maar als dat ten koste moet gaan van mijn morele standpunt, als ik daarvoor moet zeggen dat wat ik in geweten heb gedaan een misdaad was, dan laat me maar zitten, dan zit ik mijn 18 jaar wel uit. En dat getuigt wat mij betreft van moed, van opperste heldenmoed.

Mia van Boxtel