Joesoef
16-05-03, 07:46
Ook in de islam zit seks vol met taboes
door Ton Crijnen www.trouw.nl
Seksualiteit is binnen de islam niet meer, maar ook niet minder met taboes omgeven dan in het christendom. Dat constateert antropologe Marjo Buitelaar uit Groningen. Ze heeft in het verleden onderzoek verricht onder hoogopgeleide vrouwen in Marokko. Haar conclusie tegenover Trouw: ,,Het is echt niet zo dat moslims op seksueel gebied beter in hun vel zitten dan anderen.''
''Ik heb dat heel moeilijk gevonden. Echt het gevoel alsof je een hoer bent. De eerste keer dat we vreeën zag ik mijn moeder ook levensgroot in de kamer staan toekijken.'' Deze ontboezeming van een hoogopgeleide jonge vrouw in Marokko over haar eerste sekservaring vóór het huwelijk, laat zien dat ook binnen de islam taboes een belangrijke rol spelen als het om seksualiteit gaat.
Marjo Buitelaar kwam tot die conclusie tijdens onderzoek naar de balans tussen liefde, lust en religie in Marokko. De uitkomsten lijken niet erg te verschillen van die in andere moslimlanden. Cultureel antropologe dr. Buitelaar is universitair hoofddocent aan de faculteit der godgeleerdheid en godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen. Ze houdt zich bezig met ontwikkelingen binnen de islam. Onlangs schreef ze een artikel over islam en seksualiteit in het tijdschrift Psyche en Geloof. Naar aanleiding daarvan sprak Trouw met haar.
Buitelaar: ,,Ondanks het feit dat de islam, in tegenstelling tot het christendom (de rooms-katholieken voorop), seks nooit uitsluitend als middel tot voortplanting heeft gezien -je mag als moslim ook vrijen omdat je het lekker vindt- wil dit niet zeggen dat je ongestoord je gang kunt gaan. Bijna nog sterker dan in de christelijke context is seksualiteit er verbonden met getrouwd zijn. Buiten het huwelijk geen seks! Om dit te onderstrepen staat in landen waar de islamitische wetgeving (sjaria) geldt, op het overtreden van dit verbod de doodstraf: steniging. Tenminste als het overspel betreft, ongehuwden krijgen honderd zweepslagen.''
Nu is, benadrukt Buitelaar, de praktijk als zo vaak milder dan de leer, want vier getuigen moeten het delict met eigen ogen hebben gezien. En waar haal je die zo gauw vandaan? Maar in moslimlanden als Noord-Nigeria zijn al vonnissen geveld, al is er nog niemand terechtgesteld.
Wat is de reden van dit strenge verbod op buitenechtelijke seks? Buitelaar: ,,Behalve de ook in veel andere culturen voorkomende overwegingen -bijvoorbeeld het belang van een duidelijke afstammingslijn, in verband met het erfrecht- is er bij de islam de gedachte dat onwettige seks onherroepelijk leidt tot fitna, tot chaos en anarchie. En waar fitna heerst is men van God los.''
,,Om te voorkomen dat het een dolle boel wordt zorgt men in het Midden-Oosten ervoor dat jonge mannen en vrouwen zo min mogelijk met elkaar in contact komen. Terwijl in het Westen de nadruk ligt op zelfbeheersing, leren ze in moslimlanden dat je iedere seksuele verleiding maar liever uit de weg moet gaan. Daarom kunnen veel moslims zich moeilijk voorstellen dat er niet per definitie iets onbehoorlijks gebeurt als een man en een vrouw die geen van familie van elkaar zijn, zonder toezicht samen in dezelfde ruimte zitten. Nu moet ik hier direct bij zeggen dat in sommige moslimlanden het besef dat niet ieder contact tussen vrouwen en mannen noodzakelijkerwijs in bed eindigt, inmiddels is doorgedrongen tot brede lagen van de jongere bevolking.''
Hoe sterk het taboe op buitenechtelijke seks is blijkt in Marokko, een land waar je in zo'n geval niet voor je leven of slaag hoeft te vrezen. Uit onderzoek onder jonge ongehuwde vrouwen in Casablanca bleek dat 38,6 procent geen maagd meer was. Dit percentage dateert uit 1989, je mag aannemen dat het nu zeker niet lager ligt. Het is het gevolg van vrijere omgang tussen mannen en vrouwen in bepaalde sectoren van de samenleving, bijvoorbeeld op de universiteiten.
,,En toch'', zegt Buitelaar, ,,leidt seks voor het huwelijk zelfs bij geëmancipeerde Marokkaanse meiden soms tot een negatief zelfbeeld. Zo sterk is de invloed van de traditionele verwachtingspatronen, van ouders die hun dochter toeroepen: Hou je benen bij elkaar! Op het moment dat ze dat niet doet, slaan schuldgevoel en zelfhaat toe.''
Er is, aldus Buitelaar, alle reden aan te nemen dat dit ook geldt voor Marokkaanse meisjes in ons land. ,,Hoewel ze de strenge opvattingen van hun ouders over mannen niet onderschrijven, blijken ze die dusdanig te hebben geïnternaliseerd dat hun latere relaties er negatief door worden beïnvloed. Niet alleen op seksueel gebied, maar ook in de relationele sfeer.'' Buitelaar citeert ene Esma die lange tijd last had van het feit dat ze was opgevoed met het idee dat ze uit de buurt van jongens moest blijven: 'Met een jongen praten was al fout. (...) En dat heeft veel invloed op mij gehad, dat is er zó ingestampt.'
Een representatief onderzoek onder Marokkaanse meisjes en jonge vrouwen, uitgevoerd door de universiteit van Gent, bevestigt dit. Het laat ook zien dat, in tegenstelling tot Buitelaars bevindingen in Marokko zelf, in België het merendeel de grens van de maagdelijkheid niet overschrijdt.
In veel moslimlanden en onder grote groepen moslims in Nederland speelt de maagdelijkheid vóór het huwelijk nog steeds een belangrijke rol. Zo laten Turkse en Marokkaanse meisjes die geen maagd meer zijn de huwelijksdag soms samenvallen met hun menstruatie, of ze vrijen voor de trouwdag met hun toekomstige echtgenoot als ze ongesteld zijn en zeggen dan: zie je, je hebt me ontmaagd. Voor de meisjes die nog wel maagd zijn is de huwelijksnacht ook niet altijd probleemloos, zegt Burselaar. ,,Dan heb je als meisje er al die jaren angstvallig voor gezorgd maagd te blijven en dan moet je plotseling met een kersverse echtgenoot naar bed. Dat leidt bij sommige vrouwen tot vaginisme, waardoor het de jonge bruidegom niet lukt zijn vrouw te penetreren. Omgekeerd kunnen mannen faalangst krijgen, wat tot tijdelijke impotentie leidt.''
Dit laatste komt overigens minder voor, omdat moslimouders vaak geneigd zijn een oogje dicht te knijpen als hun zoon voor het huwelijk seksueel experimenteert. Bij hem is dat een teken van viriliteit, maar als een Turks of Marokkaans meisje hetzelfde doet wordt ze voor slet uitgemaakt.
Eenmaal getrouwd associëren moslimmannen en vrouwen die zijn opgegroeid in een klimaat van strenge seksescheiding en gearrangeerde huwelijken, seksuele intimiteit meestal nauwelijks met affectieve intimiteit. Buitelaar: ,,Wat vrouwen in het Midden-Oosten er vaak niet van weerhoudt van seks te genieten en tot een orgasme te komen. Dat blijkt uit onderzoek. Ze kunnen zich beroepen op de beroemde mysticus en filosoof Al-Ghazali (1058-1111). Die haalde een uitspraak van de Profeet aan volgens welke een man niet deugt als hij zijn eigen bevrediging niet uitstelt tot zijn echtgenote de hare heeft bereikt.''
Buitelaar: ,,Hoewel in de Koran de vrouw niet, zoals in het Oude Testament, als de grote verleidster wordt afgeschilderd -in het islamitisch paradijsverhaal haalt Eva niet Adam over tot het eten van de appel, maar eten ze er samen van- ligt dat in de hadith (de overgeleverde handelingen en uitspraken van Mohammed) anders. Daarin wordt de vrouw voorgesteld als een listig wezen dat over minder verstand beschikt dan de man en daardoor niet zo goed als hij in staat is haar seksuele driften in toom te houden en haar verleidingsdwang te onderdrukken.''
Deze negatieve kijk op vrouwelijke seksualiteit tref je, aldus Buitelaar, ook nu in veel moslimsamenlevingen aan. Sluier, chador, nikaab en boerka worden hier evenzeer gezien als middelen om vrouwen tegen hun eigen seksuele driften te beschermen, als dat ze bedoeld zijn om mannelijke toenaderingspogingen af te weren. ,,Mannen zijn bang te bezwijken onder de sterke seksuele drang van vrouwen, luidt het traditionele verhaal. In Noord-Afrika schrijft men die drang toe aan djinn, geesten.''
Marjo Buitelaar: ,,De islam mag dan minder verkrampt staan tegenover seksueel genot, toch blijft seks met veel ambivalenties omkleed. Zo is in islamitische huishoudens openlijk met elkaar praten over seksualiteit nog vaak taboe. Wat mannen en vrouwen er niet van weerhoudt in eigen masculiene of feminiene kring seksuele onderwerpen aan te roeren en er zelfs grappen over te maken.''
,,In de praktijk is het dus echt niet zo dat moslims op seksueel gebied beter in hun vel zitten en gemakkelijker met hun lijf omgaan dan anderen. Neem de kijk op menstruatie. Volgens de huidige opvatting mogen vrouwen tijdens hun menstruatie niet bidden, de moskee bezoeken of de Koran reciteren.
Vroeger was dat anders. Te beginnen met Mohammed die volgens de hadith een uiterst potente baas was. In een overlevering vertelt zijn favoriete vrouw Aisha: 'Als ik menstrueerde lag de Profeet achterover op mijn schoot en reciteerde de Koran.' Als je dat nu aan moslimvrouwen vertelt zeggen ze: 'Mijn God, het liefst verberg ik voor mijn echtgenoot dat ik überhaupt menstrueer'.''
door Ton Crijnen www.trouw.nl
Seksualiteit is binnen de islam niet meer, maar ook niet minder met taboes omgeven dan in het christendom. Dat constateert antropologe Marjo Buitelaar uit Groningen. Ze heeft in het verleden onderzoek verricht onder hoogopgeleide vrouwen in Marokko. Haar conclusie tegenover Trouw: ,,Het is echt niet zo dat moslims op seksueel gebied beter in hun vel zitten dan anderen.''
''Ik heb dat heel moeilijk gevonden. Echt het gevoel alsof je een hoer bent. De eerste keer dat we vreeën zag ik mijn moeder ook levensgroot in de kamer staan toekijken.'' Deze ontboezeming van een hoogopgeleide jonge vrouw in Marokko over haar eerste sekservaring vóór het huwelijk, laat zien dat ook binnen de islam taboes een belangrijke rol spelen als het om seksualiteit gaat.
Marjo Buitelaar kwam tot die conclusie tijdens onderzoek naar de balans tussen liefde, lust en religie in Marokko. De uitkomsten lijken niet erg te verschillen van die in andere moslimlanden. Cultureel antropologe dr. Buitelaar is universitair hoofddocent aan de faculteit der godgeleerdheid en godsdienstwetenschap van de Rijksuniversiteit Groningen. Ze houdt zich bezig met ontwikkelingen binnen de islam. Onlangs schreef ze een artikel over islam en seksualiteit in het tijdschrift Psyche en Geloof. Naar aanleiding daarvan sprak Trouw met haar.
Buitelaar: ,,Ondanks het feit dat de islam, in tegenstelling tot het christendom (de rooms-katholieken voorop), seks nooit uitsluitend als middel tot voortplanting heeft gezien -je mag als moslim ook vrijen omdat je het lekker vindt- wil dit niet zeggen dat je ongestoord je gang kunt gaan. Bijna nog sterker dan in de christelijke context is seksualiteit er verbonden met getrouwd zijn. Buiten het huwelijk geen seks! Om dit te onderstrepen staat in landen waar de islamitische wetgeving (sjaria) geldt, op het overtreden van dit verbod de doodstraf: steniging. Tenminste als het overspel betreft, ongehuwden krijgen honderd zweepslagen.''
Nu is, benadrukt Buitelaar, de praktijk als zo vaak milder dan de leer, want vier getuigen moeten het delict met eigen ogen hebben gezien. En waar haal je die zo gauw vandaan? Maar in moslimlanden als Noord-Nigeria zijn al vonnissen geveld, al is er nog niemand terechtgesteld.
Wat is de reden van dit strenge verbod op buitenechtelijke seks? Buitelaar: ,,Behalve de ook in veel andere culturen voorkomende overwegingen -bijvoorbeeld het belang van een duidelijke afstammingslijn, in verband met het erfrecht- is er bij de islam de gedachte dat onwettige seks onherroepelijk leidt tot fitna, tot chaos en anarchie. En waar fitna heerst is men van God los.''
,,Om te voorkomen dat het een dolle boel wordt zorgt men in het Midden-Oosten ervoor dat jonge mannen en vrouwen zo min mogelijk met elkaar in contact komen. Terwijl in het Westen de nadruk ligt op zelfbeheersing, leren ze in moslimlanden dat je iedere seksuele verleiding maar liever uit de weg moet gaan. Daarom kunnen veel moslims zich moeilijk voorstellen dat er niet per definitie iets onbehoorlijks gebeurt als een man en een vrouw die geen van familie van elkaar zijn, zonder toezicht samen in dezelfde ruimte zitten. Nu moet ik hier direct bij zeggen dat in sommige moslimlanden het besef dat niet ieder contact tussen vrouwen en mannen noodzakelijkerwijs in bed eindigt, inmiddels is doorgedrongen tot brede lagen van de jongere bevolking.''
Hoe sterk het taboe op buitenechtelijke seks is blijkt in Marokko, een land waar je in zo'n geval niet voor je leven of slaag hoeft te vrezen. Uit onderzoek onder jonge ongehuwde vrouwen in Casablanca bleek dat 38,6 procent geen maagd meer was. Dit percentage dateert uit 1989, je mag aannemen dat het nu zeker niet lager ligt. Het is het gevolg van vrijere omgang tussen mannen en vrouwen in bepaalde sectoren van de samenleving, bijvoorbeeld op de universiteiten.
,,En toch'', zegt Buitelaar, ,,leidt seks voor het huwelijk zelfs bij geëmancipeerde Marokkaanse meiden soms tot een negatief zelfbeeld. Zo sterk is de invloed van de traditionele verwachtingspatronen, van ouders die hun dochter toeroepen: Hou je benen bij elkaar! Op het moment dat ze dat niet doet, slaan schuldgevoel en zelfhaat toe.''
Er is, aldus Buitelaar, alle reden aan te nemen dat dit ook geldt voor Marokkaanse meisjes in ons land. ,,Hoewel ze de strenge opvattingen van hun ouders over mannen niet onderschrijven, blijken ze die dusdanig te hebben geïnternaliseerd dat hun latere relaties er negatief door worden beïnvloed. Niet alleen op seksueel gebied, maar ook in de relationele sfeer.'' Buitelaar citeert ene Esma die lange tijd last had van het feit dat ze was opgevoed met het idee dat ze uit de buurt van jongens moest blijven: 'Met een jongen praten was al fout. (...) En dat heeft veel invloed op mij gehad, dat is er zó ingestampt.'
Een representatief onderzoek onder Marokkaanse meisjes en jonge vrouwen, uitgevoerd door de universiteit van Gent, bevestigt dit. Het laat ook zien dat, in tegenstelling tot Buitelaars bevindingen in Marokko zelf, in België het merendeel de grens van de maagdelijkheid niet overschrijdt.
In veel moslimlanden en onder grote groepen moslims in Nederland speelt de maagdelijkheid vóór het huwelijk nog steeds een belangrijke rol. Zo laten Turkse en Marokkaanse meisjes die geen maagd meer zijn de huwelijksdag soms samenvallen met hun menstruatie, of ze vrijen voor de trouwdag met hun toekomstige echtgenoot als ze ongesteld zijn en zeggen dan: zie je, je hebt me ontmaagd. Voor de meisjes die nog wel maagd zijn is de huwelijksnacht ook niet altijd probleemloos, zegt Burselaar. ,,Dan heb je als meisje er al die jaren angstvallig voor gezorgd maagd te blijven en dan moet je plotseling met een kersverse echtgenoot naar bed. Dat leidt bij sommige vrouwen tot vaginisme, waardoor het de jonge bruidegom niet lukt zijn vrouw te penetreren. Omgekeerd kunnen mannen faalangst krijgen, wat tot tijdelijke impotentie leidt.''
Dit laatste komt overigens minder voor, omdat moslimouders vaak geneigd zijn een oogje dicht te knijpen als hun zoon voor het huwelijk seksueel experimenteert. Bij hem is dat een teken van viriliteit, maar als een Turks of Marokkaans meisje hetzelfde doet wordt ze voor slet uitgemaakt.
Eenmaal getrouwd associëren moslimmannen en vrouwen die zijn opgegroeid in een klimaat van strenge seksescheiding en gearrangeerde huwelijken, seksuele intimiteit meestal nauwelijks met affectieve intimiteit. Buitelaar: ,,Wat vrouwen in het Midden-Oosten er vaak niet van weerhoudt van seks te genieten en tot een orgasme te komen. Dat blijkt uit onderzoek. Ze kunnen zich beroepen op de beroemde mysticus en filosoof Al-Ghazali (1058-1111). Die haalde een uitspraak van de Profeet aan volgens welke een man niet deugt als hij zijn eigen bevrediging niet uitstelt tot zijn echtgenote de hare heeft bereikt.''
Buitelaar: ,,Hoewel in de Koran de vrouw niet, zoals in het Oude Testament, als de grote verleidster wordt afgeschilderd -in het islamitisch paradijsverhaal haalt Eva niet Adam over tot het eten van de appel, maar eten ze er samen van- ligt dat in de hadith (de overgeleverde handelingen en uitspraken van Mohammed) anders. Daarin wordt de vrouw voorgesteld als een listig wezen dat over minder verstand beschikt dan de man en daardoor niet zo goed als hij in staat is haar seksuele driften in toom te houden en haar verleidingsdwang te onderdrukken.''
Deze negatieve kijk op vrouwelijke seksualiteit tref je, aldus Buitelaar, ook nu in veel moslimsamenlevingen aan. Sluier, chador, nikaab en boerka worden hier evenzeer gezien als middelen om vrouwen tegen hun eigen seksuele driften te beschermen, als dat ze bedoeld zijn om mannelijke toenaderingspogingen af te weren. ,,Mannen zijn bang te bezwijken onder de sterke seksuele drang van vrouwen, luidt het traditionele verhaal. In Noord-Afrika schrijft men die drang toe aan djinn, geesten.''
Marjo Buitelaar: ,,De islam mag dan minder verkrampt staan tegenover seksueel genot, toch blijft seks met veel ambivalenties omkleed. Zo is in islamitische huishoudens openlijk met elkaar praten over seksualiteit nog vaak taboe. Wat mannen en vrouwen er niet van weerhoudt in eigen masculiene of feminiene kring seksuele onderwerpen aan te roeren en er zelfs grappen over te maken.''
,,In de praktijk is het dus echt niet zo dat moslims op seksueel gebied beter in hun vel zitten en gemakkelijker met hun lijf omgaan dan anderen. Neem de kijk op menstruatie. Volgens de huidige opvatting mogen vrouwen tijdens hun menstruatie niet bidden, de moskee bezoeken of de Koran reciteren.
Vroeger was dat anders. Te beginnen met Mohammed die volgens de hadith een uiterst potente baas was. In een overlevering vertelt zijn favoriete vrouw Aisha: 'Als ik menstrueerde lag de Profeet achterover op mijn schoot en reciteerde de Koran.' Als je dat nu aan moslimvrouwen vertelt zeggen ze: 'Mijn God, het liefst verberg ik voor mijn echtgenoot dat ik überhaupt menstrueer'.''