PDA

Bekijk Volledige Versie : "Niemand mocht het weten" -over leven met analfatbetisme.



Marsipulami
25-05-03, 11:38
HET GEHEIM VAN GINETTE

Niemand mocht het weten. Het leven van een laaggeletterde vrouw

Ginette is een vrouw van de 21ste eeuw. Zij wordt dit jaar 67. Ze is slank en ziet er goed uit voor haar leeftijd. Ze gaat regelmatig naar de kapper, let op haar kleren en haar voeding en ziet er graag verzorgd uit. Als je haar op straat of in de supermarkt zou tegenkomen dan verraadt niets aan haar dat ze een bijzondere en smartelijke levensgeschiedenis met zich meedraagt. Ginette is namenlijk een laaggeletterde: ondanks haar acht jaar basisschool heeft ze nooit echt leren lezen of schrijven. Dat was de oorzaak van een levenslang minderwaardigheidscomplex. In een poging om dit 'gebrek' voor de buitenwereld verborgen te houden, heeft ze lange tijd een soort van onzichtbare muur rondom zich opgetrokken. Tien jaar geleden kwam ze echter in contact met de plaatselijke 'Open School', een speciale school die volwassenen met lees-en schrijfproblemen probeert te helpen. Daar bloeide ze open. Ze kwam in contact met andere mensen met hetzelfde probleem en met begrijpende leerkrachten. Ze kreeg opnieuw zelfvertrouwen. In die mate zelfs dat ze besloot in samenwerking met een journaliste haar levensverhaal op papier te zetten. Het resultaat is een vlot geschreven boek dat de sprekende titel draagt 'Niemand mocht het weten'.

Ginette werd in 1936 als jongste kind van een arbeidersgezin in het Oost-Vlaamse Ronse geboren. De geboorte was voortijdig en ze overleefde ternauwernood haar eerste levensmaanden. Misschien dat ze daardoor enige psychische schade opliep. Maar daar was in de eerste levensjaren niets van te merken. Het begon pas mis te lopen toen ze de schoolplichtige leeftijd bereikte. Zoals in die tijd gebruikelijk was, werd er niet veel aandacht besteed aan het onderwijs van meisjes uit de lagere sociale milieus. Die waren er toch toe voorbestemd huismoeder of fabrieksarbeidster te worden. En dus trok Ginette samen met haar twee oudere zussen naar een klein dorpsschooltje waar twee onderwijzeressen verantwoordelijk waren voor de acht leerjaren. In iedere klas zaten dus kinderen van vier leeftijdsniveaus waardoor de leerkrachten zich enkel konden bezighouden met wie meekon. Daar hoorde Ginette niet bij. Zij schrijft: "Steeds vaker werd ik uit de groep gepikt om de klas schoon te maken, terwijl de anderen sommen maakten en taal leerden. Ramen wassen, de vloer vegen, plantjes begieten, ... de slechtsten van de klas moesten worden beziggehouden. En we verschoven naar de achterste rij. De besten pronkten vooraan. Ik denk niet dat het kwaad bedoeld was (...). Wie kans had op een toekomst, moest die kans volop benutten. Wie toch al uit de boot viel, die zou sowieso moeten knokken" (p.16). Thuis kon Ginette evenmin op veel extra begeleiding rekenen: vader hield zich niet met de huishouding bezig, moeder had het te druk, en de hulpvaardige oudere zus wist niet hoe ze de leerachterstand van haar jongere zus moest aanpakken.

De schoolcarrière van Ginette eindigt op haar veertiende. Voor haar is dit een grote opluchting: eindelijk niet meer de eeuwige verliezer te moeten zijn in de permanente competitie om juiste antwoorden en goede punten. Ze wordt het huishoudelijke hulpje van moeder die haar afschermt van de onbegrijpelijke en vernederende buitenwereld. Ze schrijft: "Daar, bij mijn moeder in onze oude vertrouwde keuken, voelde ik me geborgen en veilig. Wat een opluchting, je kunt het je niet voorstellen! Niet dat ik zo graag naaide, maar het ging me goed af en ik wist wat me te doen stond. Vanaf nu moest ik niets meer, geen woord schrijven, geen papieren lezen, geen vraag beantwoorden die ik niet begreep. Niets. Moeder zorgde voor alles, en ik hoefde nauwelijks de deur nog uit. Voor mij was dit het paradijs" (p. 24). Hier wordt het patroon van haar verder leven vastgelegd. Ginette kruipt terug in haar eigen schulp en beweegt zich als een spook in de grote wereld buiten haar huis die ze wantrouwt. Haar leven legt ze in handen van vertrouwensfiguren die haar contacten met die buitenwereld regelen: eerst haar moeder, daarna haar man Armand en (na diens dood) dochter Sybille en Ginettes oudere zussen. Over haar man schrijft ze: "Armand was mijn rechterhand, mijn buffer naar de wereld. Alles wat moeder vroeger voor me had gedaan, moest hij nu voor mij doen (...). Ik mocht hem dankbaar zijn voor de taken die hij me uit handen wilde nemen. De boodschappen, de hele papiermolen, alle formulieren, alle betalingen. De kaartjes op de tram. De uurregelingen van de trein. De kaart lezen in Brussel. De juiste medicijnen. De dokter betalen. De weg in het oog houden. Onbekenden aanspreken. Vragen stellen. Ze beantwoorden. 'Heden geen brood' aan de deur. Er waren zoveel kleine, dagelijkse dingen die ik vanzelf omzeilde en die hij van me overnam. En van me aannam" (p. 67).

57 jaar lang heeft Ginette op die manier zonder letters geleefd. Tot aan haar pensioen heeft ze buitenshuis gewerkt, haar huishouden gerund, haar kind opgevoed zonder dat iemand buiten de intieme kring van familieleden iets van haar gebrekkige geletterdheid afwist. Niemand mocht het merken. Daarom leefde ze zo dat niemand het kon ontdekken: stil, klein, anoniem. De dood van Armand zou alles veranderen. Ginette maakte kennis met 'Open School', een alfabetiseringsorganisatie voor volwassenen. Beetje bij beetje wist zij haar diepgewortelde schaamte en haar oude afkeer voor letters te overwinnen. Een nieuwe onbekende wereld ging voor haar open. Niet dat Ginette een professor is geworden in de Nederlandse taal. Bijlange niet. WEL heeft zij geleerd haar tekorten bij te sturen en verder te accepteren zonder dat dit nog langer haar gevoel van eigenwaarde ondermijnde. Ze heeft leren denken en zeggen: 'ik -met mijn tekorten én talenten- hoor erbij, ik heb recht op een plaatsje onder de zon en daarom durf ik ook mijn zeg te doen'. Ze schrijft: 'Sta ik in de supermarkt en vraagt iemand me waar de melk staat, dan zal ik antwoorden. Vroeger zou ik gedaan hebben alsof ik het niet had gehoord. Ik zal zelf ook niet meer doelloos rondlopen op zoek naar een product, maar zal al eens een vraag stellen of een babbeltje maken met een winkelier, zeker als ik hem regelmatig zie. En ook als ik een koffie ga drinken in een tearoom, zal ik al eens makkelijker een woordje wisselen, terwijl ik vroeger een muur om me heen optrok, als ik al eens een koffie ging drinken. Ik begin zelfs te merken dat ik het leuk vind om met mensen te praten. Ik durf meer uit mijn schulp te kruipen, voor mezelf op te komen als het moet, een vreemde te woord te staan' (p. 167).

Het boek wordt afgesloten met een nawoord. Daarin wordt ons verteld dat Ginettes verhaal niet uitzonderlijk is in Vlaanderen. Volgens een internationaal onderzoek uit 1997 zouden immers 7 à 800.000 Vlamingen tussen 16 en 65 jaar (vergelijkbaar met de hele bevolking van Limburg!) zeer laaggeletterd zijn. Ze zouden dus onvoldoende letters en cijfers kunnen hanteren om enigszins normaal te kunnen deelnemen aan het maatschappelijke leven. Natuurlijk is het niet zo dat al deze mensen evenzeer getekend zijn door de stempel van laaggeletterdheid als Ginette. Zijzelf verwijst naar haar schoonbroer Jozef die niet met zich liet sollen: "Jozef ging anders om met zijn probleem dan ik. Hij stoorde zich niet aan wat anderen dachten en hij schreef, zo goed en zo kwaad hij kon. Hij wilde zich verstaanbaar maken en liet zich daarin niet ontmoedigen" (p.41). Gelukkig maar, zou ik zeggen. De meeste laaggeletterden leven en werken in netwerken van hulpvaardige mensen (familie, buren, collega's, ambtenaren ...) en ervaren hun gebrek aan vaardigheden niet als een belemmering voor een bevredigend bestaan. Toch moeten we op onze hoede zijn voor enkele gevaarlijke hedendaagse tendensen. Enerzijds leven we in een tijd van maatschappelijke individualisering: sociale verbanden verdampen waardoor kwetsbare mensen moeilijker dan vroeger kunnen terugvallen op een hulpvaardige entourage. Anderzijds verhardt of verzuurt ook het politieke klimaat: iedereen wordt meer en meer persoonlijk verantwoordelijk gesteld voor het beantwoorden aan de eisen die gesteld worden door een snel wisselende technologische en economische omgeving. Het is positief dat de overheid nieuwe (onderwijs)kansen biedt aan groepen en individuen die uit de boot dreigen te vallen. Dat aanbod dient echter op een 'fatsoenlijke' wijze te gebeuren: niet door openlijk of verdekt te dreigen met allerlei sancties (slechts gemotiveerde cursisten zullen het geleerde ook daadwerkelijk integreren in hun dagelijks leven) maar met een open oog voor de menselijke waardigheid van kwetsbare burgers.

Roger Jacobs

G. GEENENS/ A.WISLEZ, Niemand mocht het weten. Het leven van een laaggeletterde vrouw, Uitgeverij Houtekiet, Antwerpen, 2002 (206 pp.)

Marsipulami
25-05-03, 22:49
Ahum,.. heeft er iemand enig idee waarom ik dit interessante en druk becommentariëerde artikel op het forum heb gezet ? :fpiraat:

Mark
25-05-03, 22:54
Ben je zelf ex-analfabeet?

Orakel
25-05-03, 22:58
Geplaatst door Marsipulami
Ahum,.. heeft er iemand enig idee waarom ik dit interessante en druk becommentariëerde artikel op het forum heb gezet ? :fpiraat:

:gniffel:

Ik wou wel reageren, maar ik kan niet lezen. Mijn confrere tiept dit namens mij.

Donna
25-05-03, 22:59
Geplaatst door Marsipulami
Ahum,.. heeft er iemand enig idee waarom ik dit interessante en druk becommentariëerde artikel op het forum heb gezet ? :fpiraat:


Nee, maar ik heb het idee dat jij ons dat nu gaat vertellen :moe:

~Panthera~
25-05-03, 23:01
En op dit tijdstip :moe:

Orakel
25-05-03, 23:02
ff serieus :)

Dit sprak mij wel aan:



Toch moeten we op onze hoede zijn voor enkele gevaarlijke hedendaagse tendensen. Enerzijds leven we in een tijd van maatschappelijke individualisering: sociale verbanden verdampen waardoor kwetsbare mensen moeilijker dan vroeger kunnen terugvallen op een hulpvaardige entourage. Anderzijds verhardt of verzuurt ook het politieke klimaat: iedereen wordt meer en meer persoonlijk verantwoordelijk gesteld voor het beantwoorden aan de eisen die gesteld worden door een snel wisselende technologische en economische omgeving.

En dit:



Het is positief dat de overheid nieuwe (onderwijs)kansen biedt aan groepen en individuen die uit de boot dreigen te vallen. Dat aanbod dient echter op een 'fatsoenlijke' wijze te gebeuren: niet door openlijk of verdekt te dreigen met allerlei sancties (slechts gemotiveerde cursisten zullen het geleerde ook daadwerkelijk integreren in hun dagelijks leven) maar met een open oog voor de menselijke waardigheid van kwetsbare burgers.

Educatie is een wederkerig proces en de huidige visie m.b.t. het begrip inburgeren ontbeert wat mij betreft iedere vorm van wederkerigheid en de eerste alinea is daar volgens mij mede debet aan.

~Panthera~
25-05-03, 23:06
Geplaatst door Orakel
ff serieus :)

Dit sprak mij wel aan:



En dit:



Educatie is een wederkerig proces en de huidige visie m.b.t. het begrip inburgeren ontbeert wat mij betreft iedere vorm van wederkerigheid en de eerste alinea is daar volgens mij mede debet aan.
--------

Mee eens.
Een mens is NOOIT helemaal zelf verantwoordelijk.
Dan zou je nl moeten ontkennen dat ie in een gemeenschap met anderen leeft, hoe gebrekkig die ook is.
Vele problemen ontstaan juist DOOR een gebrekkige omgeving.


En "citeer" heeft ook het loodje gelegd denk ik. :moe:

Orakel
25-05-03, 23:23
Geplaatst door ~Panthera~
--------

Mee eens.
Een mens is NOOIT helemaal zelf verantwoordelijk.
Dan zou je nl moeten ontkennen dat ie in een gemeenschap met anderen leeft, hoe gebrekkig die ook is.
Vele problemen ontstaan juist DOOR een gebrekkige omgeving.


En "citeer" heeft ook het loodje gelegd denk ik. :moe:

En ik daarmee ook. :duim:

Een mens is in ieder geval verantwoordelijk voor zijn eigen wandaden. De opeenstapeling van oorzaken die geleid hebben tot deze wandaden zijn echter inderdaad een resultante van o.m. omgevingsfactoren.

Is het eigenlijk niet gek dat we iemands misstappen individualiseren en anderzijds zijn of haar successen toeschrijven aan de persoon en zijn of haar (steunende) omgeving?

sadeeQ
25-05-03, 23:31
Geplaatst door Marsipulami
HET GEHEIM VAN JANTIEN(JMT)

Niemand mocht het weten. Het leven van een laaggeletterde vrouw

Jantien is een vrouw van de 21ste eeuw. Zij wordt dit jaar 67. Ze is slank en ziet er goed uit voor haar leeftijd. Ze gaat regelmatig naar de kapper, let op haar kleren en haar voeding en ziet er graag verzorgd uit. Als je haar op straat of in de supermarkt zou tegenkomen dan verraadt niets aan haar dat ze een bijzondere en smartelijke levensgeschiedenis met zich meedraagt. Jantien is namenlijk een laaggeletterde: ondanks haar acht jaar basisschool heeft ze nooit echt leren lezen of schrijven. Dat was de oorzaak van een levenslang minderwaardigheidscomplex. In een poging om dit 'gebrek' voor de buitenwereld verborgen te houden, heeft ze lange tijd een soort van onzichtbare muur rondom zich opgetrokken.en houdt ze zich op in forums van vooral marokkanen waar ze de forumleden miselijk maakt met haar gekopieerde en geplakte texten


biraat ik had meteen door dat je het over JMT had :auw2:

Marsipulami
26-05-03, 01:22
Geplaatst door EdV
Maar waar blijft nu het antwoord van Marsupilami op zijn eigen vraag? Raaien wat er in zijn hersens omgaat lijkt me een onbegonnen zaak.
Kom op, Mars!

Ed


Ze schrijft: "Daar, bij mijn moeder in onze oude vertrouwde keuken, voelde ik me geborgen en veilig. Wat een opluchting, je kunt het je niet voorstellen! Niet dat ik zo graag naaide, maar het ging me goed af en ik wist wat me te doen stond. Vanaf nu moest ik niets meer, geen woord schrijven, geen papieren lezen, geen vraag beantwoorden die ik niet begreep. Niets. Moeder zorgde voor alles, en ik hoefde nauwelijks de deur nog uit. Voor mij was dit het paradijs" (p. 24). Hier wordt het patroon van haar verder leven vastgelegd. Ginette kruipt terug in haar eigen schulp en beweegt zich als een spook in de grote wereld buiten haar huis die ze wantrouwt. Haar leven legt ze in handen van vertrouwensfiguren die haar contacten met die buitenwereld regelen: eerst haar moeder, daarna haar man Armand en (na diens dood) dochter Sybille en Ginettes oudere zussen. Over haar man schrijft ze: "Armand was mijn rechterhand, mijn buffer naar de wereld. Alles wat moeder vroeger voor me had gedaan, moest hij nu voor mij doen (...). Ik mocht hem dankbaar zijn voor de taken die hij me uit handen wilde nemen. De boodschappen, de hele papiermolen, alle formulieren, alle betalingen. De kaartjes op de tram. De uurregelingen van de trein. De kaart lezen in Brussel. De juiste medicijnen. De dokter betalen. De weg in het oog houden. Onbekenden aanspreken. Vragen stellen. Ze beantwoorden. 'Heden geen brood' aan de deur. Er waren zoveel kleine, dagelijkse dingen die ik vanzelf omzeilde en die hij van me overnam. En van me aannam" (p. 67).

57 jaar lang heeft Ginette op die manier zonder letters geleefd. Tot aan haar pensioen heeft ze binnenshuis gewerkt, haar huishouden gerund, haar kind opgevoed zonder dat iemand buiten de intieme kring van familieleden iets van haar gebrekkige geletterdheid afwist. Niemand mocht het merken.

In het verhaal van deze Vlaamse vrouw bespeur ik iets wat me doet denken aan de situatie van een aantal migrantenvrouwen van de eerste generatie. Analfabetisme dat verantwoordelijk is voor het zich terugtrekken binnen de familiale kring en het wantrouwen tgo de buitenwereld. Het steunen op een intiem entourage dat brug wil zijn naar de samenleving. Je merkt het bijvoorbeeld ook bij Italiaanse vrouwen van de eerste generatie. Bij Marokkaanse moeders zie je dit patroon ook vaak.

Dan dacht ik: 'Misschien is niet de islam of de Marokkaanse cultuur verantwoordelijk voor de onmondigheid en afhankelijkheid van die vrouwen, maar het gebrek aan scholing.' Als die hypothese klopt dan vergist de autochtone samenleving zich van tegenstander door de islam of de Marokkaanse cultuur verantwoordelijk te stellen voor deze vorm van achterstelling. Het probleem lost zich dan vanzelf op als meisjes worden aangemoedigd om hun best te doen op school. En dat doen ze wel. Onderwijs werkt automatisch emancipatorisch zonder dat het nodig is dat men iemands identiteit in vraag stelt. Alleen moeten allochtonen en autochtonen wat meer geduld hebben met elkaar.

~Panthera~
26-05-03, 05:52
Geplaatst door Orakel

Is het eigenlijk niet gek dat we iemands misstappen individualiseren en anderzijds zijn of haar successen toeschrijven aan de persoon en zijn of haar (steunende) omgeving?
--------------

Ja......compleet krankjorum. :moe:
Het lijkt me in beide gevallen allebei van invloed.