Simon
01-07-03, 20:07
Geweldloze opstand krijgt steun in Hebron
Terwijl Israël zich in de Gazastrook terugtrekt, blijft Hebron nog bezet. Palestijnen en Israëliërs proberen daar, samen, geweldloos verzet te plegen.
Door Wilfried Bossier
HEBRON, 1 JULI. Een groepje Palestijnse jongeren stapt rond de middag goedgemutst een gebouw binnen in het centrum van Hebron. In het gebouw bevinden zich een jeugdbibliotheek en het secretariaat van de Bibliotheek-op-Wielen voor Geweldloosheid en Vrede. De jongeren komen uitgeleende boeken inruilen, en zoeken ijverig naar nieuwe. Er staan opvallend veel boeken over Mahatma Gandhi en Martin Luther King op de schappen.
Hebron baadt in een bedrieglijk soort gezelligheid - want de stad leeft, zoals bijna alle steden op de Westelijke Jordaanoever, nog altijd onder Israëlische bezetting. Terwijl Israël zich afgelopen weekeinde terugtrok uit het noorden van de Gazastrook, is het Israëlische leger hier nog volop aanwezig. Door de bezetting, het geweld en de talrijke controleposten in de Palestijnse gebieden kan de bus van de Bibliotheek-op-Wielen al twee jaar niet meer uitrijden. Voor de leesgierigen zijn er nu alleen drie vaste bibliotheken met samen ruim 11.000 boeken, maar lang niet iedereen kan er komen. Waar het enigszins kan, worden de boeken nu via tal van omwegen met ezeltjes tot in de dorpen gebracht.
,,Door de bezetting kunnen de jongeren niet naar school of naar de bibliotheek. Er geldt vaak maandenlang een totaal uitgaansverbod. Op straat zien ze alleen geweld en haat. Ze kennen het leven vooral als lijden en uitzichtloosheid'', zegt Nafez Assaili, de directeur van de 'Bibliotheek-op-Wielen'. Hij vindt dat er ook voor de Palestijnen in de bezette en herbezette gebieden een derde optie is. ,,Geweld of onderwerping is een valse keuze. We moeten opnieuw een geweldloze verzetsbeweging worden.''
En dat vinden dezer dagen meer Palestijnen en Israëliërs. In Ramallah kwamen afgelopen zaterdag een paar honderd vredesactivisten uit beide kampen bijeen, onder wie bekende mensenrechtenactivisten als de Palestijnse parlementariër Hanan Ashrawi en Uri Avneri, de leider van de Israëlische vredesgroepering Gush Shalom. Het ging om de oprichtingsbijeenkomst van de Israëlisch-Palestijnse Actiegroep voor Vrede. De organisatoren willen dat de politieke leiders ernst maken met het stappenplan voor de vrede.
Tijdens de eerste intifadah speelde de beweging voor geweldloze actie een sleutelrol in het organiseren van massale protestbetogingen, stakingen en andere acties, waaronder het boycotten van Israëlische producten en campagnes van burgerlijke ongehoorzaamheid. Voor het eerst slaagden de Palestijnen er in het beeld over te brengen dat zij de slachtoffers zijn van onderdrukking en niet alleen maar terroristen.
Maar de geweldloze opstand bloedde dood, ze werd ,,gegijzeld door het geweer'', zegt oud-minister van Landbouw Abdul Jawad Saleh, die al jaren campagne voert voor vreedzaam en massaal verzet tegen de bezetting. Hij eist het ontslag van de Palestijnse president Yasser Arafat, onder meer wegens het gebrek aan democratie in de Palestijnse besluitvorming.
Arafat heeft volgens Saleh veel Palestijns bloed aan zijn handen, en heeft toegelaten dat Israël opnieuw de rol van slachtoffer kon opeisen en voluit gebruik kon maken van de militaire overmacht in de nieuwe oorlog tegen de Palestijnse terreur.
In 1981 begon Mubarak Awad, een collega van Assaili bij de 'Bibliotheek-op-Wielen', met het uitdragen van het idee van geweldloosheid. Assaili: ,,Wij wilden een massabeweging, maar noemden de organisatie het 'Studiecentrum voor geweldloosheid' omdat een beweging onmiddellijk door de Israëlische regering zou zijn verboden.
,,We waren de eersten die met ideeën van geweldloosheid uitpakten, en toen was dat helemaal niet populair. We werden niet echt gerespecteerd en zelfs voor verraders versleten, omdat we het verzet tegen de bezetting wilden ondermijnen'', vertelt Assaili.
Het was een moeilijke strijd, die tijdens de eerste intifadah wel tot een doorbraak leidde. Maar ook de Israëliërs waren niet van de ideeën gediend. Awad werd verbannen, net als oud-minister Saleh.
En na het mislukken van het Oslo-vredesproces en al het recente geweld, beschikt de vredesbeweging niet meer over een breed social vlak. Er is momenteel geen massabeweging die effectief de leiding kan nemen over het geweldloze verzet. Maar er wordt aan gewerkt, op verscheidene niveaus. ,,Met de Bibliotheek-op-Wielen zelf richten wij ons als kleine organisatie heel bewust op de opvoeding van jongeren van 8 tot 15 jaar oud, in de hoop dat op een dag een Palestijnse Gandhi zal opstaan die het volk via geweldloze acties naar de onafhankelijkheid zal leiden'', zegt directeur Assaili. De Bibliotheek-op-Wielen is een Palestijns project dat werd opgestart in 1986 met de bedoeling bewust gekozen boeken met een bus tot in de meest afgezonderde dorpen te brengen en onder meer vanuit Nederland steun krijgt. Er wordt getracht het pacifisme en andere ideeën - salam, shalom en vrede in de drie grote monotheistische tradities - die kunnen bijdragen tot een betere verstandhouding en verzoening via de bibliotheek en andere opvoedkundige activiteiten over te dragen op zowel de kinderen en hun ouders. ,,Het gesprek dat wij met de kinderen en hun ouders voeren terwijl zij hun uitgeleende boeken komen ruilen, is essentieel. Ze worden erop gewezen dat ze zelf hun problemen kunnen aanpakken, en dat dat het beste kan op een geweldloze manier, in dialoog en samenwerking, eerder dan in conflict en uitzichtloos geweld'', vertelt Assaili.
Vooralsnog is er vooral veel wederzijds wantrouwen, wat ervoor zorgt dat ook vreedzame initiatieven met argwaan, ja zelfs vijandigheid, worden bejegend. En niet alleen door de moslim-extremistische groepering Hamas, zo konden de Israëlische vredesactivisten zaterdag aan den lijve ervaren. De Israëlische regering verbiedt haar burgers de Palestijnse gebieden te bezoeken. Diegenen die via omwegen toch in Ramallah aankwamen voor de start van de Actiegroep voor Vrede zijn 'ongehoorzame burgers'. Routekaart of niet, Sharon probeert ook ieder contact tussen Israëlische en Palestijnse vredesactivisten te voorkomen, en bij het verlaten van de stad zijn de namen van de 'onverlaten' genoteerd. En het is ook nog de vraag hoe lang het duurt voor de Bibliotheek-op-Wielen opnieuw tot bij de lezertjes in de 200 afgelegen Palestijnse dorpen rijden mag.
NRC, 1 juli 2003
© Op dit artikel berust auteursrecht
Terwijl Israël zich in de Gazastrook terugtrekt, blijft Hebron nog bezet. Palestijnen en Israëliërs proberen daar, samen, geweldloos verzet te plegen.
Door Wilfried Bossier
HEBRON, 1 JULI. Een groepje Palestijnse jongeren stapt rond de middag goedgemutst een gebouw binnen in het centrum van Hebron. In het gebouw bevinden zich een jeugdbibliotheek en het secretariaat van de Bibliotheek-op-Wielen voor Geweldloosheid en Vrede. De jongeren komen uitgeleende boeken inruilen, en zoeken ijverig naar nieuwe. Er staan opvallend veel boeken over Mahatma Gandhi en Martin Luther King op de schappen.
Hebron baadt in een bedrieglijk soort gezelligheid - want de stad leeft, zoals bijna alle steden op de Westelijke Jordaanoever, nog altijd onder Israëlische bezetting. Terwijl Israël zich afgelopen weekeinde terugtrok uit het noorden van de Gazastrook, is het Israëlische leger hier nog volop aanwezig. Door de bezetting, het geweld en de talrijke controleposten in de Palestijnse gebieden kan de bus van de Bibliotheek-op-Wielen al twee jaar niet meer uitrijden. Voor de leesgierigen zijn er nu alleen drie vaste bibliotheken met samen ruim 11.000 boeken, maar lang niet iedereen kan er komen. Waar het enigszins kan, worden de boeken nu via tal van omwegen met ezeltjes tot in de dorpen gebracht.
,,Door de bezetting kunnen de jongeren niet naar school of naar de bibliotheek. Er geldt vaak maandenlang een totaal uitgaansverbod. Op straat zien ze alleen geweld en haat. Ze kennen het leven vooral als lijden en uitzichtloosheid'', zegt Nafez Assaili, de directeur van de 'Bibliotheek-op-Wielen'. Hij vindt dat er ook voor de Palestijnen in de bezette en herbezette gebieden een derde optie is. ,,Geweld of onderwerping is een valse keuze. We moeten opnieuw een geweldloze verzetsbeweging worden.''
En dat vinden dezer dagen meer Palestijnen en Israëliërs. In Ramallah kwamen afgelopen zaterdag een paar honderd vredesactivisten uit beide kampen bijeen, onder wie bekende mensenrechtenactivisten als de Palestijnse parlementariër Hanan Ashrawi en Uri Avneri, de leider van de Israëlische vredesgroepering Gush Shalom. Het ging om de oprichtingsbijeenkomst van de Israëlisch-Palestijnse Actiegroep voor Vrede. De organisatoren willen dat de politieke leiders ernst maken met het stappenplan voor de vrede.
Tijdens de eerste intifadah speelde de beweging voor geweldloze actie een sleutelrol in het organiseren van massale protestbetogingen, stakingen en andere acties, waaronder het boycotten van Israëlische producten en campagnes van burgerlijke ongehoorzaamheid. Voor het eerst slaagden de Palestijnen er in het beeld over te brengen dat zij de slachtoffers zijn van onderdrukking en niet alleen maar terroristen.
Maar de geweldloze opstand bloedde dood, ze werd ,,gegijzeld door het geweer'', zegt oud-minister van Landbouw Abdul Jawad Saleh, die al jaren campagne voert voor vreedzaam en massaal verzet tegen de bezetting. Hij eist het ontslag van de Palestijnse president Yasser Arafat, onder meer wegens het gebrek aan democratie in de Palestijnse besluitvorming.
Arafat heeft volgens Saleh veel Palestijns bloed aan zijn handen, en heeft toegelaten dat Israël opnieuw de rol van slachtoffer kon opeisen en voluit gebruik kon maken van de militaire overmacht in de nieuwe oorlog tegen de Palestijnse terreur.
In 1981 begon Mubarak Awad, een collega van Assaili bij de 'Bibliotheek-op-Wielen', met het uitdragen van het idee van geweldloosheid. Assaili: ,,Wij wilden een massabeweging, maar noemden de organisatie het 'Studiecentrum voor geweldloosheid' omdat een beweging onmiddellijk door de Israëlische regering zou zijn verboden.
,,We waren de eersten die met ideeën van geweldloosheid uitpakten, en toen was dat helemaal niet populair. We werden niet echt gerespecteerd en zelfs voor verraders versleten, omdat we het verzet tegen de bezetting wilden ondermijnen'', vertelt Assaili.
Het was een moeilijke strijd, die tijdens de eerste intifadah wel tot een doorbraak leidde. Maar ook de Israëliërs waren niet van de ideeën gediend. Awad werd verbannen, net als oud-minister Saleh.
En na het mislukken van het Oslo-vredesproces en al het recente geweld, beschikt de vredesbeweging niet meer over een breed social vlak. Er is momenteel geen massabeweging die effectief de leiding kan nemen over het geweldloze verzet. Maar er wordt aan gewerkt, op verscheidene niveaus. ,,Met de Bibliotheek-op-Wielen zelf richten wij ons als kleine organisatie heel bewust op de opvoeding van jongeren van 8 tot 15 jaar oud, in de hoop dat op een dag een Palestijnse Gandhi zal opstaan die het volk via geweldloze acties naar de onafhankelijkheid zal leiden'', zegt directeur Assaili. De Bibliotheek-op-Wielen is een Palestijns project dat werd opgestart in 1986 met de bedoeling bewust gekozen boeken met een bus tot in de meest afgezonderde dorpen te brengen en onder meer vanuit Nederland steun krijgt. Er wordt getracht het pacifisme en andere ideeën - salam, shalom en vrede in de drie grote monotheistische tradities - die kunnen bijdragen tot een betere verstandhouding en verzoening via de bibliotheek en andere opvoedkundige activiteiten over te dragen op zowel de kinderen en hun ouders. ,,Het gesprek dat wij met de kinderen en hun ouders voeren terwijl zij hun uitgeleende boeken komen ruilen, is essentieel. Ze worden erop gewezen dat ze zelf hun problemen kunnen aanpakken, en dat dat het beste kan op een geweldloze manier, in dialoog en samenwerking, eerder dan in conflict en uitzichtloos geweld'', vertelt Assaili.
Vooralsnog is er vooral veel wederzijds wantrouwen, wat ervoor zorgt dat ook vreedzame initiatieven met argwaan, ja zelfs vijandigheid, worden bejegend. En niet alleen door de moslim-extremistische groepering Hamas, zo konden de Israëlische vredesactivisten zaterdag aan den lijve ervaren. De Israëlische regering verbiedt haar burgers de Palestijnse gebieden te bezoeken. Diegenen die via omwegen toch in Ramallah aankwamen voor de start van de Actiegroep voor Vrede zijn 'ongehoorzame burgers'. Routekaart of niet, Sharon probeert ook ieder contact tussen Israëlische en Palestijnse vredesactivisten te voorkomen, en bij het verlaten van de stad zijn de namen van de 'onverlaten' genoteerd. En het is ook nog de vraag hoe lang het duurt voor de Bibliotheek-op-Wielen opnieuw tot bij de lezertjes in de 200 afgelegen Palestijnse dorpen rijden mag.
NRC, 1 juli 2003
© Op dit artikel berust auteursrecht