Marsipulami
20-08-03, 00:06
VAN GOD LOS. Een Nederlandse Bende van Nijvel
Van onze redacteur
BRUSSEL -- Tussen carnaval 1993 en carnaval 1994 maakte een bende willekeurig rovende en moordende jongeren de Nederlands-Limburgse stad Venlo en omstreken onveilig. In tegenstelling tot de Bende van Nijvel werden de daders in Venlo wel opgepakt. Tijdens het proces tegen de hoofdverdachten sprak de procureur van veertig moorden, waarvan er ,,slechts'' zeven bewezen werden. De filmregisseur Pieter Kuijpers (33) komt uit een dorpje vlakbij Venlo. Met de energieke misdaadfilm ,,Van God los'' filmt hij het trauma van zich af.
NATIONALE trauma's zijn een goede voedingsbodem voor authentieke films. In ons land werden onder meer het Agustaschandaal en de zaak Dutroux al gebruikt in films. Nu lijkt het aan Nederland, sinds 2002 de nieuwe zieke man van Europa, om met een reeks films zijn demonen te bezweren. Zo is het enfant terrible Theo Van Gogh een film over Pim Fortuyn aan het draaien en speelde een fictiereeks over het bloedbad in Srebrenica -- en de Nederlandse rol daarin -- een belangrijke rol in het maatschappelijk debat. Toch houdt de fictie liever enige afstand van de werkelijkheid. Verschillende regisseurs zetten hun tanden nu in de Molukse treinkapingen van de jaren zeventig, eerder dan bijvoorbeeld in de Bijlmerramp of de vuurwerktragedieën van Enschede en Volendam. Maar zelfs relatief oude wonden kunnen nog veel pijn doen als ze weer opengereten worden. Dat verklaart waarom de Limburgse stad Venlo aan de regisseur Pieter Kuijpers geen toestemming gaf om zijn Van God los in de stad op te nemen. De burgemeester wilde ook van geen première weten, en de film kwam pas in Venlose zalen toen hij in de rest van Nederland meer dan honderddduizend kijkers trok. Geen enkele keer valt de naam Venlo, maar het Limburgse accent en de gruwelijke feiten spreken voor zich. Net als de twee hoofdpersonages Stan en Maikel: dat zijn duidelijk de 22-jarige zware jongen Frenkie P. en het zeventienjarige rijkeluiszoontje Sanny P. -- veroordeeld tot respectievelijk levenslang en tien jaar gevangenis plus TBS (zeg maar internering).
KUIJPERS vertelt het verhaal door de ogen van Stan, de verlegen en emotioneel verwaarloosde stiefzoon van een tandarts. Hij is dolblij dat hij maatjes kan worden met de enkele jaren oudere Maikel, een agressieve maar voor zijn vrienden hartelijke en ,,coole'' randcrimineel. Stan helpt Maikel bij kruimeldiefstallen en doet zich voor als het vriendje van diens vriendin, als dekmantel voor haar ouders. Samen met nog enkele makkers van Maikel gaan ze ,,klusjes'' opknappen voor de lokale Turkse drugsbaron. De toevalligheid waarmee ze bij steeds zwaardere misdaden betrokken raken, doet denken aan Bonnie and Clyde en hun achteloze geweld aan A clockwork orange . Kuijpers (33), die voor deze film alleen maar enkele flutfeuilletons voor televisie had gedraaid, geeft in de verfilming van deze geweldspiraal blijk van veel stijlgevoel. De onrustige camera en de korrelige korrel tijdens de overvallen past uitstekend bij het paniekerige amateurisme van de boeven, die een slachtoffer neerknuppelen omdat ze de tape om hem mee vast te binden niet openkrijgen. Dergelijke details zijn authentiek -- Kuijpers volgt de getuigenverslagen uit het proces -- en maken het erg overtuigend. Ook de Limburgse achtergrond wordt prima uitgespeeld. Je voelt het verstikkende provincialisme. In voice over zegt Stan in de sterke openingsscène, waarin beelden van een mortuarium en een carnavalsstoet door elkaar lopen: ,,waor èk vandaon kom, doen mènsen maor drie daogen per joar waor ze zin in hèbben. Wij naomen het hele jaor'' . De bij ons totaal onbekende acteurs spelen uitstekend: Egbert-Jan Weeber als Stan, Angela Schijf als het vriendinnetje Anna en vooral Tygo Gernandt als Maikel, met zijn sikje en wilde haren een mengeling van Jezus en Duivel.
Helaas kan Kuijpers een neiging tot amateur-psychologisering niet onderdrukken. Hij had de kijker onthutst moeten laten toekijken hoe twee Limburgse jongens uitgroeien tot levensgevaarlijke criminelen, en doen nadenken over het hoe of het waarom. Maar hij trekt zelf conclusies, gebaseerd op banale veronderstellingen over een vadercomplex en een homoseksuele spanning. Dat is overbodig en jammer, en het maakt de personages een stuk sympathieker dan ze vermoedelijk in werkelijkheid zijn.
Regie: Pieter Kuijpers. Met Egbert Jan Weeber, Tygo Gernandt, Angela Schijf. 100 minuten
20/08/2003 Steven De Foer
©Copyright De Standaard
Van onze redacteur
BRUSSEL -- Tussen carnaval 1993 en carnaval 1994 maakte een bende willekeurig rovende en moordende jongeren de Nederlands-Limburgse stad Venlo en omstreken onveilig. In tegenstelling tot de Bende van Nijvel werden de daders in Venlo wel opgepakt. Tijdens het proces tegen de hoofdverdachten sprak de procureur van veertig moorden, waarvan er ,,slechts'' zeven bewezen werden. De filmregisseur Pieter Kuijpers (33) komt uit een dorpje vlakbij Venlo. Met de energieke misdaadfilm ,,Van God los'' filmt hij het trauma van zich af.
NATIONALE trauma's zijn een goede voedingsbodem voor authentieke films. In ons land werden onder meer het Agustaschandaal en de zaak Dutroux al gebruikt in films. Nu lijkt het aan Nederland, sinds 2002 de nieuwe zieke man van Europa, om met een reeks films zijn demonen te bezweren. Zo is het enfant terrible Theo Van Gogh een film over Pim Fortuyn aan het draaien en speelde een fictiereeks over het bloedbad in Srebrenica -- en de Nederlandse rol daarin -- een belangrijke rol in het maatschappelijk debat. Toch houdt de fictie liever enige afstand van de werkelijkheid. Verschillende regisseurs zetten hun tanden nu in de Molukse treinkapingen van de jaren zeventig, eerder dan bijvoorbeeld in de Bijlmerramp of de vuurwerktragedieën van Enschede en Volendam. Maar zelfs relatief oude wonden kunnen nog veel pijn doen als ze weer opengereten worden. Dat verklaart waarom de Limburgse stad Venlo aan de regisseur Pieter Kuijpers geen toestemming gaf om zijn Van God los in de stad op te nemen. De burgemeester wilde ook van geen première weten, en de film kwam pas in Venlose zalen toen hij in de rest van Nederland meer dan honderddduizend kijkers trok. Geen enkele keer valt de naam Venlo, maar het Limburgse accent en de gruwelijke feiten spreken voor zich. Net als de twee hoofdpersonages Stan en Maikel: dat zijn duidelijk de 22-jarige zware jongen Frenkie P. en het zeventienjarige rijkeluiszoontje Sanny P. -- veroordeeld tot respectievelijk levenslang en tien jaar gevangenis plus TBS (zeg maar internering).
KUIJPERS vertelt het verhaal door de ogen van Stan, de verlegen en emotioneel verwaarloosde stiefzoon van een tandarts. Hij is dolblij dat hij maatjes kan worden met de enkele jaren oudere Maikel, een agressieve maar voor zijn vrienden hartelijke en ,,coole'' randcrimineel. Stan helpt Maikel bij kruimeldiefstallen en doet zich voor als het vriendje van diens vriendin, als dekmantel voor haar ouders. Samen met nog enkele makkers van Maikel gaan ze ,,klusjes'' opknappen voor de lokale Turkse drugsbaron. De toevalligheid waarmee ze bij steeds zwaardere misdaden betrokken raken, doet denken aan Bonnie and Clyde en hun achteloze geweld aan A clockwork orange . Kuijpers (33), die voor deze film alleen maar enkele flutfeuilletons voor televisie had gedraaid, geeft in de verfilming van deze geweldspiraal blijk van veel stijlgevoel. De onrustige camera en de korrelige korrel tijdens de overvallen past uitstekend bij het paniekerige amateurisme van de boeven, die een slachtoffer neerknuppelen omdat ze de tape om hem mee vast te binden niet openkrijgen. Dergelijke details zijn authentiek -- Kuijpers volgt de getuigenverslagen uit het proces -- en maken het erg overtuigend. Ook de Limburgse achtergrond wordt prima uitgespeeld. Je voelt het verstikkende provincialisme. In voice over zegt Stan in de sterke openingsscène, waarin beelden van een mortuarium en een carnavalsstoet door elkaar lopen: ,,waor èk vandaon kom, doen mènsen maor drie daogen per joar waor ze zin in hèbben. Wij naomen het hele jaor'' . De bij ons totaal onbekende acteurs spelen uitstekend: Egbert-Jan Weeber als Stan, Angela Schijf als het vriendinnetje Anna en vooral Tygo Gernandt als Maikel, met zijn sikje en wilde haren een mengeling van Jezus en Duivel.
Helaas kan Kuijpers een neiging tot amateur-psychologisering niet onderdrukken. Hij had de kijker onthutst moeten laten toekijken hoe twee Limburgse jongens uitgroeien tot levensgevaarlijke criminelen, en doen nadenken over het hoe of het waarom. Maar hij trekt zelf conclusies, gebaseerd op banale veronderstellingen over een vadercomplex en een homoseksuele spanning. Dat is overbodig en jammer, en het maakt de personages een stuk sympathieker dan ze vermoedelijk in werkelijkheid zijn.
Regie: Pieter Kuijpers. Met Egbert Jan Weeber, Tygo Gernandt, Angela Schijf. 100 minuten
20/08/2003 Steven De Foer
©Copyright De Standaard