Zwarte Schaap
26-08-03, 00:31
Drugskoerier niet tegen te houden
Vandaag begint het parlementair bezoek aan de Antillen. Maar de drugssmokkel lijkt onbespreekbaar. Het 'Hato-team' in Willemstad kan het werk niet aan.
Door onze redacteur Jos Verlaan
WILLEMSTAD, 25 AUG. ,,De drugkoeriers worden steeds jonger, het zijn soms zelfs middelbare scholieren'', vertelt de coördinator van het opsporingsteam op de luchthaven Hato van Willemstad. Hij weet wat hem te wachten staat als zijn dienst begint. Vanaf Curaçao vertrekken elke dag drie risicovluchten, van de KLM, Dutch Caribbean Airlines (DCA) en Air Holland, achter elkaar richting Schiphol. Het is aan zijn team de cokesmokkelaars onder de 1.200 tot 1.500 reizigers voor Amsterdam te pakken.
Het Hato-team houdt dagelijks zo'n vijftig tot zestig verdachten tegen. De coördinator, die niet met zijn naam in de krant wil, is de eerste die toegeeft dat het een druppel op een gloeiende plaat is. De stroom groeit wekelijks. En een structurele oplossing voor de koerierslijn op Amsterdam is er niet.
,,Het water loopt ons over de voeten. We krijgen te maken met steeds jongere, agressievere en psychotischer koeriers uit Curaçao. De politiek móet met oplossingen komen, anders dreigen we hier te stikken. De organisatie van de onderwereld steekt beter in elkaar dan die van de overheid. Ze communiceren wereldwijd met elkaar. Als de politieke circuits hier op Curaçao en in Nederland net zo goed georganiseerd waren als die van de onderwereld, waren er misschien oplossingen denkbaar.''
Anderhalf jaar bestaat het Hato-team inmiddels. Maar het kampt met structurele onderbezetting, gebrek aan geld en cellen. Koeriers die voor het eerst worden aangehouden en minder dan 2,5 kilo drugs bij zich hebben worden weggestuurd en kunnen vrijuit gaan. ,,We verzetten dagelijks enorm veel werk met weinig mensen en onvoldoende capaciteit. En de drugsbaronnen weten telkens nieuwe wegen te vinden, want hun financiële vermogen om dat te doen is enorm. We houden hier verdachte passagiers aan met nationaliteiten uit de hele wereld. Zeker niet alleen Antillianen. In het begin zaten er veel passagiers bij uit Afrika. Dat is een beetje teruggelopen. Je ziet nu de opmars van Poolse koeriers, maar ook Nederlanders. Mannen, vrouwen, sommigen vertellen dat ze simpelweg in Amsterdamse kroegen het aanbod kregen om even op en neer te vliegen.
,,Het probleem is nauwelijks te beteugelen. We zien het werkaanbod groeien en krijgen steeds meer het gevoel dat we water naar de zee dragen. Je hebt smokkelaars, ook uit de Antillen, die het voor de luxe doen. Het aanzien in hun buurt, de gouden ketting of de dure auto. Maar we hebben hier ook te maken met gevallen van pure armoede. Alleenstaande moeders met torenhoge schulden die denken dat ze even over het weekeinde heen op en neer naar Amsterdam kunnen. Geven ze de oudste dochter opdracht om een paar dagen op broer en zusje te passen, moeder is maandag weer terug. Maar moeder ís maandag niet terug. Want die is hier of op Schiphol tegen de lamp gelopen.''
De onderbezetting van het Hato-team is volgens de coördinator vooral te wijten aan bedreigingen uit de onderwereld. ,,Onze medewerkers betalen een hoge prijs voor hun werk hier. Geweigerde passagiers reageren hun frustratie op ons af. Vaak gaat het om mensen die diep in de schulden zitten en als de dood voor hun ronselaars zijn als de missie mislukt. Die dreigementen zijn meestal verbaal. Maar het gaat ook verder. Het laatste jaar hebben we gemerkt dat we stelselmatig de dupe worden van de onderwereld. We krijgen telefonische bedreigingen op ons huisadres. Er zijn auto's in brand gestoken en ons kantoor op Hato is meermalen beschoten. Er worden ook geruchten verspreid over arrestaties van Hato-medewerkers omdat ze partijen drugs tegen betaling zouden hebben doorgelaten. Het geeft de organisatiegraad van de drugsbaronnen achter de schermen aan.''
,,Sommige team-leden'', zegt de coördinator van het Hato-team, ,,zijn niet tegen de bedreigingen bestand gebleken en hebben zich teruggetrokken. Anderen kregen te maken met het thuisfront. Die komen uit buurten waar de smokkelaars geworven worden of hebben te maken met familie of vrienden die in het circuit zitten.''
Elders op het vliegveld, in een zijvleugel van het luchthavencomplex citeert directeur Mario Evertsz van de Curaçaose luchtvaartmaatschappij Dutch Caribbean Airlines (DCA) uit een recente brief van minister Donner van Justitie. Donner dreigt in die brief met stafrechtelijke sancties tegen zijn maatschappij, als hij niet meer doet aan beteugeling van die aanwas aan drugskoeriers. DCA moet zich realiseren dat de maatschappij, waarvan de Curaçaose overheid de enige aandeelhouder is, zich mogelijk schuldig maakt aan overtreding van de Nederlandse opiumwet, schrijft Donner. De minister wil dat DCA op Schiphol medewerking verleent aan zogeheten pré-flight controles. DCA moet verdachte passagiers op voorhand weigeren op haar vluchten. En er moet een black list komen voor recidivisten, passagiers die eerder tegen de lamp liepen. ,,Bij gebleken onvoldoende medewerking is onder bepaalde omstandigheden sprake van overtreding van de Opiumwet door DCA. Dan is het denkbaar dat strafrechtelijke vervolging zal plaatsvinden'', schrijft Donner.
,,Ik snap niet dat deze brief in dergelijke taal verwoord is'', verzucht Evertz. ,,Dat ze op die manier medewerking willen afdwingen. Dat ze gelijk dreigen met strafrechtelijke vervolging. Tegen wie worden er dan strafrechtelijke stappen ondernomen? Tegen DCA? Tegen directieleden? De vliegtuigbemanning misschien? Het is ons allemaal niet duidelijk. Waarom wordt het zo gezegd?''
De DCA-directeur legt nogmaals uit wat zijn maatschappij doet om de koeriersstroom in te dammen. Op de lijn Curaçao-Amsterdam zegt justitie ons sinds eind 2001 wie er verdacht is. Wij trekken dan vervolgens het ticket in. Wij zijn bereid om onze passagierslijsten open te stellen voor justitie. Die moeten dan maar bepalen wie verdacht is, waarop wij hun ticket intrekken. Op de lijn Amsterdam-Curaçao ligt het ingewikkelder. Er zouden criteria komen voor die negatieve reisadviezen. Maar wij hebben officieel die criteria nooit gehad. Nu willen ze in Amsterdam dat wij optreden als iemand een negatief reisadvies krijgt. Het weigeren wordt nu overgelaten aan de luchtvaartmaatschappij. Als iemand verdacht wordt, is het aan justitie, de autoriteiten om in te grijpen. Wij verkeren op Schiphol ook in een heel andere positie dan de de KLM, al was het maar omdat we daar een hele beperkte DCA-staf gestationeerd hebben.''
,,Met het huidige systeem halen we nu dagelijks per vlucht gemiddeld 22 mensen van boord. Invoering van die black list, voor mensen die eerder betrapt zijn, is nieuw. We hanteren nu al een black list van passagiers die problemen hebben veroorzaakt. Er wordt op Hato voldoende gedaan. Ondanks bedreigingen aan de balies op het vliegveld van geweigerde passagiers. Je kunt een recidivist op zo'n zwarte lijst zetten, maar hoelang kun je dat doen?''
De coördinator van het Hato-team heeft geen weet van die politieke perikelen tussen Nederland en Curaçao. Hij weet alleen dat 'de politiek' met oplossingen moet komen. ,,De krachten achter die smokkelaarsstroom laten zich niet pakken. En ze hebben alle nationaliteiten. Dat horen wij hier van de mensen die we oppakken. De échte drugsbaronnen zijn Zuid-Amerikanen, mensen uit Curaçao, maar ook Nederlanders. Er komen gericht mensen uit Nederland die betrokken zijn bij de werving van de smokkelaars. Die verdienen er achter de schermen net zo goed aan. We weten dat er krachtige organisaties achter die smokkelroutes schuil gaan en het houdt niet op, het groeit maar door. Alles is hier politiek en dat merken we ter plekke. We houden hier mensen tegen en we weten met wie we te maken hebben. Maar contact met de Nederlandse collega's op Schiphol is er nooit. Terwijl we elkaar van dienst kunnen zijn. Maar er is gewoon geen contact, dat is van hogerhand zo besloten. De politiek moet ook weten wat hier gebeurt. Ze moeten ook weten wat de consequenties van bepaalde politieke uitspraken voor ons zijn. Eerder deze maand hadden politici de mond vol van die bodyscanner die zou verdwijnen. Dat merkten wij hier meteen aan een plotselinge grotere toestroom. 'Er is toch gezegd dat die bodyscanner weg is?', kregen wij hier te horen. En ook die controles? Dat is politiek al lang bepaald, man!''
De bodyscanner staat er wel, maar wordt in de praktijk nauwelijks ingezet. Dat komt omdat deze alleen wordt gebruikt op verzoek van een verdachte, iemand die door het Hato-team wordt aangehouden en die teruggestuurd dreigt te worden. Met de bodyscanner kan hij zijn onschuld dan bewijzen. Maar zulke verzoeken zijn er zelden.
Bron: NRC Handelsblad 25/08/03
Vandaag begint het parlementair bezoek aan de Antillen. Maar de drugssmokkel lijkt onbespreekbaar. Het 'Hato-team' in Willemstad kan het werk niet aan.
Door onze redacteur Jos Verlaan
WILLEMSTAD, 25 AUG. ,,De drugkoeriers worden steeds jonger, het zijn soms zelfs middelbare scholieren'', vertelt de coördinator van het opsporingsteam op de luchthaven Hato van Willemstad. Hij weet wat hem te wachten staat als zijn dienst begint. Vanaf Curaçao vertrekken elke dag drie risicovluchten, van de KLM, Dutch Caribbean Airlines (DCA) en Air Holland, achter elkaar richting Schiphol. Het is aan zijn team de cokesmokkelaars onder de 1.200 tot 1.500 reizigers voor Amsterdam te pakken.
Het Hato-team houdt dagelijks zo'n vijftig tot zestig verdachten tegen. De coördinator, die niet met zijn naam in de krant wil, is de eerste die toegeeft dat het een druppel op een gloeiende plaat is. De stroom groeit wekelijks. En een structurele oplossing voor de koerierslijn op Amsterdam is er niet.
,,Het water loopt ons over de voeten. We krijgen te maken met steeds jongere, agressievere en psychotischer koeriers uit Curaçao. De politiek móet met oplossingen komen, anders dreigen we hier te stikken. De organisatie van de onderwereld steekt beter in elkaar dan die van de overheid. Ze communiceren wereldwijd met elkaar. Als de politieke circuits hier op Curaçao en in Nederland net zo goed georganiseerd waren als die van de onderwereld, waren er misschien oplossingen denkbaar.''
Anderhalf jaar bestaat het Hato-team inmiddels. Maar het kampt met structurele onderbezetting, gebrek aan geld en cellen. Koeriers die voor het eerst worden aangehouden en minder dan 2,5 kilo drugs bij zich hebben worden weggestuurd en kunnen vrijuit gaan. ,,We verzetten dagelijks enorm veel werk met weinig mensen en onvoldoende capaciteit. En de drugsbaronnen weten telkens nieuwe wegen te vinden, want hun financiële vermogen om dat te doen is enorm. We houden hier verdachte passagiers aan met nationaliteiten uit de hele wereld. Zeker niet alleen Antillianen. In het begin zaten er veel passagiers bij uit Afrika. Dat is een beetje teruggelopen. Je ziet nu de opmars van Poolse koeriers, maar ook Nederlanders. Mannen, vrouwen, sommigen vertellen dat ze simpelweg in Amsterdamse kroegen het aanbod kregen om even op en neer te vliegen.
,,Het probleem is nauwelijks te beteugelen. We zien het werkaanbod groeien en krijgen steeds meer het gevoel dat we water naar de zee dragen. Je hebt smokkelaars, ook uit de Antillen, die het voor de luxe doen. Het aanzien in hun buurt, de gouden ketting of de dure auto. Maar we hebben hier ook te maken met gevallen van pure armoede. Alleenstaande moeders met torenhoge schulden die denken dat ze even over het weekeinde heen op en neer naar Amsterdam kunnen. Geven ze de oudste dochter opdracht om een paar dagen op broer en zusje te passen, moeder is maandag weer terug. Maar moeder ís maandag niet terug. Want die is hier of op Schiphol tegen de lamp gelopen.''
De onderbezetting van het Hato-team is volgens de coördinator vooral te wijten aan bedreigingen uit de onderwereld. ,,Onze medewerkers betalen een hoge prijs voor hun werk hier. Geweigerde passagiers reageren hun frustratie op ons af. Vaak gaat het om mensen die diep in de schulden zitten en als de dood voor hun ronselaars zijn als de missie mislukt. Die dreigementen zijn meestal verbaal. Maar het gaat ook verder. Het laatste jaar hebben we gemerkt dat we stelselmatig de dupe worden van de onderwereld. We krijgen telefonische bedreigingen op ons huisadres. Er zijn auto's in brand gestoken en ons kantoor op Hato is meermalen beschoten. Er worden ook geruchten verspreid over arrestaties van Hato-medewerkers omdat ze partijen drugs tegen betaling zouden hebben doorgelaten. Het geeft de organisatiegraad van de drugsbaronnen achter de schermen aan.''
,,Sommige team-leden'', zegt de coördinator van het Hato-team, ,,zijn niet tegen de bedreigingen bestand gebleken en hebben zich teruggetrokken. Anderen kregen te maken met het thuisfront. Die komen uit buurten waar de smokkelaars geworven worden of hebben te maken met familie of vrienden die in het circuit zitten.''
Elders op het vliegveld, in een zijvleugel van het luchthavencomplex citeert directeur Mario Evertsz van de Curaçaose luchtvaartmaatschappij Dutch Caribbean Airlines (DCA) uit een recente brief van minister Donner van Justitie. Donner dreigt in die brief met stafrechtelijke sancties tegen zijn maatschappij, als hij niet meer doet aan beteugeling van die aanwas aan drugskoeriers. DCA moet zich realiseren dat de maatschappij, waarvan de Curaçaose overheid de enige aandeelhouder is, zich mogelijk schuldig maakt aan overtreding van de Nederlandse opiumwet, schrijft Donner. De minister wil dat DCA op Schiphol medewerking verleent aan zogeheten pré-flight controles. DCA moet verdachte passagiers op voorhand weigeren op haar vluchten. En er moet een black list komen voor recidivisten, passagiers die eerder tegen de lamp liepen. ,,Bij gebleken onvoldoende medewerking is onder bepaalde omstandigheden sprake van overtreding van de Opiumwet door DCA. Dan is het denkbaar dat strafrechtelijke vervolging zal plaatsvinden'', schrijft Donner.
,,Ik snap niet dat deze brief in dergelijke taal verwoord is'', verzucht Evertz. ,,Dat ze op die manier medewerking willen afdwingen. Dat ze gelijk dreigen met strafrechtelijke vervolging. Tegen wie worden er dan strafrechtelijke stappen ondernomen? Tegen DCA? Tegen directieleden? De vliegtuigbemanning misschien? Het is ons allemaal niet duidelijk. Waarom wordt het zo gezegd?''
De DCA-directeur legt nogmaals uit wat zijn maatschappij doet om de koeriersstroom in te dammen. Op de lijn Curaçao-Amsterdam zegt justitie ons sinds eind 2001 wie er verdacht is. Wij trekken dan vervolgens het ticket in. Wij zijn bereid om onze passagierslijsten open te stellen voor justitie. Die moeten dan maar bepalen wie verdacht is, waarop wij hun ticket intrekken. Op de lijn Amsterdam-Curaçao ligt het ingewikkelder. Er zouden criteria komen voor die negatieve reisadviezen. Maar wij hebben officieel die criteria nooit gehad. Nu willen ze in Amsterdam dat wij optreden als iemand een negatief reisadvies krijgt. Het weigeren wordt nu overgelaten aan de luchtvaartmaatschappij. Als iemand verdacht wordt, is het aan justitie, de autoriteiten om in te grijpen. Wij verkeren op Schiphol ook in een heel andere positie dan de de KLM, al was het maar omdat we daar een hele beperkte DCA-staf gestationeerd hebben.''
,,Met het huidige systeem halen we nu dagelijks per vlucht gemiddeld 22 mensen van boord. Invoering van die black list, voor mensen die eerder betrapt zijn, is nieuw. We hanteren nu al een black list van passagiers die problemen hebben veroorzaakt. Er wordt op Hato voldoende gedaan. Ondanks bedreigingen aan de balies op het vliegveld van geweigerde passagiers. Je kunt een recidivist op zo'n zwarte lijst zetten, maar hoelang kun je dat doen?''
De coördinator van het Hato-team heeft geen weet van die politieke perikelen tussen Nederland en Curaçao. Hij weet alleen dat 'de politiek' met oplossingen moet komen. ,,De krachten achter die smokkelaarsstroom laten zich niet pakken. En ze hebben alle nationaliteiten. Dat horen wij hier van de mensen die we oppakken. De échte drugsbaronnen zijn Zuid-Amerikanen, mensen uit Curaçao, maar ook Nederlanders. Er komen gericht mensen uit Nederland die betrokken zijn bij de werving van de smokkelaars. Die verdienen er achter de schermen net zo goed aan. We weten dat er krachtige organisaties achter die smokkelroutes schuil gaan en het houdt niet op, het groeit maar door. Alles is hier politiek en dat merken we ter plekke. We houden hier mensen tegen en we weten met wie we te maken hebben. Maar contact met de Nederlandse collega's op Schiphol is er nooit. Terwijl we elkaar van dienst kunnen zijn. Maar er is gewoon geen contact, dat is van hogerhand zo besloten. De politiek moet ook weten wat hier gebeurt. Ze moeten ook weten wat de consequenties van bepaalde politieke uitspraken voor ons zijn. Eerder deze maand hadden politici de mond vol van die bodyscanner die zou verdwijnen. Dat merkten wij hier meteen aan een plotselinge grotere toestroom. 'Er is toch gezegd dat die bodyscanner weg is?', kregen wij hier te horen. En ook die controles? Dat is politiek al lang bepaald, man!''
De bodyscanner staat er wel, maar wordt in de praktijk nauwelijks ingezet. Dat komt omdat deze alleen wordt gebruikt op verzoek van een verdachte, iemand die door het Hato-team wordt aangehouden en die teruggestuurd dreigt te worden. Met de bodyscanner kan hij zijn onschuld dan bewijzen. Maar zulke verzoeken zijn er zelden.
Bron: NRC Handelsblad 25/08/03