Marsipulami
28-08-03, 16:19
In de ban van een valse profeet
door Oene Kummer
ROTTERDAM - In Waanzee van het Onafhankelijk Toneel spelen Marokkaanse acteurs Nederlandse vissers, die midden op zee in de ban raken van een valse profeet. Hoewel het op historische feiten gebaseerde verhaal zich oorspronkelijk afspeelde tijdens de Eerste Wereldoorlog, is deze parabel over de gevaren van religieus fanatisme ook vandaag de dag nog relevant.
Regisseur Gerrit Timmers legt uit dat de tragische gebeurtenissen in 1915 plaatsvonden op een vissersboot uit het Zuid-Hollandse dorp Katwijk. "Een charismatisch bemanningslid overtuigde de andere opvarenden ervan dat zij als enige overlevenden van het einde van de wereld waren uitverkoren om naar het nieuwe Jeruzalem te varen. Het waanidee sloeg aan. Wie ertegen in opstand kwam, werd vermoord. Zelfs nadat ze gevangen waren genomen, bleven ze hun leidsman trouw. Pas nadat ze van elkaar waren gescheiden, kwamen ze weer tot zichzelf."
Waanzee, dat deze week in première gaat, past in de traditie van multicultureel toneel die het Onafhankelijk Theater de afgelopen jaren opbouwde. Het Rotterdamse gezelschap kreeg lof toegezwaaid voor zijn originele en gedurfde keuzes. Populair was bijvoorbeeld Timmers opvoering van de 'Marokkaanse Othello', waarin hij een witte hoofdpersoon in een zwarte wereld plaatste in plaats van omgekeerd. Ook zijn bewerking van het feministische toneelstuk Nora, een poppenhuis, van de Noorse toneelschrijver Henrik Ibsen viel in de smaak binnen de traditioneel ingestelde Marokkaanse gemeenschap. Het verhaal over een onderdrukte vrouw die zich van haar dominante man wilde laten scheiden, zorgde weliswaar voor de nodige discussies, maar werd ook als bevrijdend ervaren.
In 2001 ontstond er echter een controverse voorafgaande aan de opvoering van de opera Aïsja, de vrouwen van Medina. Omdat dit stuk over de jongste vrouw van de profeet Mohammed blasfemisch van aard zou zijn, ontstond er zo'n rumoer in de islamitische gemeenschap dat de Marokkaanse acteurs zich terugtrokken. "We hebben nog nooit zoveel publiciteit gehad als toen", herinnert Timmers zich, "voor een stuk dat uiteindelijk niet eens is opgevoerd."
Hoewel Timmers niet verwacht ooit nog zo'n rel mee te zullen maken, vond hij het belangrijk om de Marokkaanse acteurs die de protestantse vissers spelen de achtergronden van het stuk zo zorgvuldig mogelijk uit te leggen.
"Ik heb ze verteld dat er nogal wat overeenkomsten zijn tussen strenge protestanten en fundamentalistische moslims. Beide groepen zetten zich af tegen wereldlijke machthebbers en herstellen de directe lijn tussen de gelovige en god. Verder ze zijn allebei pertinent tegen de uitbeelding van hun god, zoals je dat bijvoorbeeld wel ziet in het katholicisme."
Waanzee werd eerst in het Marokkaans-Arabisch vertaald zodat de acteurs het konden lezen. Vervolgens kwam er een tussenvertaling in het Frans, zodat Timmers met zijn acteurs kon repeteren. Uiteindelijk wordt de voorstelling in het Marokkaans-Arabisch uitgevoerd met Nederlandse boventitels. "Dat lijkt misschien storend, maar het werkt net zo goed als ondertiteling bij televisie. Na afloop van een eerdere voorstelling vroeg ik aan een Marokkaanse jongen of hij het gesprokene makkelijk had kunnen volgen. Nee, zei hij, maar dat was geen probleem, want hij las gewoon met de boventitels mee. En hij vond het leuk om een keer een voorstelling te zien die in de taal van zijn ouders werd opgevoerd."
http://spitsnet.nl//kunst/467046.shtml
door Oene Kummer
ROTTERDAM - In Waanzee van het Onafhankelijk Toneel spelen Marokkaanse acteurs Nederlandse vissers, die midden op zee in de ban raken van een valse profeet. Hoewel het op historische feiten gebaseerde verhaal zich oorspronkelijk afspeelde tijdens de Eerste Wereldoorlog, is deze parabel over de gevaren van religieus fanatisme ook vandaag de dag nog relevant.
Regisseur Gerrit Timmers legt uit dat de tragische gebeurtenissen in 1915 plaatsvonden op een vissersboot uit het Zuid-Hollandse dorp Katwijk. "Een charismatisch bemanningslid overtuigde de andere opvarenden ervan dat zij als enige overlevenden van het einde van de wereld waren uitverkoren om naar het nieuwe Jeruzalem te varen. Het waanidee sloeg aan. Wie ertegen in opstand kwam, werd vermoord. Zelfs nadat ze gevangen waren genomen, bleven ze hun leidsman trouw. Pas nadat ze van elkaar waren gescheiden, kwamen ze weer tot zichzelf."
Waanzee, dat deze week in première gaat, past in de traditie van multicultureel toneel die het Onafhankelijk Theater de afgelopen jaren opbouwde. Het Rotterdamse gezelschap kreeg lof toegezwaaid voor zijn originele en gedurfde keuzes. Populair was bijvoorbeeld Timmers opvoering van de 'Marokkaanse Othello', waarin hij een witte hoofdpersoon in een zwarte wereld plaatste in plaats van omgekeerd. Ook zijn bewerking van het feministische toneelstuk Nora, een poppenhuis, van de Noorse toneelschrijver Henrik Ibsen viel in de smaak binnen de traditioneel ingestelde Marokkaanse gemeenschap. Het verhaal over een onderdrukte vrouw die zich van haar dominante man wilde laten scheiden, zorgde weliswaar voor de nodige discussies, maar werd ook als bevrijdend ervaren.
In 2001 ontstond er echter een controverse voorafgaande aan de opvoering van de opera Aïsja, de vrouwen van Medina. Omdat dit stuk over de jongste vrouw van de profeet Mohammed blasfemisch van aard zou zijn, ontstond er zo'n rumoer in de islamitische gemeenschap dat de Marokkaanse acteurs zich terugtrokken. "We hebben nog nooit zoveel publiciteit gehad als toen", herinnert Timmers zich, "voor een stuk dat uiteindelijk niet eens is opgevoerd."
Hoewel Timmers niet verwacht ooit nog zo'n rel mee te zullen maken, vond hij het belangrijk om de Marokkaanse acteurs die de protestantse vissers spelen de achtergronden van het stuk zo zorgvuldig mogelijk uit te leggen.
"Ik heb ze verteld dat er nogal wat overeenkomsten zijn tussen strenge protestanten en fundamentalistische moslims. Beide groepen zetten zich af tegen wereldlijke machthebbers en herstellen de directe lijn tussen de gelovige en god. Verder ze zijn allebei pertinent tegen de uitbeelding van hun god, zoals je dat bijvoorbeeld wel ziet in het katholicisme."
Waanzee werd eerst in het Marokkaans-Arabisch vertaald zodat de acteurs het konden lezen. Vervolgens kwam er een tussenvertaling in het Frans, zodat Timmers met zijn acteurs kon repeteren. Uiteindelijk wordt de voorstelling in het Marokkaans-Arabisch uitgevoerd met Nederlandse boventitels. "Dat lijkt misschien storend, maar het werkt net zo goed als ondertiteling bij televisie. Na afloop van een eerdere voorstelling vroeg ik aan een Marokkaanse jongen of hij het gesprokene makkelijk had kunnen volgen. Nee, zei hij, maar dat was geen probleem, want hij las gewoon met de boventitels mee. En hij vond het leuk om een keer een voorstelling te zien die in de taal van zijn ouders werd opgevoerd."
http://spitsnet.nl//kunst/467046.shtml