PDA

Bekijk Volledige Versie : Je integreert waar je investeert



freya
18-09-03, 08:39
Discriminatie / Postcode 2525? Lening afgewezen!
door Eildert Mulder
Trouw 2003-09-18


De regering ziet het graag: migranten die een eigen huis kopen. Steeds meer bewoners van achterstandswijken wíllen ook kopen. Maar welke bank geeft een hypotheek? Een rondgang door de Haagse schilderswijk leert dat kopers soms stuiten op regelrechte discriminatie.



,,Ik werd echt boos toen ik hoorde van postcodediscriminatie'', zegt het Haagse VVD-raadslid Anne Mulder. ,,Het raakte me.'' Samen met zijn fractiegenoot Merdan Yagmur probeert Mulder zicht te krijgen op een misstand waarover vooral Haagse migranten klagen. Ze zeggen dat banken weigeren hypotheken te geven voor de aankoop van huizen in een 'fout' postcodegebied.

'Fout' betekent dat het begeerde huis in een achterstandswijk staat. Het probleem is moeilijk grijpbaar, omdat klagende makelaars anoniem willen blijven en hypotheekverschaffers meestal ontkennen.

Het is een verschijnsel dat in de Verenigde Staten redlining heet: banken trekken rond bepaalde wijken een rode lijn en weigeren daar zaken te doen. Wie een huis wil kopen in die wijk, heeft pech gehad. Redlining is een recept voor verloedering, dat vloekt met het streven van stadsbesturen om via enorme verbouwingen en financiële injecties de negatieve spiraal in achterstandswijken te doorbreken.

Mulder en Yagmur staken hun licht op bij makelaars, hypothekers en deskundigen, namen contact op met banken en kregen in elk geval de kwestie op de agenda. Ze concentreerden zich op Den Haag, maar dat betekent niet dat het verschijnsel elders niet voorkomt. In 1999 ontstond er ook in Rotterdam al rumoer over redlining.

Yagmur is van Turkse komaf en woonde jaren in de Haagse Schilderswijk, talloze malen uitgeroepen tot de armste wijk van Nederland. Voor hem zijn de verhalen over postcodediscriminatie niet nieuw.

Minister van financiën en partijgenoot Gerrit Zalm zei dat het allemaal meeviel. Mulder en Yagmur hebben Zalm uitgenodigd voor een werkbezoek, zodat hijzelf van makelaars kan horen wat de klachten zijn en ook met welke hypotheekinstellingen ze problemen hebben. Dat er in het verleden postcodediscriminatie is geweest blijkt uit een brief van Hypotheekbank BLG Hypotheken, in het najaar van 2002 gestuurd aan hypotheekbemiddelaars. De bank sloot toen een serie Haagse postcodes uit, maar trok dat beleid vier weken later weer in.

In navolging van minister Zalm zei vorige week ook PvdA-wethouder Arend Hilhorst, verantwoordelijk voor stedelijke vernieuwing, te twijfelen of postcodediscriminatie bestaat. Hij deed dat op een bijeenkomst in de bibliotheek van de wijk Transvaal, waar hij het startschot gaf voor een enorme wijkvernieuwing. 2400 kleine huurwoningen maken de komende elf jaar plaats voor 1200 ruimere woningen. 70 procent daarvan worden koopwoningen. Bij een zo enorm project krijgen hypotheekverschaffers een hoofdrol.

Mulder en Yagmur benutten het zomerreces voor hun actie, omdat de agenda van raadsleden de rest van het jaar volgeplempt zit met ellenlange raads- en commissievergaderingen. Maar valt er voor de VVD veel te winnen in achterstandswijken? De partij behaalde bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen in de wijk Transvaal (ongeveer 17000 inwoners) zo'n 200 stemmen. Anne Mulder: ,,Dat we daar nu geen stemmen krijgen wil niet zeggen dat we dat in de toekomst nooit zullen doen. Maar dat is niet de hoofdzaak. Mijn nachtmerrie is dat je over 25 jaar voor goed onderwijs alleen nog terecht kunt op blanke scholen, waar je 5000 euro schoolgeld betaalt. Dan is de segregatie compleet. En mensen, die in buurten wonen waar wij wel veel stemmen krijgen moeten niet denken dat het voor hen geen gevolgen heeft als het in de achterstandswijken misloopt.''

Hij heeft nog een reden om postcodediscriminatie aan de orde te stellen; het vloekt met de leuze die de VVD-Den Haag vorig jaar lanceerde: Je integreert waar je investeert. De bedoeling was om migranten te stimuleren meer in Nederland te investeren. Dan moet je natuurlijk minimaal een eigen woning kunnen kopen, als je er de middelen voor hebt.

Een van de bronnen van de beide raadsleden, een Turkse makelaar die anoniem wil blijven, beschrijft in welke problemen aspirant-kopers kunnen komen door hypotheekverstrekkers: ,,Je moet de financiering rond hebben in vier weken. Dan kan het gebeuren dat een bank in de laatste week ineens met extra voorwaarden komt. We hebben meegemaakt dat de bank op het einde van de rit een bewijs van goed gedrag van de werkgever eiste. Die moet dan wel daaraan mee willen werken en zelfs dan kan het weken duren. Als de klant de financiering niet op tijd rond krijgt betaalt hij een boete van 10 procent van de koopsom. Dat kun je niet uitleggen.''

Deze makelaar kreeg van hypotheekverstrekker RVS het advies nooit meer aspirant-kopers aan te brengen die in postcode 2525 (Schilderswijk) een huis willen kopen. Tegenover Trouw laat het hoofdkantoor van RVS weten niets te weten van zulke instructies. ,,Het is niet ons beleid om op postcode te discrimineren'', zegt een woordvoerder. ,,We willen graag weten wat er is gebeurd en hopen dat de betrokken makelaar ons dat wil vertellen.''

Hij geeft toe dat er in sommige wijken reden kan zijn om extra alert te zijn, voor je een hypotheek verschaft. ,,Maar wij houden vast aan het beginsel van individuele beoordeling'', verzekert hij.

Stad Rotterdam gaf ineens geen hypotheken meer voor het Agoraproject in de Schilderswijk. De makelaar daarover: ,,Boven en beneden maisonnettes. Prachtig! Nieuwbouwhuizen in de Schilderswijk zijn vaak heel mooi, beter en ruimer dan in andere wijken. Eerst ging het goed, zes van de tien kandidaat-kopers kregen een hypotheek. Toen kregen ineens twee ambtenaren een afwijzing. We hoorden dat de directeur door de Schilderswijk was gereden, had gezien dat er tegenover het Agora-project dicht getimmerde afbraakwoningen stonden. Dat had hem afgeschrikt.''

Stad Rotterdam verwijst het verhaal over die directeur naar het rijk der fabelen en zegt overigens ook in moeilijke wijken individueel aanvragen te beoordelen.

Het Haagse Bureau Discriminatiezaken heeft twee harde gevallen van postcodediscriminatie meegemaakt, overigens van een andere soort dan Yagmur en Mulder aan de kaak stellen. De raadsleden hebben het over huizen die in de 'verkeerde postcode' liggen. Maar Bureau Discriminatiezaken kreeg vorig jaar te maken met mensen, die zelf in een 'verkeerde postcode' woonden en naar elders verhuisden. Zij kregen zwart op wit dat ze, vanwege hun foute postcode, geen hypotheek kregen.

Edgar Polak van Bureau Discriminatiezaken: ,,We hebben die zaak geschikt. Het was in beide gevallen dezelfde bank en ze hebben hun besluit herroepen. Daarom vind ik het niet gepast nu hun naam te noemen.''

Polak vindt postcodediscriminatie een schimmige toestand: ,,Deze gevallen waren duidelijk omdat de bank zwart op wit de reden van de weigering had gegeven. Maar meestal gaat het niet zo. Je kunt het vergelijken met een sollicitatie, dan weet je vaak ook niet de ware reden van een afwijzing. Soms denken mensen dat de bank hen discrimineert, terwijl er goede redenen zijn voor de afwijzing. Maar een andere keer hebben mensen het juist niet in de gaten, terwijl de afwijzing er wel verdacht uitziet.''

Bureau Discriminatie heeft in dagbladen een oproep geplaatst om gevallen van postcodediscriminatie te melden. Veel vrijwilligersorganisaties hebben daarop gereageerd. Ze hebben voeling met wat er in de wijken leeft en krijgen de verhalen te horen.

Makelaars geven overigens toe dat hypotheekverschaffers met bepaalde postcodes in het verleden treurige ervaringen hebben opgedaan. Kandidaat-kopers lieten prachtige werkgeversverklaringen zien van uitzendbureaus, die zo rot als een mispel bleken te zijn. Vervolgens konden ze de hypotheek niet betalen. Een opnieuw anonieme Turkse makelaar: ,,Je hebt corrupte verzekeringsbemiddelaars, die bij een hypotheekverschaffer een maat hebben zitten. Ze hebben tussenpersonen in de wijk, die klanten aanbrengen. Op die manier kunnen hypotheken tot stand komen zonder dat er een papier aan te pas komt. Het is ook de schuld van de banken zelf. Ze moeten beter controleren.''

Deze makelaar beschrijft wat er kan gebeuren als je bij een hypotheekverschaffer om een agentschap in een achterstandswijk vraagt: ,,Ze komen in een prachtige wagen, verwachten in mijn zaak een hoogpolig tapijt en een secretaresse in minirok. In plaats daarvan zien ze mijn sobere kantoor, misschien wel met een secretaresse, die een hoofddoek omheeft. Als ik pech heb liggen er juist een paar vuilniszakken op het trottoir.''

Op die manier liep hij een agentschap mis bij De Amersfoortse. ,,Jou zie ik wel terug over vijf jaar!'', riep hij de vertegenwoordiger na. ,,En dan sta je in de rij. Je wil niet weten wat voor markt je hier laat liggen.'' De Postbank, ABN-Amro en Aksa gingen wel met hem in zee. Met regelrechte postcodediscriminatie heeft hij overigens nog niet te maken gehad. Wel zegt hij: ,,Ze bekijken onze aanvragen met een microscoop. Als je in Naaldwijk woont krijg je gemakkelijker een hypotheek.''

Hij ziet een complex van oorzaken: ,,Natuurlijk is er discriminatie. De mentaliteit is hard geworden. Dus is het geen voordeel als de aanvrager een buitenlander is. Verder vormen bij banken de acceptanten een wit bolwerk, met weinig kennis over migranten. Ja, en dan kan ook de postcode meewegen.''

Dat weinig mensen klagen zegt hem niets: ,,Ze zijn het spuugzat. Ze kunnen wel aan de gang blijven, er zijn zoveel instanties tegen wie ze een klacht kunnen indienen.''

Ook Yagmur geeft toe dat banken bloedneuzen hebben opgelopen. ,,Maar dat geeft ze niet het recht om een hele wijk in de ban te doen'', zegt hij. ,,Ze moeten fijnmaziger en individueler optreden. Afwijzen op grond van een postcode is een luie, statistische methode. Laten ze liever proberen de wijk te begrijpen. Er ontwikkelt zich daar een nieuwe doelgroep. Vooral bij migranten van de derde generatie is de animo groot om in Nederland een huis te bezitten.''

Volgens Yagmur zijn er nog maar weinig Turken, die een huis in Turkije bouwen en steeds meer die in Nederland een eigen huis willen: ,,De eerste generatie dacht dat ze naar Turkije zou terugkeren. Voor de derde generatie is dat totaal niet meer aan de orde. Ze willen niet krom liggen voor een vakantiehuis in een Turks dorp. Ze gaan 's zomers liever naar een vijfsterrenhotel in een toeristenplaats aan de Turkse kust. Het komt al voor dat mensen hun huis in Turkije verkopen en het geld aan hun kinderen of kleinkinderen geven, zodat die een huis in Nederland kunnen kopen.''

Twee factoren hebben de afgelopen jaren de neiging versterkt om niet langer te beleggen in huizen of andere projecten in Turkije: de corrupte Turkse 'holdings', die hun klanten krankzinnige beleggingswinsten beloofden en daarna failliet gingen, en de verschrikkelijke aardbeving van 1999. Nederlandse Marokkanen bouwen nog wel vaak in Marokko.

Fortisbank is in Haagse achterstandswijken een campagne begonnen om duidelijk te maken dat ze niet aan postcodediscriminatie doet. Fortisbank was, na een lange lijdensweg van afwijzingen, de enige instelling waar Onno Gort terecht kon. Gort en zijn vrouw wilden in 1998 een huis kopen in het Laakkwartier, in een straat waar ze al drie huizen hadden. Ze wilden de vier woningen samenvoegen en er werk en wonen combineren. De leefomgeving, op de grens met Rijswijk, vonden zij ideaal. Samen verdienden ze ongeveer 100000 euro per jaar. Uit telefonische contacten met een lijst van banken bleek tot hun verbazing, dat de wijk een beletsel vormde voor een hypotheek. Fortis was de enige bank die naar hun persoonlijke situatie keek. De eerste bank waar ze bot vingen was ABN-Amro. Ook een hypotheekadviseur kwam er niet uit, zei dat het een moeilijk te financieren object was.

VVD-raadslid Anne Mulder: ,,Wij zijn geen vijanden van de banken. We erkennen dat er problemen zijn. De moeilijkheden met de postcodes hangen samen met een veel groter probleem, dat van illegaliteit en grijze economie. De illegale uitzendbureaus, de illegale pensions, de busjes van de koppelbazen in de vroege ochtend, de illegale prostitutie aan de Waldorpstraat. Al die dingen zouden we eens grondig moeten aanpakken, te beginnen bij de manier waarop we mensen toelaten in dit land. Dan krijgen ook de banken er misschien weer vertrouwen in.''

Tomas
18-09-03, 10:40
Ik heb lang niet alles gelezen, want het is nu eenmal te lang voor mijn aandachtsspanne. (Hoe zeg je dat eigenlijk in het nl???)

Het is natuurlijk verdomd irritant om gediscrimineerd te worden op postcode, maar het is iets wat al heel lang speelt. Eind jaren 80 kwam ik al in aanraking met de koop en verkoop van postcode refrentie bestanden voor banken en verzekeraars. Iedereen kent natuurlijk de regio indeling van nl voor de premie differentiatie van bepaalde verzekeringen, maar oook acceptatie wordt al heel lang op basis van specifieke postcodes uitgevoerd. Vooral de grote postorder bedrijven hadden toendertijd zeer gedetaillerde bestanden omtrent het gemiddelde inkomen en gemiddelde betaalgedrag per postcode mozaiek.

Ik den kdat je dit niet kunt verbieden, hoe asociaal het ook overkomt, maar dat je als overheid stimulerende en risicoverminderende maatregelen moet nemen voor dergelijke wijken. Zoiets als de aloude gemeente garantie.

sadeeQ
18-09-03, 18:47
:hihi:


daarom maak ik altijd gebruik van mijn postadres in laren :roken: