Marsipulami
16-10-03, 16:43
De geloofsbrieven van Dyab Abou Jahjah
Tussen Martin Luther King en Malcolm X
Patrick Stouthuysen 16/10/2003
Zelfs redelijke mensen verliezen de pedalen als het over de AEL gaat. Dyab Abou Jahjah heeft ermee leren leven, lees je in zijn nieuwe boek. Hij vindt het hooguit nog vermakelijk wanneer weer iemand hem met rood aangelopen hoofd komt vertellen dat hij een fundamentalist is, of een terrorist, of een vrouwenhater of nog veel erger. Die hevige reacties zijn volgens hem typisch Vlaams. In Nederland of in Franstalig België gaat het er minder overspannen aan toe.
Volgens Abou Jahjah - die als politicoloog afstudeerde met een eindwerk over het Vlaamsnationalisme - ligt de oorzaak daarvan in de lage eigendunk van de Vlamingen. Ze stellen zich vijandig op tegenover anderen, omdat ze die als een bedreiging voor de eigen, onzekere identiteit ervaren.
Je leest wel meer opmerkelijke analyses in Tussen twee werelden. De kans dat een van Jahjah's politieke tegenstanders door dit boek tot andere gedachten zal komen, is dan ook niet groot. Vooral niet omdat er Er staan bovendien nogal wat dingen in die de vooroordelen eerder zullen bevestigen. Maar wat je Jahjah wel moet nageven is de moed van zijn overtuigingen. Hij is uitermate rechtlijnig en niet van plan om te huichelen. Dat is volgens hem een kwestie van respect. Als je mensen zegt waar je voor staat, neem je ze ook ernstig.
- Een groot deel van je boek gaat over het Midden-Oosten. Ga je, als je de hele tijd vanuit dat perspectief naar deze samenleving kijkt, niet automatisch de politiek hier net zo gepolariseerd en compromisloos benaderen?
,,Eigenlijk niet. Als er al een beïnvloeding is, dan is die eerder in de andere richting. De gebeurtenissen in het Midden-Oosten temperen mijn kijk op de Belgische politiek. De situatie in België valt, in vergelijking met die van het Midden-Oosten, heel goed mee.''
Je bent zonder omwegen tegen Israël. Je hebt het in je boek de hele tijd over de "zionistische staat'', over "de zionisten'', zelfs de Israëlische vredesbeweging kan bij jou niet veel goed doen. Wat moet er met Israël gebeuren ?
De staat Israël moet verdwijnen. Maar dat wil niet zeggen dat de mensen die er wonen weg moeten. Er moet één staat komen waar de Arabische bevolking en de joden samenwonen. In het verleden hebben sommige Arabische leiders trouwens actief de immigratie van joden, die ze "onze Europese neven'' noemden, aangemoedigd.
Wat wordt het statuut van de joden in die ééngemaakte staat ?
Ze worden gewone burgers, net als iedereen. Kijk: we hebben geen problemen met de joden. Wel met de zionistische staat die van sommigen tweederangsburgers maakt, die racistisch is en die gebaseerd is op historische mythes die de aanspraken op de Palestijnse gebieden moeten legitimeren.
Zullen de joden in die eengemaakte staat over alle rechten beschikken, zullen ze bijvoorbeeld een zionistische partij mogen oprichten?
Dat niet. Het zionisme is een racistische ideologie die ervan uitgaat dat Israël van de joden is en dat de anderen weg moeten. Je kunt moeilijk verwachten dat een democratische staat racistische partijen toelaat.
Vermits volgens jou ongeveer alle Israëli's zionisten zijn, komen die dus allemaal politiek buitenspel te staan.
Er zijn joodse anti-zionisten. Niet veel, maar ze zijn er. En je kunt alleen maar hopen dat meer en meer joden beginnen te beseffen dat de zionistische politiek uitzichtloos is en dat zij er de eerste slachtoffers van zijn. Je kunt alleen maar hopen dat steeds meer joden ook voor één democratische staat, van joden en Palestijnen, zullen ijveren. Je kunt je hoop op korte termijn wel stellen op een tussenoplossing, een beëindiging van de militaire strijd. Als Jeruzalem terug wordt gegeven aan de Palestijnen en als het recht van terugkeer wordt gegarandeerd, dan zijn we ervoor om de strijd militair te stoppen en voort te zetten met politieke middelen.
De manoeuvreerruimte, ook binnen het eigen kamp, is wel beperkt. Je noemt Sadat een "verrader'' en zijn moord een "executie''. Dat zijn termen die niet meteen van compromisbereidheid getuigen.
Toegegeven, die termen liggen in de context van hier gevoelig. In de Arabische context ligt dat anders: daar is het oorlog. Vergelijk het met de bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog hier. Toen had men het ook over collaborateurs en verraders.
Maar als je je tegenstanders als verraders ziet wordt het wel erg moeilijk om er compromissen mee te sluiten, laat staan om er mee samen te leven.
Na de oorlog had je hier ook een fase van afrekening met de collaboratie. Een fase die trouwens veel te lang heeft geduurd en nog blijft aanslepen. Vijftig jaar na de oorlog hebben jullie het nog altijd over witten en zwarten. In Libanon werd, na de burgeroorlog, het hoofdstuk van de collaboratie veel sneller en veel minder onverzoenlijk afgesloten.
Je spreekt in je boek met respect over mensen die zelfmoordaanslagen plegen en je beschrijft de vreugde die je, net als vele Arabieren, voelde toen je de beelden zag van de aanslagen van 11 september. Dan weet je toch dat je nodeloos polariseert ?
Nee, dat is een kwestie van eerlijkheid. Ik wil niet huichelen. Het gaat er om: willen we elkaar begrijpen of gaan we ons hoofd in het zand steken. Ik wil dat mensen weten waarom de Arabieren anders reageerden: omdat onze doden, de Palestijnse doden, blijkbaar minder belangrijk zijn dan jullie doden, dan Israëlische doden. Natuurlijk voelde ik me slecht toen ik mensen uit de ramen van de WTC-toren zag springen, maar ik wil dat jullie begrijpen dat er bij ons de hele tijd doden vallen. En daar wordt nauwelijks over gesproken. Ik praat op geen enkele manier de aanslagen goed, ik klaag alleen de dubbele moraal aan.
Volgens jou betekent in de Belgische context integratie assimilatie. Je wil, terecht, je identiteit, je kennis van je eigen geschiedenis, je taal niet verliezen. Maar de Belgische staat wil die toch helemaal niet afpakken ?
Dat klopt: het gaat veeleer om een sociologisch mechanisme. Minderheden voelen altijd de aantrekkingskracht van de meerderheid. Vergelijk het met de Vlamingen in Brussel: die vonden het destijds, als individu, vaak ook gemakkelijker om te kiezen voor de Franse cultuur en hun eigen gemeenschap de rug toe te keren. Een belangrijke verantwoordelijkheid ligt dan ook binnen onze eigen gemeenschap: wij moeten zorgen dat onze identiteit bewaard blijft. Wat de overheid moet doen is dat sociologische mechanisme afremmen door de rechten van minderheden te erkennen en te beschermen. En dat gebeurt niet vandaag.
Je maakt wel vaker vergelijkingen met de Vlaamse beweging. Soms zijn de overeenkomsten ook wel opmerkelijk. Mij valt op hoezeer ook bij het AEL het "kaakslagnationalisme'' leeft: jullie voelen je voortdurend tekortgedaan, overal zien jullie verraad en jullie zijn uitermate gevoelig voor kritiek op wat er in de eigen gemeenschap fout gaat. Mensen als Fatima Bali of Mimount Bousakla die van binnenuit kritiek leveren pak je in je boek heel hard aan.
Onze onzekerheid over onze identiteit maakt dat we soms overgevoelig reageren. Als we er in slagen onze gemeenschap te emanciperen, als de assimilatiedruk verdwijnt, zullen we ook gemakkelijker de vuile was durven uithangen, omdat we dan niet meer moeten vrezen dat onze tegenstanders ervan profiteren. Geloof me, intern wordt er heel wat afgedebatteerd en gekritiseerd. Momenteel staan we echter in het defensief en daarom reageren we soms zo verdedigend. Maar ik geef toe: als ik binnen tien jaar, als onze gemeenschap een stuk zelfbewuster zal zijn geworden, nog zo reageer, mag je me een kaakslagnationalist noemen.
Elke minderheid heeft twee strategische opties: onderlijnen wat je van anderen onderscheidt -de weg van Malcolm X - of die verschillen ondergeschikt maken aan wat je met anderen gemeen hebt -de weg van Martin Luther King. Jullie kiezen voor Malcolm X, met het risico dat de tegenstellingen allen maar groter worden.
De twee strategieën sluiten elkaar niet uit. Mensen zijn maar pas beginnen luisteren naar Martin Luther King omdat er Malcolm X was. De AEL heeft de ambitie om beide wegen te bewandelen.
Je gaat een moslimdemocratische partij oprichten. Is dat een strategieverandering ? Ben je conservatief geworden ?
De AEL was een culturele beweging. Met de partij willen we breder gaan en standpunten innemen over alle maatschappelijke onderwerpen. Zelf situeer ik een moslimdemocratische partij eerder centrum-links. De islam staat voor herverdeling en voor basisdemocratie.
Maar met de islam kan je, net als met het christelijk geloof, politiek alle kanten uit.
We werken nu aan een ideologisch manifest en aan een programma. Dat zal veel verduidelijken. Er zijn effectief veel Arabische politici en religieuze leiders die de islam misbruiken om hun macht te versterken. Maar er leven vandaag zoveel ideeën in de Arabische landen die men hier niet kent. Daarom nam ik in mijn boek ook een vertaling op van een tekst van Ismat Seif Al Dawla, een Egyptisch politicoloog die zeer boeiende dingen schreef over Arabisch nationalisme en islamisme. Wij zijn, omdat we hier leven, goed vertrouwd met de westerse filosofie. Jullie weten echter nauwelijks iets af van het klassieke of het moderne Arabische denken.
DYAB ABOU JAHJAH, Tussen twee werelden. De roots van een vrijheidstrijd. Meulenhoff/Manteau, Amsterdam/Antwerpen, 368 blz., 14,95 euro.
©Copyright De Standaard
Tussen Martin Luther King en Malcolm X
Patrick Stouthuysen 16/10/2003
Zelfs redelijke mensen verliezen de pedalen als het over de AEL gaat. Dyab Abou Jahjah heeft ermee leren leven, lees je in zijn nieuwe boek. Hij vindt het hooguit nog vermakelijk wanneer weer iemand hem met rood aangelopen hoofd komt vertellen dat hij een fundamentalist is, of een terrorist, of een vrouwenhater of nog veel erger. Die hevige reacties zijn volgens hem typisch Vlaams. In Nederland of in Franstalig België gaat het er minder overspannen aan toe.
Volgens Abou Jahjah - die als politicoloog afstudeerde met een eindwerk over het Vlaamsnationalisme - ligt de oorzaak daarvan in de lage eigendunk van de Vlamingen. Ze stellen zich vijandig op tegenover anderen, omdat ze die als een bedreiging voor de eigen, onzekere identiteit ervaren.
Je leest wel meer opmerkelijke analyses in Tussen twee werelden. De kans dat een van Jahjah's politieke tegenstanders door dit boek tot andere gedachten zal komen, is dan ook niet groot. Vooral niet omdat er Er staan bovendien nogal wat dingen in die de vooroordelen eerder zullen bevestigen. Maar wat je Jahjah wel moet nageven is de moed van zijn overtuigingen. Hij is uitermate rechtlijnig en niet van plan om te huichelen. Dat is volgens hem een kwestie van respect. Als je mensen zegt waar je voor staat, neem je ze ook ernstig.
- Een groot deel van je boek gaat over het Midden-Oosten. Ga je, als je de hele tijd vanuit dat perspectief naar deze samenleving kijkt, niet automatisch de politiek hier net zo gepolariseerd en compromisloos benaderen?
,,Eigenlijk niet. Als er al een beïnvloeding is, dan is die eerder in de andere richting. De gebeurtenissen in het Midden-Oosten temperen mijn kijk op de Belgische politiek. De situatie in België valt, in vergelijking met die van het Midden-Oosten, heel goed mee.''
Je bent zonder omwegen tegen Israël. Je hebt het in je boek de hele tijd over de "zionistische staat'', over "de zionisten'', zelfs de Israëlische vredesbeweging kan bij jou niet veel goed doen. Wat moet er met Israël gebeuren ?
De staat Israël moet verdwijnen. Maar dat wil niet zeggen dat de mensen die er wonen weg moeten. Er moet één staat komen waar de Arabische bevolking en de joden samenwonen. In het verleden hebben sommige Arabische leiders trouwens actief de immigratie van joden, die ze "onze Europese neven'' noemden, aangemoedigd.
Wat wordt het statuut van de joden in die ééngemaakte staat ?
Ze worden gewone burgers, net als iedereen. Kijk: we hebben geen problemen met de joden. Wel met de zionistische staat die van sommigen tweederangsburgers maakt, die racistisch is en die gebaseerd is op historische mythes die de aanspraken op de Palestijnse gebieden moeten legitimeren.
Zullen de joden in die eengemaakte staat over alle rechten beschikken, zullen ze bijvoorbeeld een zionistische partij mogen oprichten?
Dat niet. Het zionisme is een racistische ideologie die ervan uitgaat dat Israël van de joden is en dat de anderen weg moeten. Je kunt moeilijk verwachten dat een democratische staat racistische partijen toelaat.
Vermits volgens jou ongeveer alle Israëli's zionisten zijn, komen die dus allemaal politiek buitenspel te staan.
Er zijn joodse anti-zionisten. Niet veel, maar ze zijn er. En je kunt alleen maar hopen dat meer en meer joden beginnen te beseffen dat de zionistische politiek uitzichtloos is en dat zij er de eerste slachtoffers van zijn. Je kunt alleen maar hopen dat steeds meer joden ook voor één democratische staat, van joden en Palestijnen, zullen ijveren. Je kunt je hoop op korte termijn wel stellen op een tussenoplossing, een beëindiging van de militaire strijd. Als Jeruzalem terug wordt gegeven aan de Palestijnen en als het recht van terugkeer wordt gegarandeerd, dan zijn we ervoor om de strijd militair te stoppen en voort te zetten met politieke middelen.
De manoeuvreerruimte, ook binnen het eigen kamp, is wel beperkt. Je noemt Sadat een "verrader'' en zijn moord een "executie''. Dat zijn termen die niet meteen van compromisbereidheid getuigen.
Toegegeven, die termen liggen in de context van hier gevoelig. In de Arabische context ligt dat anders: daar is het oorlog. Vergelijk het met de bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog hier. Toen had men het ook over collaborateurs en verraders.
Maar als je je tegenstanders als verraders ziet wordt het wel erg moeilijk om er compromissen mee te sluiten, laat staan om er mee samen te leven.
Na de oorlog had je hier ook een fase van afrekening met de collaboratie. Een fase die trouwens veel te lang heeft geduurd en nog blijft aanslepen. Vijftig jaar na de oorlog hebben jullie het nog altijd over witten en zwarten. In Libanon werd, na de burgeroorlog, het hoofdstuk van de collaboratie veel sneller en veel minder onverzoenlijk afgesloten.
Je spreekt in je boek met respect over mensen die zelfmoordaanslagen plegen en je beschrijft de vreugde die je, net als vele Arabieren, voelde toen je de beelden zag van de aanslagen van 11 september. Dan weet je toch dat je nodeloos polariseert ?
Nee, dat is een kwestie van eerlijkheid. Ik wil niet huichelen. Het gaat er om: willen we elkaar begrijpen of gaan we ons hoofd in het zand steken. Ik wil dat mensen weten waarom de Arabieren anders reageerden: omdat onze doden, de Palestijnse doden, blijkbaar minder belangrijk zijn dan jullie doden, dan Israëlische doden. Natuurlijk voelde ik me slecht toen ik mensen uit de ramen van de WTC-toren zag springen, maar ik wil dat jullie begrijpen dat er bij ons de hele tijd doden vallen. En daar wordt nauwelijks over gesproken. Ik praat op geen enkele manier de aanslagen goed, ik klaag alleen de dubbele moraal aan.
Volgens jou betekent in de Belgische context integratie assimilatie. Je wil, terecht, je identiteit, je kennis van je eigen geschiedenis, je taal niet verliezen. Maar de Belgische staat wil die toch helemaal niet afpakken ?
Dat klopt: het gaat veeleer om een sociologisch mechanisme. Minderheden voelen altijd de aantrekkingskracht van de meerderheid. Vergelijk het met de Vlamingen in Brussel: die vonden het destijds, als individu, vaak ook gemakkelijker om te kiezen voor de Franse cultuur en hun eigen gemeenschap de rug toe te keren. Een belangrijke verantwoordelijkheid ligt dan ook binnen onze eigen gemeenschap: wij moeten zorgen dat onze identiteit bewaard blijft. Wat de overheid moet doen is dat sociologische mechanisme afremmen door de rechten van minderheden te erkennen en te beschermen. En dat gebeurt niet vandaag.
Je maakt wel vaker vergelijkingen met de Vlaamse beweging. Soms zijn de overeenkomsten ook wel opmerkelijk. Mij valt op hoezeer ook bij het AEL het "kaakslagnationalisme'' leeft: jullie voelen je voortdurend tekortgedaan, overal zien jullie verraad en jullie zijn uitermate gevoelig voor kritiek op wat er in de eigen gemeenschap fout gaat. Mensen als Fatima Bali of Mimount Bousakla die van binnenuit kritiek leveren pak je in je boek heel hard aan.
Onze onzekerheid over onze identiteit maakt dat we soms overgevoelig reageren. Als we er in slagen onze gemeenschap te emanciperen, als de assimilatiedruk verdwijnt, zullen we ook gemakkelijker de vuile was durven uithangen, omdat we dan niet meer moeten vrezen dat onze tegenstanders ervan profiteren. Geloof me, intern wordt er heel wat afgedebatteerd en gekritiseerd. Momenteel staan we echter in het defensief en daarom reageren we soms zo verdedigend. Maar ik geef toe: als ik binnen tien jaar, als onze gemeenschap een stuk zelfbewuster zal zijn geworden, nog zo reageer, mag je me een kaakslagnationalist noemen.
Elke minderheid heeft twee strategische opties: onderlijnen wat je van anderen onderscheidt -de weg van Malcolm X - of die verschillen ondergeschikt maken aan wat je met anderen gemeen hebt -de weg van Martin Luther King. Jullie kiezen voor Malcolm X, met het risico dat de tegenstellingen allen maar groter worden.
De twee strategieën sluiten elkaar niet uit. Mensen zijn maar pas beginnen luisteren naar Martin Luther King omdat er Malcolm X was. De AEL heeft de ambitie om beide wegen te bewandelen.
Je gaat een moslimdemocratische partij oprichten. Is dat een strategieverandering ? Ben je conservatief geworden ?
De AEL was een culturele beweging. Met de partij willen we breder gaan en standpunten innemen over alle maatschappelijke onderwerpen. Zelf situeer ik een moslimdemocratische partij eerder centrum-links. De islam staat voor herverdeling en voor basisdemocratie.
Maar met de islam kan je, net als met het christelijk geloof, politiek alle kanten uit.
We werken nu aan een ideologisch manifest en aan een programma. Dat zal veel verduidelijken. Er zijn effectief veel Arabische politici en religieuze leiders die de islam misbruiken om hun macht te versterken. Maar er leven vandaag zoveel ideeën in de Arabische landen die men hier niet kent. Daarom nam ik in mijn boek ook een vertaling op van een tekst van Ismat Seif Al Dawla, een Egyptisch politicoloog die zeer boeiende dingen schreef over Arabisch nationalisme en islamisme. Wij zijn, omdat we hier leven, goed vertrouwd met de westerse filosofie. Jullie weten echter nauwelijks iets af van het klassieke of het moderne Arabische denken.
DYAB ABOU JAHJAH, Tussen twee werelden. De roots van een vrijheidstrijd. Meulenhoff/Manteau, Amsterdam/Antwerpen, 368 blz., 14,95 euro.
©Copyright De Standaard