Aselhiej
03-11-03, 15:20
· Wie was Mehdi Ben Barka?
Mehdi Ben Barka werd in 1920 geboren in de Marokkaanse hoofdstad Rabat. Zijn achtergrond was bescheiden, desondanks lukte het hem om op de Franse school les te volgen. Daar blonk hij uit; hij was een zeer leergierige leerling. Ook op het Lyceum onderscheidde Ben Barka zich van de rest door zijn intelligentie. Op 18 jarige leeftijd haalt hij zijn ‘’baccalaureat sciences-mathematiques’’ (VWO). En in 1942 studeert hij in Algiers af in wiskunde en natuurkunde. Zijn aggregaat brak hij af om zich helemaal te wijden aan de strijd voor de onafhankelijkheid van de toenmalige Franse kolonie. Opmerkelijk was dat hij als leraar wiskunde aan het college van Rabat toenmalig kroonprins Hassan onder zijn leerlingen had. Ben Barka was actief in de Istiqlal, de Marokkaanse nationalistische beweging die ijverde voor volledige onafhankelijkheid van Frankrijk.
· Wat waren zijn idealen?
Mehdi Ben Barka had revolutionaire idealen. In de Istiqlal-partij nam hij het voortouw in de strijd tegen de Fransen. In 1959 richtte hij een socialistische politieke partij op: l’Union Nationale des Forces Populaires (USPFP). Ben Barka richtte zijn partij op de arbeidersklasse.
Hij was een antikoloniaal en een felle tegenstander van het imperialisme. Zijn partij werd hardhandig onderdrukt en hij vluchtte in 1960 naar het buitenland. Tijdens zijn ballingschap nam hij deel aan het Comité van de volkeren van Afrika en Azië, dat in 1957 opgericht was in het Egypte van Nasser. Hij werd verkozen in het uitvoerend comité van deze organisatie en verheugde zich over de successen van Mao in China. Tijdens zijn talrijke internationale conferenties klaagde hij het Amerikaans imperialisme aan en riep hij de onafhankelijke volkeren op steun te verlenen aan de volkeren die nog bezig waren met hun strijd. Hij klaagde ook Israël aan dat in Afrika binnendrong via militaire, politionele en technische hulp. Israël was voor hem ‘’het paard van Troje van het imperialisme’’ en de strijd van de palestijnen maakte deel uit van de wereldstrijd tegen het imperialisme.
Bij zijn terugkeer in Marokko, in 1962, werd hij onthaald door een enthousiaste menigte. Hij klaagde het kapitalisme en het neonkapitalisme aan. Hij pleitte voor de industrialisering, de socialisering van de productiemiddelen en de landbouwhervorming, om de feodale en koloniale structuren te doorbreken. Hij wilde ook een clandestiene partij oprichten om het regime omver te werpen. Bij de verkiezingen van 1963 behaalde zijn partij goede resultaten. Maar de repressie sloeg terug. Ben Barka ontsnapte herhaaldelijk aan moordaanslagen en ging opnieuw in ballingschap.
Op voorstel van Fidel Castro bereidde Ben Barka de Tricontinentale voor die in 1966 in Havana zou moeten plaats vinden. Het moest een anti-imperialistische conferentie worden van alle volkeren van Azië, Afrika en Latijns-Amerika.
· Wie waren zijn vijanden?
In de eerste plaats zag de Marokkaanse koning Hassan II hem als grote vijand. Hassan II zag alleen gevaren in deze man die opkwam voor de zwakste in Marokko. Daarnaast was Amerika niet echt blij met Ben Barka; ze waren niet echt aan het wachten op een intelligente socialist die een sterk blok van Derde Wereldlanden aan het vormen was met de Tricontinentale. Bij de Mossad was Ben Barka ook niet echt uitgegroeid tot een lieverdje. En aangezien de Franse inlichtingendiensten nauwe banden onderhielden met het Marokkaans koningshuis waren zij hem ook liever vandaag dan morgen kwijt. Reden voor genoeg dus voor Mehdi Ben Barka om ook buiten zijn vaderland voor zijn leven te vrezen.
· De ontvoering
Op 29 oktober 1965 had Ben Barka een lunchafspraak in Parijs met een aantal mensen die zeiden een documentaire te willen maken over zijn leven. Hij sprak met hen af. Onderweg naar zijn lunchafspraak werd Ben Barka staande gehouden door twee politieagenten in burger. Zij legitimeerden zich en Ben Barka ging met hun mee. Volgens verschillende bronnen brachten de twee politieagenten Ben Barka naar een villa in een buitenwijk van Parijs en hielden hem daar vast. Op 30 oktober kwamen de minister van binnenlandse zaken van Marokko, Oufkir, en chef van de geheime dienst, Dlimi, aan in Parijs. Op 4 november vertrokken ze weer huiswaarts.
· Het justitionele onderzoek
Op 5 november startte het onderzoek van de Franse justitie. Al gauw werden er een aantal mensen opgepakt. Het ging om Franse criminelen; zij stelden dat zij zich van geen kwaad bewust waren. Zij handelde in de overtuiging dat Ben Barka geen haar zouden worden gekrenkt. Eén kroongetuige kon de politie niet vinden. Toen ze hem op het spoor waren pleegde hij ‘’zelfmoord’’. Deze kroongetuige verklaarde eerder tegenover de pers dat Oufkir, de Marokkaanse minister van binnenlandse zaken, achter de ontvoering en mogelijk moord van Ben Barka zat. Hij zou zonder medeweten van de koning gehandeld hebben. De onderzoeksrechter kon zich wel in dit verhaal vinden (zijn verhaal maakte geen melding van mogelijke betrokkenheid van westerse geheime diensten) en sloot het onderzoek naar de ontvoering af. Oufkir werd veroordeelt tot levenslange gevangenisstraf, maar heeft die nooit uitgezeten.
In de archieven van de Franse geheime dienst (SDECE) bevinden zich honderden dossiers over de affaire-Ben Barka, maar geen onderzoeksrechter die ze ooit heeft mogen inkijken. Daarvoor is een speciale toestemming van de premier of de president vereist. Om die toestemming te weigeren hebben de opeenvolgende presidenten Valéry Giscard d’Estaing, François Mitterrand en Jacques Chirac zich beroepen op het in Frankrijk nog altijd heilige principe van de raison de’état. Dit idee houdt in dat de staat bij de uitoefening en handhaving van zijn macht zich niet aan het bestaande recht of de zedelijke normen gebonden hoeft te achten. De dossiers blijven dus staatsgeheim.
Discussiepunten:
· Het is onrechtvaardig om op basis van ‘’belangen van de staat’’ een eerlijk onderzoek naar de gebeurtenissen onmogelijk te maken.
· Mocht Mehdi Ben Barka nog geleefd hebben dan zagen de verhoudingen in de wereld er wellicht anders uit.
Mehdi Ben Barka werd in 1920 geboren in de Marokkaanse hoofdstad Rabat. Zijn achtergrond was bescheiden, desondanks lukte het hem om op de Franse school les te volgen. Daar blonk hij uit; hij was een zeer leergierige leerling. Ook op het Lyceum onderscheidde Ben Barka zich van de rest door zijn intelligentie. Op 18 jarige leeftijd haalt hij zijn ‘’baccalaureat sciences-mathematiques’’ (VWO). En in 1942 studeert hij in Algiers af in wiskunde en natuurkunde. Zijn aggregaat brak hij af om zich helemaal te wijden aan de strijd voor de onafhankelijkheid van de toenmalige Franse kolonie. Opmerkelijk was dat hij als leraar wiskunde aan het college van Rabat toenmalig kroonprins Hassan onder zijn leerlingen had. Ben Barka was actief in de Istiqlal, de Marokkaanse nationalistische beweging die ijverde voor volledige onafhankelijkheid van Frankrijk.
· Wat waren zijn idealen?
Mehdi Ben Barka had revolutionaire idealen. In de Istiqlal-partij nam hij het voortouw in de strijd tegen de Fransen. In 1959 richtte hij een socialistische politieke partij op: l’Union Nationale des Forces Populaires (USPFP). Ben Barka richtte zijn partij op de arbeidersklasse.
Hij was een antikoloniaal en een felle tegenstander van het imperialisme. Zijn partij werd hardhandig onderdrukt en hij vluchtte in 1960 naar het buitenland. Tijdens zijn ballingschap nam hij deel aan het Comité van de volkeren van Afrika en Azië, dat in 1957 opgericht was in het Egypte van Nasser. Hij werd verkozen in het uitvoerend comité van deze organisatie en verheugde zich over de successen van Mao in China. Tijdens zijn talrijke internationale conferenties klaagde hij het Amerikaans imperialisme aan en riep hij de onafhankelijke volkeren op steun te verlenen aan de volkeren die nog bezig waren met hun strijd. Hij klaagde ook Israël aan dat in Afrika binnendrong via militaire, politionele en technische hulp. Israël was voor hem ‘’het paard van Troje van het imperialisme’’ en de strijd van de palestijnen maakte deel uit van de wereldstrijd tegen het imperialisme.
Bij zijn terugkeer in Marokko, in 1962, werd hij onthaald door een enthousiaste menigte. Hij klaagde het kapitalisme en het neonkapitalisme aan. Hij pleitte voor de industrialisering, de socialisering van de productiemiddelen en de landbouwhervorming, om de feodale en koloniale structuren te doorbreken. Hij wilde ook een clandestiene partij oprichten om het regime omver te werpen. Bij de verkiezingen van 1963 behaalde zijn partij goede resultaten. Maar de repressie sloeg terug. Ben Barka ontsnapte herhaaldelijk aan moordaanslagen en ging opnieuw in ballingschap.
Op voorstel van Fidel Castro bereidde Ben Barka de Tricontinentale voor die in 1966 in Havana zou moeten plaats vinden. Het moest een anti-imperialistische conferentie worden van alle volkeren van Azië, Afrika en Latijns-Amerika.
· Wie waren zijn vijanden?
In de eerste plaats zag de Marokkaanse koning Hassan II hem als grote vijand. Hassan II zag alleen gevaren in deze man die opkwam voor de zwakste in Marokko. Daarnaast was Amerika niet echt blij met Ben Barka; ze waren niet echt aan het wachten op een intelligente socialist die een sterk blok van Derde Wereldlanden aan het vormen was met de Tricontinentale. Bij de Mossad was Ben Barka ook niet echt uitgegroeid tot een lieverdje. En aangezien de Franse inlichtingendiensten nauwe banden onderhielden met het Marokkaans koningshuis waren zij hem ook liever vandaag dan morgen kwijt. Reden voor genoeg dus voor Mehdi Ben Barka om ook buiten zijn vaderland voor zijn leven te vrezen.
· De ontvoering
Op 29 oktober 1965 had Ben Barka een lunchafspraak in Parijs met een aantal mensen die zeiden een documentaire te willen maken over zijn leven. Hij sprak met hen af. Onderweg naar zijn lunchafspraak werd Ben Barka staande gehouden door twee politieagenten in burger. Zij legitimeerden zich en Ben Barka ging met hun mee. Volgens verschillende bronnen brachten de twee politieagenten Ben Barka naar een villa in een buitenwijk van Parijs en hielden hem daar vast. Op 30 oktober kwamen de minister van binnenlandse zaken van Marokko, Oufkir, en chef van de geheime dienst, Dlimi, aan in Parijs. Op 4 november vertrokken ze weer huiswaarts.
· Het justitionele onderzoek
Op 5 november startte het onderzoek van de Franse justitie. Al gauw werden er een aantal mensen opgepakt. Het ging om Franse criminelen; zij stelden dat zij zich van geen kwaad bewust waren. Zij handelde in de overtuiging dat Ben Barka geen haar zouden worden gekrenkt. Eén kroongetuige kon de politie niet vinden. Toen ze hem op het spoor waren pleegde hij ‘’zelfmoord’’. Deze kroongetuige verklaarde eerder tegenover de pers dat Oufkir, de Marokkaanse minister van binnenlandse zaken, achter de ontvoering en mogelijk moord van Ben Barka zat. Hij zou zonder medeweten van de koning gehandeld hebben. De onderzoeksrechter kon zich wel in dit verhaal vinden (zijn verhaal maakte geen melding van mogelijke betrokkenheid van westerse geheime diensten) en sloot het onderzoek naar de ontvoering af. Oufkir werd veroordeelt tot levenslange gevangenisstraf, maar heeft die nooit uitgezeten.
In de archieven van de Franse geheime dienst (SDECE) bevinden zich honderden dossiers over de affaire-Ben Barka, maar geen onderzoeksrechter die ze ooit heeft mogen inkijken. Daarvoor is een speciale toestemming van de premier of de president vereist. Om die toestemming te weigeren hebben de opeenvolgende presidenten Valéry Giscard d’Estaing, François Mitterrand en Jacques Chirac zich beroepen op het in Frankrijk nog altijd heilige principe van de raison de’état. Dit idee houdt in dat de staat bij de uitoefening en handhaving van zijn macht zich niet aan het bestaande recht of de zedelijke normen gebonden hoeft te achten. De dossiers blijven dus staatsgeheim.
Discussiepunten:
· Het is onrechtvaardig om op basis van ‘’belangen van de staat’’ een eerlijk onderzoek naar de gebeurtenissen onmogelijk te maken.
· Mocht Mehdi Ben Barka nog geleefd hebben dan zagen de verhoudingen in de wereld er wellicht anders uit.