PDA

Bekijk Volledige Versie : Nieuwe deugden



Orakel
05-11-03, 22:34
Vraagt deze tijd om nieuwe deugden?

Bij dit artikel
• OPINIE - Wees precies, vindingrijk en speels

Er wordt veel gesproken over waarden en normen, maar de vraag blijft: wat moeten we nu precies doen? Het belangrijkste kenmerk van deugden is het gevoel voor het juiste evenwicht, niet zwichten voor de verleiding van de overdrijving, het extremisme en de extravagantie, meent hoogleraar sociologie Kees Schuyt. Zijn dertien praktische deugden zijn onmiddellijk in de praktijk toepasbaar.

(.....)

Het belangrijkste kenmerk van deugden is het gevoel voor het juiste evenwicht, niet zwichten voor de verleiding van de overdrijving, het extremisme, de extravagantie. De deugd in het midden is geen uitdrukking die de middelmatigheid of het smaakloze compromis bepleit, maar het altijd moeilijk te verwerven maatgevoel benadrukt. De grote deugden werden door Aristoteles omschreven als het zorgvuldig gekozen midden tussen onverstandige uitersten: zo ligt de moed als deugd tussen overmoed en lafheid, vrijgevigheid tussen verspilling en gierigheid, matigheid tussen onmatige hebzucht en je zelf helemaal niets gunnen. Niet te veel en niet te weinig, daar draait het steeds om. Zelfvertrouwen is het midden tussen opschepperige ijdelheid en een gebrek aan eergevoel of zelfverwaarlozing (zie onder meer P. van Tongeren Deugdelijk Leven, 2003).

De vraag of assertiviteit een moderne deugd is, kan worden beantwoord met een verwijzing naar een Aristotelische deugdenleer. Als antwoord op een tekort aan zelfrespect is het een deugdelijk middel; als ongeremde zelfexpressie in alle situaties wordt ze een ergerlijke eigenschap. Dit laatste geeft tevens aan dat de beoordeling van gedrag in een deugdenethiek altijd afhankelijk is van de context. Het gaat om het juiste woord, het juiste gebaar, de juiste maat in een bepaalde context of bij de oplossing van een bepaald probleem. Deze contextafhankelijkheid biedt voordelen boven een rigide, van boven af opgelegde moraal. Deugden worden beoefend van binnenuit en kunnen niet bij wet worden voorgeschreven.

Deugden werden in de klassieke oudheid vooral aangeleerd als onderdeel van de vorming van sterke karakters. Een goed gevormd karakter wist zich in alle omstandigheden op de juiste wijze te gedragen en zich aan te passen. Met een goed gevormd karakter kan je alle kanten uit, zo luidde de belofte van een klassieke opvoeding. De morele oriëntatie werd dus niet aangeleerd door veel morele regels van buiten te leren, maar door de deugden zo goed mogelijk te beoefenen. Doen en nadoen. In de praktijk werden voorbeelden uit de geschiedenis naar voren gehaald, waarmee men zich kon identificeren. De wil om in de deugden uit te blinken, en net zo te worden als vroegere helden en heiligen, was de maatschappelijke conditie waaronder een deugdenethiek kon floreren. Dat staat ver af van hedendaagse ambities, waar de wedloop naar winst en persoonlijk succes juist tot extreem gedrag aanzet.

Hebben deugden afgedaan? De drie oude deugden, geloof, hoop en liefde, zijn misschien te veel gevraagd voor hedendaagse mensen. Ook de kardinale deugden (standvastigheid, rechtvaardigheid, matigheid en voorzichtigheid) staan onder druk in een maatschappelijk klimaat, waarin weelde en welvaart, onmatigheid en overvloed, onbehagen en eigen belang en snel wisselende consumptieve voorkeuren zo sterk worden aangewakkerd, dat zelfs het geven van het goede voorbeeld niet meer wordt opgemerkt of geprezen. Is in dit culturele klimaat nog plaats voor nieuwe deugden? Hebben jongeren nog wel een boodschap aan morele deugden?

(.....)

De precieze omschrijving van Schuyts dertien deugden luidt:
1. Observeer nauwkeurig.
2. Spreek en schrijf precies.
3. Leg ervaringen vast in het geheugen.
4. Wees vindingrijk.
5. Houd maat.
6. Durf fouten te maken.
7. Zie dingen in perspectief.
8. Wees creatief.
9. Gebruik je gezond verstand.
10. Wees een vriend.
11. Vertel verhalen.
12. Gebruik je gevoel voor humor.
13. Wees speels.

Onderschrijft u deze dertien praktische nieuwe deugden om direct te beoefenen? Wilt u er andere aan toevoegen? Vindt u ook dat deze tijd vraagt om nieuwe deugden?

Zagora
05-11-03, 22:39
Eigenlijk treurig dat we uit de krant moeten leren wat die 13 vanzelfsprekende eigenschappen precies zijn. Volgens mij is de mens rijp voor algehele uitroeing. Ik vertelde een vriend dat alleen een buitenaardse bedreiging de wereldbevolking kan verbroederen. Een asteroïde ofzo. Let maar niet op mij. Ik ben nog een beetje duizelig van de ramadan.

Orakel
05-11-03, 22:51
Geplaatst door Zagora
Eigenlijk treurig dat we uit de krant moeten leren wat die 13 vanzelfsprekende eigenschappen precies zijn. Volgens mij is de mens rijp voor algehele uitroeing. Ik vertelde een vriend dat alleen een buitenaardse bedreiging de wereldbevolking kan verbroederen. Een asteroïde ofzo. Let maar niet op mij. Ik ben nog een beetje duizelig van de ramadan.

:haha:

Volgens mij heb je wel gelijk. Een beetje de prijs van de welvaart denk ik. Met z'n allen met een volgevreten pens een beetje verontwaardigd zitten doen voor de veel te dure breedbeeld-tv, maar te beroerd om een straatkrant te kopen.
Een asteroïde :hihi: is wellicht wat draconisch, maar tis wel iets wat mensen terug zal werpen op hun basaliteiten waar ze nu ver van af gedreven zijn.

wolfje
06-11-03, 09:54
Toch is het alleen vanuit een 'materialistisch' standpunt mogelijk om niet
huichelachtig over moraal te praten.Konservatieve cultuurkritiek plaatst
de oorzaak van de misére altijd bij voorbaat in het individu;z'n mechanische
zwakte,z'n verleidbaarheid door hebzucht,z'n gebrek aan weerstand,ga maar
door.Niet honger,gebrek en onderdrukking zijn de boosdoeners,nee,overvloed,
bevestiging en bestaanszekerheid zorgen ervoor dat de mens onverschillig,
decadent en 'moreel slecht' wordt.Dit roept ook de paus al sinds jaar en dag.
Je zou er eigenlijk van uit moeten gaan dat des te meer de mogelijkheid
van ten minste de konkrete materiele levensvervulling dichterbij komt,
des te doorzichtiger en overtolliger wordt de waarde van de kultuur,die
haar wortels heeft in en ook leeft van de splitsing tussen lichamelijke en
'geestelijke' arbeid.
Pas het tegemoet komen aan konkrete menselijke bestaansbehoeften zal
er voor zorgen dat de mensen de oorzaak van hun ellende niet meer in
zichzelf of in een gebrekkige 'geestesgesteldheid' hunnerzijds zullen zoeken,
maar in de gestoorde maatschappelijke verhoudingen die hen deze behoeften
ontzegt.
Met de verwoesting van het socialisme als ideaal wordt de oorzaak van alle
problematiek,als vanouds,weer in de mensen zelf gereflekteerd.Daar doe ik
niet meer aan mee.

mrz
06-11-03, 11:42
Wat een gezeik dit, nieuwe deugden? Nieuwe soberheid lijkt me more to the point... Of is het niet standaard dat je je het beste thuis voelt in de wereld en zonder schroom of schaamte voor je persoontje vooruit kan en hell zelfs "sexy" genoemd wordt als je helemaal brak met wallen onder de ogen ingewanden die pijn doen van een of 2 nachten geen of slechte slaap en wel overdag werk over straat gaat? Of ben ik dat gewoon, dat ik een meisje met wallen onder de ogen of nog veel beter een verkouden meisje ofzo ook meteen al veel aantrekkelijker vindt? :)

Mijn moraal is niet helemaal lekker weet ik ook wel maar IK heb dus gewoon behoefte aan beetje basis of kutgevoel beetje soberheid niks mis mee toch? :moe:

000NobelPrizes
06-11-03, 11:47
Geplaatst door mrz
Wat een gezeik dit, nieuwe deugden? Nieuwe soberheid lijkt me more to the point... Of is het niet standaard dat je je het beste thuis voelt in de wereld en zonder schroom of schaamte voor je persoontje vooruit kan en hell zelfs "sexy" genoemd wordt als je helemaal brak met wallen onder de ogen ingewanden die pijn doen van een of 2 nachten geen of slechte slaap en wel overdag werk over straat gaat? Of ben ik dat gewoon, dat ik een meisje met wallen onder de ogen of nog veel beter een verkouden meisje ofzo ook meteen al veel aantrekkelijker vindt? :)

Mijn moraal is niet helemaal lekker weet ik ook wel maar IK heb dus gewoon behoefte aan beetje basis of kutgevoel beetje soberheid niks mis mee toch? :moe:
Niks mis mee.
maar je zou eigenlijk het hele verhaal moeten lezen.
Echt de moeite waard, en overeenkomstig jouw woorden.

mrz
06-11-03, 11:57
Thnx...

Hmm werd me toch ff te heet... :cheefbek:

jesse
06-11-03, 12:14
Met de verwoesting van het socialisme als ideaal wordt de oorzaak van alle problematiek,als vanouds,weer in de mensen zelf gereflekteerd.Daar doe ik niet meer aan mee.

Volgens mij ga je hier een beetje kort door de bocht. Alsof ‘de verwoesting van het socialisme’ hier debet aan zou zijn.
Het is heel paradoxaal maar volgens mij realiseren de meeste mensen zich niet hoe afhankelijk we van elkaar zijn. Het staat (ogenschijnlijk) haaks op het individualisme en de consumptiemaatschappij.
Je bestaat bij de gratie van de anderen dat geldt voor een plattelands samenleving maar nog veel meer voor een moderne (complexe) samenleving.

Een beetje meer burgermansfatsoen (deugden en omgangsvormen) zouden erbij kunnen helpen dit samenlevingsgevoel weer terug te krijgen.

Orakel
06-11-03, 21:29
Geplaatst door wolfje
[B]Toch is het alleen vanuit een 'materialistisch' standpunt mogelijk om niet
huichelachtig over moraal te praten.Konservatieve cultuurkritiek plaatst
de oorzaak van de misére altijd bij voorbaat in het individu;z'n mechanische zwakte,z'n verleidbaarheid door hebzucht,z'n gebrek aan weerstand,ga maar door.

Hmm, tis niet alleen de conservatieve cultuurkritiek die dat doet. Ook de hedendaagse sociologen en politicologen plaatsen het minf of meer in hetzelfde perspectief. Benjamin Barber ben ik in dat opzicht wel van gecharmeerd. Die zoekt het b.v. ook in de globalisering en dan niet alleen in termen van productie en economie, maar ook in de zin van globalisering van vervlakking a.g.v. secularisatie, consumentisme, moreel reductionisme, etc.

Niet honger,gebrek en onderdrukking zijn de boosdoeners, nee,overvloed, bevestiging en bestaanszekerheid zorgen ervoor dat de mens onverschillig, decadent en 'moreel slecht' wordt.Dit roept ook de paus al sinds jaar en dag.[/quote]

Tsjah, die paus. Die heeft daar ook een direct belang bij want die wil z'n kerken vol hebben, evenals zijn radicaal-Islamitische evenknieën die van alles voorschrijven maar het zelf ook niet zo nauw nemen met de regels.
Tis echter wel een gegeven dat (althans volgens mij) dat je de grootste gastvrijheid, saamhorigheid en pieiteit bij de mensen vindt die het minder hebben. Deze mensen putten ook meer hoop uit het geloof, heb ik het idee. Ik kan het niet zo snel bewijzen maar volgens mij gaan welvaart en secularisatie wel degelijk met elkaar op en in zekere zin (of misschien moet ik zeggen: in sommige gevallen) gaat secularisatie samen met een erosie van de erfdeugden.
Het omgekeerde zie je volgens mij ook gebeuren, namelijk dat in tijden van tegenspoed kerk en kroeg zich altijd kunnen verhogen op een toename van de clientéle.


Je zou er eigenlijk van uit moeten gaan dat des te meer de mogelijkheid van ten minste de konkrete materiele levensvervulling dichterbij komt,
des te doorzichtiger en overtolliger wordt de waarde van de kultuur,die
haar wortels heeft in en ook leeft van de splitsing tussen lichamelijke en
'geestelijke' arbeid.

Moeilijke zin. Materiele zelfredzaamheid en onafhankelijkheid verdringt spiritualiteit? Zoiets?


Pas het tegemoet komen aan konkrete menselijke bestaansbehoeften zal er voor zorgen dat de mensen de oorzaak van hun ellende niet meer in zichzelf of in een gebrekkige 'geestesgesteldheid' hunnerzijds zullen zoeken, maar in de gestoorde maatschappelijke verhoudingen die hen deze behoeften ontzegt.

Is het niet eerder zo dat mensen juist de oorzaak voor het gebrek aan bestaansbehoeften externaliseren? Volgens mij is de mens namelijk erg gauw geneigd om successen aan zichzelf toe te schrijven en ieder falen buiten zichzelf te leggen.

000NobelPrizes
06-11-03, 21:37
Geplaatst door Orakel

Tis echter wel een gegeven dat (althans volgens mij) dat je de grootste gastvrijheid, saamhorigheid en pieiteit bij de mensen vindt die het minder hebben. Deze mensen putten ook meer hoop uit het geloof, heb ik het idee. Ik kan het niet zo snel bewijzen maar volgens mij gaan welvaart en secularisatie wel degelijk met elkaar op en in zekere zin (of misschien moet ik zeggen: in sommige gevallen) gaat secularisatie samen met een erosie van de erfdeugden.

Saamhorigheid, pieteit, etc... dat wel. Maar het vreet toch ook aan mensen als zij hun kinderen niet naar een arts kunnen brengen. Geen zicht erop hebben of ze de volgende week of zelfs de volgende dag te eten zullen hebben. Geen verweer hebben tegen misoogst. Dan gaat er toch ook wel iets broeien. Bij sommigen.
Net zoals sommige 'welvaarders' fantastische, genereuze en tevreden mensen kunnen zijn, en anderen weer hebzuchtiger naar nog meer en altijd ontevreden.

Orakel
06-11-03, 21:56
Geplaatst door 151 NobelPrizes
Saamhorigheid, pieteit, etc... dat wel. Maar het vreet toch ook aan mensen als zij hun kinderen niet naar een arts kunnen brengen. Geen zicht erop hebben of ze de volgende week of zelfs de volgende dag te eten zullen hebben. Geen verweer hebben tegen misoogst. Dan gaat er toch ook wel iets broeien. Bij sommigen.
Net zoals sommige 'welvaarders' fantastische, genereuze en tevreden mensen kunnen zijn, en anderen weer hebzuchtiger naar nog meer en altijd ontevreden.

Mee eens. Alleen het verhaal van Wolfje heeft me wel aan het denken gezet, in die zin dat ik me afvraag wat een grotere bedreiging is voor deugden: armoede of welvaart.

000NobelPrizes
06-11-03, 22:00
Geplaatst door Orakel
Mee eens. Alleen het verhaal van Wolfje heeft me wel aan het denken gezet, in die zin dat ik me afvraag wat een grotere bedreiging is voor deugden: armoede of welvaart.
Luiheid. Moraliteit vergt inspanning.