Zwarte Schaap
06-11-03, 11:57
Planbureau bagatelliseert omvang discriminatie
Door Cyriel Triesscheijn en Rita Schriemer
Recent publiceerde het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) de Rapportage Minderheden 2003. De onderzoeksresultaten stemmen overwegend positief: de onderwijsresultaten verbeteren en ook de arbeidsparticipatie van vooral vrouwen stijgt aanzienlijk.
Het SCP meldde ook dat allochtonen naar eigen zeggen niet vaak met discriminatie worden geconfronteerd. Tussen de vijf en acht procent zou daar veelvuldig last van hebben, alsdus een persbericht. . Letterlijk staat er in de toelichting voor de pers: 'Allochtonen worden naar eigen zeggen niet vaak met discriminatie geconfronteerd. Slechts tussen de vijf en acht procent zegt persoonlijk veelvuldig op discriminatie te stuiten.'Die bagatelliserende kwalificaties worden niet gestaafd door de SCP-cijfers.
Rekent u even met ons mee?
Het SCP baseert de uitspraak op onderzoek onder de grootste groepen etnische minderheden, te weten Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen. Volgens CBS gegevens behoren 1.086.702 ingezeten van Nederland tot deze bevolkingsgroepen. Volgens het SCP rapport wordt vijf tot acht procent van deze groepen geregeld tot vaak met discriminatie geconfronteerd. We hebben de exacte percentages (van 4,5 tot 7.9procent) even aan de omvang van de afzonderlijke groepen gerelateerd en dat resulteert dan in 61.130 mensen die zeggen geregeld tot vaak met discriminatie te worden geconfronteerd.
Dat zegt iets over de aantallen mensen die met discriminatie worden geconfronteerd, maar niet over de aantallen gevallen. De volgende vraag die zich opdringt, is wat moet worden verstaan onder geregeld tot vaak, dat is immers nogal een wijds begrip. Laten we ons hoeden voor overdrijving en aannemen dat bij een ingrijpende ervaring als discriminatie, twee keer per jaar al als veel of geregeld wordt ervaren. Qua aantal komen we dan al op 122.260 gevallen per jaar.
Maar dat is nog niet het eind van het verhaal. Uit de tabel over ervaren discriminatie naar etnische groep blijkt immers ook nog dat 30 tot 34 procent van de aangehaalde groepen ook nog aangeeft 'af en toe' met discriminatie te worden geconfronteerd. Omgerekend naar de omvang van de specifieke bevolkingsgroepen levert dat aanvullend 339.985 mensen op die ervaringen met discriminatie melden. Laten we ons niet verliezen in beschouwingen over wat 'af en toe' getalsmatig zou kunnen betekenen, maar er gewoon van uit gaan dat deze mensen het hebben over een ervaring per jaar.
Aanzienlijk hoger
Opgeteld zijn er dus maar liefst 401.115 gevallen van discriminatie. Dat kan toch nauwelijks in termen van 'slechts' of 'niet vaak' worden gekenschetst.
Toegegeven: het gaat om waargenomen of ervaren discriminatie, het gaat niet om gevallen waarin feitelijk is vastgesteld dat (juridisch of anders gezien) sprake is van discriminatie. Aan de andere kant zijn deze aantallen alleen gebaseerd op de optelsom van de vier grootste etnische groepen. Kleinere etnische groepen of asielzoekers - uit het SCP-rapport valt af te leiden dat de populariteit van die laatste groep tanende is - zijn nog niet eens verdisconteerd. Daarbij gaat het hierbij alleen om ervaringen met discriminatie op grond van ras of etnische afkomst. Zou het onderzoek ook andere discriminatiegronden of het samenvallen daarvan omvatten (bijvoorbeeld in combinatie met gender of seksuele gerichtheid), dan valt aan te nemen dat de totaaltellingen aanzienlijk hoger uit zouden vallen.
Wat zegt voorgaande nu precies? In de eerste plaats blijkt opnieuw dat sprake is van een aanzienlijke discrepantie tussen discriminatie-ervaringen en het aantal geregistreerde voorvallen. De Commissie Gelijke Behandeling, aan wie zaken kunnen worden voorgelegd op negen en binnenkort zelfs op elf discriminatiegronden, doet uitspraak in globaal een kleine tweehonderd zaken op jaarbasis. Bij het openbaar Ministerie blijft de teller van strafzaken steken op ruim tweehonderd. De samenwerkende antidiscriminatiebureaus in Nederland rapporteerden de afgelopen drie jaar gemiddeld 3780 klachten en meldingen op jaarbasis. Deze waarnemingen steken schril af tegen de astronomische aantallen die op basis van de SCP gegevens zijn te berekenen.
Het is overigens niet de eerste keer dat dit wordt vastgesteld. Op dit gebied gerenommeerde onderzoekers als de aan de onderzoeksafdeling van de Anne Frank Stichting verbonden Jaap van Donselaar en Peter Rodrigues stellen in de jaarlijks gepubliceerde 'Monitor Racisme' en 'Extreem Rechts' al sinds jaar en dag dat er sprake is van aanzienlijke onderrapportage en onderregistratie van discriminatiegevallen. Op basis van beschikbaar onderzoek stellen zij dat bestaande statistieken, afhankelijk van typen incidenten en verschillen tussen slachtoffergroepen, met een factor vier tot veertig zouden moeten worden vermenigvuldigd om een realistisch beeld te krijgen van de feitelijke omvang van voorvallen.
De SCP cijfers bevestigen deze hypothese. Ze ontkrachten tevens de idee dat allochtonen bij het minste of geringste moord of brand schreeuwen en te pas en te onpas klachten indienen over discriminatie. De vergelijking van de hiervoor gepresenteerde gegevens biedt eerder steun voor de stelling dat er een grote behoedzaamheid heerst ten aanzien van het aanhangig maken van discriminatie.
Dat maakt de vraag klemmend waar de grens ligt tussen gevoelens en gevallen van discriminatie en waarom bepaalde gevoelens zich al dan niet vertalen in feitelijke klachten, aangiften en wat dies meer zij. Onderzoek naar onderrapportage en onderregistratie van discriminatiegevallen zou licht kunnen werpen op die vraag. Evenals op de kwestie naar kwaliteit en omvang van het voorzieningenniveau dat noodzakelijk is om discriminatie te signaleren en te sanctioneren. De SCP cijfers dienen vooral te worden opgevat als een pleidooi om die prangende vragan van harte aan te bevelen in de bestuurlijke en politieke aandacht.
(Cyriel Triesscheijn en Rita Schriemer zijn werkzaam bij het Rotterdamse antidiscriminatie bureau RADAR)
Bron: Rotterdams Dagblad 06/11/03
Door Cyriel Triesscheijn en Rita Schriemer
Recent publiceerde het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) de Rapportage Minderheden 2003. De onderzoeksresultaten stemmen overwegend positief: de onderwijsresultaten verbeteren en ook de arbeidsparticipatie van vooral vrouwen stijgt aanzienlijk.
Het SCP meldde ook dat allochtonen naar eigen zeggen niet vaak met discriminatie worden geconfronteerd. Tussen de vijf en acht procent zou daar veelvuldig last van hebben, alsdus een persbericht. . Letterlijk staat er in de toelichting voor de pers: 'Allochtonen worden naar eigen zeggen niet vaak met discriminatie geconfronteerd. Slechts tussen de vijf en acht procent zegt persoonlijk veelvuldig op discriminatie te stuiten.'Die bagatelliserende kwalificaties worden niet gestaafd door de SCP-cijfers.
Rekent u even met ons mee?
Het SCP baseert de uitspraak op onderzoek onder de grootste groepen etnische minderheden, te weten Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen. Volgens CBS gegevens behoren 1.086.702 ingezeten van Nederland tot deze bevolkingsgroepen. Volgens het SCP rapport wordt vijf tot acht procent van deze groepen geregeld tot vaak met discriminatie geconfronteerd. We hebben de exacte percentages (van 4,5 tot 7.9procent) even aan de omvang van de afzonderlijke groepen gerelateerd en dat resulteert dan in 61.130 mensen die zeggen geregeld tot vaak met discriminatie te worden geconfronteerd.
Dat zegt iets over de aantallen mensen die met discriminatie worden geconfronteerd, maar niet over de aantallen gevallen. De volgende vraag die zich opdringt, is wat moet worden verstaan onder geregeld tot vaak, dat is immers nogal een wijds begrip. Laten we ons hoeden voor overdrijving en aannemen dat bij een ingrijpende ervaring als discriminatie, twee keer per jaar al als veel of geregeld wordt ervaren. Qua aantal komen we dan al op 122.260 gevallen per jaar.
Maar dat is nog niet het eind van het verhaal. Uit de tabel over ervaren discriminatie naar etnische groep blijkt immers ook nog dat 30 tot 34 procent van de aangehaalde groepen ook nog aangeeft 'af en toe' met discriminatie te worden geconfronteerd. Omgerekend naar de omvang van de specifieke bevolkingsgroepen levert dat aanvullend 339.985 mensen op die ervaringen met discriminatie melden. Laten we ons niet verliezen in beschouwingen over wat 'af en toe' getalsmatig zou kunnen betekenen, maar er gewoon van uit gaan dat deze mensen het hebben over een ervaring per jaar.
Aanzienlijk hoger
Opgeteld zijn er dus maar liefst 401.115 gevallen van discriminatie. Dat kan toch nauwelijks in termen van 'slechts' of 'niet vaak' worden gekenschetst.
Toegegeven: het gaat om waargenomen of ervaren discriminatie, het gaat niet om gevallen waarin feitelijk is vastgesteld dat (juridisch of anders gezien) sprake is van discriminatie. Aan de andere kant zijn deze aantallen alleen gebaseerd op de optelsom van de vier grootste etnische groepen. Kleinere etnische groepen of asielzoekers - uit het SCP-rapport valt af te leiden dat de populariteit van die laatste groep tanende is - zijn nog niet eens verdisconteerd. Daarbij gaat het hierbij alleen om ervaringen met discriminatie op grond van ras of etnische afkomst. Zou het onderzoek ook andere discriminatiegronden of het samenvallen daarvan omvatten (bijvoorbeeld in combinatie met gender of seksuele gerichtheid), dan valt aan te nemen dat de totaaltellingen aanzienlijk hoger uit zouden vallen.
Wat zegt voorgaande nu precies? In de eerste plaats blijkt opnieuw dat sprake is van een aanzienlijke discrepantie tussen discriminatie-ervaringen en het aantal geregistreerde voorvallen. De Commissie Gelijke Behandeling, aan wie zaken kunnen worden voorgelegd op negen en binnenkort zelfs op elf discriminatiegronden, doet uitspraak in globaal een kleine tweehonderd zaken op jaarbasis. Bij het openbaar Ministerie blijft de teller van strafzaken steken op ruim tweehonderd. De samenwerkende antidiscriminatiebureaus in Nederland rapporteerden de afgelopen drie jaar gemiddeld 3780 klachten en meldingen op jaarbasis. Deze waarnemingen steken schril af tegen de astronomische aantallen die op basis van de SCP gegevens zijn te berekenen.
Het is overigens niet de eerste keer dat dit wordt vastgesteld. Op dit gebied gerenommeerde onderzoekers als de aan de onderzoeksafdeling van de Anne Frank Stichting verbonden Jaap van Donselaar en Peter Rodrigues stellen in de jaarlijks gepubliceerde 'Monitor Racisme' en 'Extreem Rechts' al sinds jaar en dag dat er sprake is van aanzienlijke onderrapportage en onderregistratie van discriminatiegevallen. Op basis van beschikbaar onderzoek stellen zij dat bestaande statistieken, afhankelijk van typen incidenten en verschillen tussen slachtoffergroepen, met een factor vier tot veertig zouden moeten worden vermenigvuldigd om een realistisch beeld te krijgen van de feitelijke omvang van voorvallen.
De SCP cijfers bevestigen deze hypothese. Ze ontkrachten tevens de idee dat allochtonen bij het minste of geringste moord of brand schreeuwen en te pas en te onpas klachten indienen over discriminatie. De vergelijking van de hiervoor gepresenteerde gegevens biedt eerder steun voor de stelling dat er een grote behoedzaamheid heerst ten aanzien van het aanhangig maken van discriminatie.
Dat maakt de vraag klemmend waar de grens ligt tussen gevoelens en gevallen van discriminatie en waarom bepaalde gevoelens zich al dan niet vertalen in feitelijke klachten, aangiften en wat dies meer zij. Onderzoek naar onderrapportage en onderregistratie van discriminatiegevallen zou licht kunnen werpen op die vraag. Evenals op de kwestie naar kwaliteit en omvang van het voorzieningenniveau dat noodzakelijk is om discriminatie te signaleren en te sanctioneren. De SCP cijfers dienen vooral te worden opgevat als een pleidooi om die prangende vragan van harte aan te bevelen in de bestuurlijke en politieke aandacht.
(Cyriel Triesscheijn en Rita Schriemer zijn werkzaam bij het Rotterdamse antidiscriminatie bureau RADAR)
Bron: Rotterdams Dagblad 06/11/03