Orakel
16-11-03, 00:24
Nederlands gewelddadige geschiedenis
Door Matthijs Nieuwenhuis, 31 oktober 2003
De Nederlandse geschiedenis is veel gewelddadiger dan in de huidige geschiedenisboekjes beschreven staat. Het beeld van een vredige maatschappij, die problemen oplost met schikken en plooien, blijkt onjuist. Historici herschrijven nu de vaderlandse geschiedenis. Vroeger was het niet beter!
De hedendaagse maatschappij lijkt op het eerste oog heel gewelddadig en agressief. Door de enorme aandacht voor rellen, bendes en bijvoorbeeld de moord op Pim Fortuyn is het gevoel van onveiligheid groot. Het beeld bestaat dat de samenleving verhardt en minder tolerant is geworden. Maar vroeger waren er meer conflicten, zegt historicus Albert van der Zeijden. "Eén van de bekendste conflicten is het Jordaanoproer in 1934. Tijdens de crisisjaren wilde Amsterdam alle uitkeringen verlagen. Dat stuitte op groot verzet van de bevolking. Daarnaast had je bijvoorbeeld het palingoproer in de 19e eeuw. Het volksspel ‘palingtrekken' werd toen verboden. De bevolking pikte dit niet"
Geweld
Beide conflicten hadden grootschalige rellen en stenen gooien tot gevolg. De politie schiet met scherp en er vallen vele doden. Tijdens het Jordaanoproer zijn er vijf doden en meer dan zestig zwaargewonden te betreuren. Dit soort conflicten en geweld is terug te vinden in de hele Nederlandse geschiedenis. Waar nu een arbeidsconflict wordt opgelost met praten en overleg, werd er vroeger bij het minste of geringste flink op los geslagen. "Ook als je kijkt naar criminaliteit was het vroeger niet beter", zegt van der Zeijden. We hebben het nu de hele tijd over georganiseerde misdaad. In de 16e en 17e eeuw was er ook sprake van een grote mate van georganiseerde misdaad met allerlei bendes die plunderend boerderijen afstroopten. Dat was eigenlijk nog veel erger dan nu het geval is."
Verkeerd beeld
Hoe komt het nu eigenlijk dat het beeld over conflicten en geweld in Nederland zo verkeerd is? "Ik denk dat dit voor een deel door de historici zelf komt", zegt van der Zeijden. "Over het algemeen zijn dit redelijk beschaafde mensen, die heel genuanceerd naar de geschiedenis kijken en vaak de nadruk leggen op de vreedzame aspecten van de samenleving. Ik denk dat we met een te optimistische bril naar ons land keken. Nu het een actueel thema in de maatschappij is, gaan we het onderzoeken en dan blijkt ineens dat wij heel geweldadig waren in het verleden."
Liever helden dan boeven
Ook in de schoolklas speelt het thema ‘geweld en conflicten'. Omdat de media bol staan van moord en doodslag komen er veel vragen op het bordje van de geschiedenisleraar terecht. Die vindt ons geweldadige verleden niet terug in de geschiedenisboekjes. Leraar Jan Coenraadts van basisschool Cornelis Jetses in Eerbeek kan dat wel verklaren. "We hebben natuurlijk een hele periode in de geschiedenis gehad dat alles in het teken moest staan van de verheffing van het volk en de goede ontwikkeling van kinderen. Daarbij moet je natuurlijk niet over allerlei slechte dingen praten. Dan is het veel mooier om over helden te praten"
Relativeren
Opvallend is dat alle kinderen in Coenraadts' klas in hun omgeving weleens geconfronteerd zijn met geweld. Een enkel kind heeft zelfs al gehoord van Marokkaanse jeugdbendes in Amsterdam. Coenraadts probeert dan ook in de klas over het onderwerp te praten. De leraar vindt dat ook de negatieve, gewelddadige kanten van onze geschiedenis onder de aandacht van de jeugd moeten worden gebracht. Op die manier kan het hedendaagse gevoel voor onveiligheid worden gerelativeerd: vroeger was het in dit opzicht slechter dan nu. "Want het kan toch niet zo zijn dat we een generatie opvoeden die bibberend van angst naar buiten gaat."
Aanpassing
Momenteel doen veel historici onderzoek naar geweld in de geschiedenis van Nederland. De verwachting is dan ook dat de geschiedenisboekjes over een jaar of tien zijn aagepast. En dan kan niemand meer zeggen dat vroeger alles beter was.
www.wereldomroep.nl
Door Matthijs Nieuwenhuis, 31 oktober 2003
De Nederlandse geschiedenis is veel gewelddadiger dan in de huidige geschiedenisboekjes beschreven staat. Het beeld van een vredige maatschappij, die problemen oplost met schikken en plooien, blijkt onjuist. Historici herschrijven nu de vaderlandse geschiedenis. Vroeger was het niet beter!
De hedendaagse maatschappij lijkt op het eerste oog heel gewelddadig en agressief. Door de enorme aandacht voor rellen, bendes en bijvoorbeeld de moord op Pim Fortuyn is het gevoel van onveiligheid groot. Het beeld bestaat dat de samenleving verhardt en minder tolerant is geworden. Maar vroeger waren er meer conflicten, zegt historicus Albert van der Zeijden. "Eén van de bekendste conflicten is het Jordaanoproer in 1934. Tijdens de crisisjaren wilde Amsterdam alle uitkeringen verlagen. Dat stuitte op groot verzet van de bevolking. Daarnaast had je bijvoorbeeld het palingoproer in de 19e eeuw. Het volksspel ‘palingtrekken' werd toen verboden. De bevolking pikte dit niet"
Geweld
Beide conflicten hadden grootschalige rellen en stenen gooien tot gevolg. De politie schiet met scherp en er vallen vele doden. Tijdens het Jordaanoproer zijn er vijf doden en meer dan zestig zwaargewonden te betreuren. Dit soort conflicten en geweld is terug te vinden in de hele Nederlandse geschiedenis. Waar nu een arbeidsconflict wordt opgelost met praten en overleg, werd er vroeger bij het minste of geringste flink op los geslagen. "Ook als je kijkt naar criminaliteit was het vroeger niet beter", zegt van der Zeijden. We hebben het nu de hele tijd over georganiseerde misdaad. In de 16e en 17e eeuw was er ook sprake van een grote mate van georganiseerde misdaad met allerlei bendes die plunderend boerderijen afstroopten. Dat was eigenlijk nog veel erger dan nu het geval is."
Verkeerd beeld
Hoe komt het nu eigenlijk dat het beeld over conflicten en geweld in Nederland zo verkeerd is? "Ik denk dat dit voor een deel door de historici zelf komt", zegt van der Zeijden. "Over het algemeen zijn dit redelijk beschaafde mensen, die heel genuanceerd naar de geschiedenis kijken en vaak de nadruk leggen op de vreedzame aspecten van de samenleving. Ik denk dat we met een te optimistische bril naar ons land keken. Nu het een actueel thema in de maatschappij is, gaan we het onderzoeken en dan blijkt ineens dat wij heel geweldadig waren in het verleden."
Liever helden dan boeven
Ook in de schoolklas speelt het thema ‘geweld en conflicten'. Omdat de media bol staan van moord en doodslag komen er veel vragen op het bordje van de geschiedenisleraar terecht. Die vindt ons geweldadige verleden niet terug in de geschiedenisboekjes. Leraar Jan Coenraadts van basisschool Cornelis Jetses in Eerbeek kan dat wel verklaren. "We hebben natuurlijk een hele periode in de geschiedenis gehad dat alles in het teken moest staan van de verheffing van het volk en de goede ontwikkeling van kinderen. Daarbij moet je natuurlijk niet over allerlei slechte dingen praten. Dan is het veel mooier om over helden te praten"
Relativeren
Opvallend is dat alle kinderen in Coenraadts' klas in hun omgeving weleens geconfronteerd zijn met geweld. Een enkel kind heeft zelfs al gehoord van Marokkaanse jeugdbendes in Amsterdam. Coenraadts probeert dan ook in de klas over het onderwerp te praten. De leraar vindt dat ook de negatieve, gewelddadige kanten van onze geschiedenis onder de aandacht van de jeugd moeten worden gebracht. Op die manier kan het hedendaagse gevoel voor onveiligheid worden gerelativeerd: vroeger was het in dit opzicht slechter dan nu. "Want het kan toch niet zo zijn dat we een generatie opvoeden die bibberend van angst naar buiten gaat."
Aanpassing
Momenteel doen veel historici onderzoek naar geweld in de geschiedenis van Nederland. De verwachting is dan ook dat de geschiedenisboekjes over een jaar of tien zijn aagepast. En dan kan niemand meer zeggen dat vroeger alles beter was.
www.wereldomroep.nl