Orakel
23-11-03, 18:14
Beeldvorming
Over het beeld dat de media schept van de allochtonen in onze maatschappij.
Wat is de impact hiervan, voor ons en voor de allochtonen zelf, en hoe gaan we er het best mee om?
Steeds groter wordt de invloed van media op het leven van de gewone mens. Naast de kranten, radio en TV is er nu ook het internet waar enorm veel informatie gehaald kan worden. Steeds meer van de kennis die we hebben, is niet gebaseerd op onze eigen ervaring, maar op berichtgeving erover door derden. Niet dat dit slecht is: je kan immers niet alles zelf zien, horen en meemaken. Toch moeten we ons bewust zijn van de rol die de media speelt in de vorming van onze eigen gedachten over de werkelijkheid. De media is immers niet neutraal: ze verkondigt ook een mening.
Het beeld dat de media ons geeft van allochtonen, is vaak ongenuanceerd en simplistisch. De context waarin allochtonen in de media komen is zeer beperkt. In reclameboodschappen figureren bijna uitsluitend autochtonen; presentatoren, journalisten en verslaggevers zijn haast enkel autochtonen; in quizzen en spelletjes op TV zit zelden een migrant. In het nieuws komen ze wel genoeg aan bod. Daar zal ik dieper op ingaan.
De aandacht die migranten krijgen in het nieuws is vaak negatieve aandacht. De allochtoon als bron van onveiligheid, als niet geïntegreerd in onze cultuur. De associatie tussen kleine criminaliteit en allochtonen maken we allemaal, ook al zagen we nog nooit een allochtoon een diefstal plegen. De kloof tussen ‘ons’ en ‘hen’ wordt in de berichtgeving steeds benadrukt. Aandacht voor de oorzaken van migratie is er zelden. Dit alles zorgt ervoor dat veel Belgen met een ongenuanceerd beeld van ‘de vreemdeling’ rondlopen.
Het geven van een kader, een achtergrond ontbreekt vaak in berichtgeving. We worden overspoeld met feiten, maar we kunnen ze vaak niet duiden. Als allochtonen in de media komen, is dit bijna uitsluitend in een conflictsfeer. De link tussen de aanwezigheid van allochtonen in onze samenleving en conflicten is niet uitgesproken, maar toch zeer duidelijk. Dat het nieuws juist brengt wat afwijkt van het normale (de vele allochtonen die nooit voor problemen zorgen komen niet in het nieuws), vergeten we snel. Het beeld van de gewone migrant, van zijn/haar armoede, van het racisme waar hij/zij dagelijks mee te maken heeft: dat krijgen we slechts zelden te zien.
Na 11 september 2001 zagen we deze situatie nog verder verzieken. Vooral de islam (en dus ook de islamieten) moet(en) het ontgelden. De islam wordt afgeschilderd als dé godsdienst en cultuur van de migranten. Deze godsdienst wordt voorgesteld als fundamentalistisch en onmogelijk inpasbaar in onze maatschappij. Hoewel er af en toe wat nuancering is, is het discours dat hierover in de gewone media gevoerd wordt, vaak niet anders dan racistisch te noemen!
De onveiligheid waar veel mensen over klagen, wordt ons aangepraat door deze simplismen. Een fout beeld van onze eigen samenleving en van haar allochtonen zorgt voor foute reacties…
Mediabeelden zijn een afspiegeling van de sociale werkelijkheid. Ze zijn ook scheppers en handhavers van die sociale werkelijkheid. Ze zorgen ervoor dat wij de sociale constructies van gender en etniciteit als natuurlijke fenomenen gaan zien. Beelden van deze ongelijkheden worden via de media zo vaak en op die bepaalde manier getoond, dat we het geconstrueerde alleen nog maar zien, als we ons kritisch opstellen. We gaan ongelijkheden als iets natuurlijks zien. Deze ‘naturalisatie’ zorgt ervoor dat we deze sociale constructies gaan handhaven en zelfs reproduceren. Het beeld dat we hebben van allochtonen (maar ook van vrouwen, homo’s, …) legitimeert op die manier discriminatie.
Samen met de politieke partijen, schuiven ook de media en de publieke opinie naar rechts. De standpunten van het Vlaams Blok worden door andere partijen overgenomen. De SP.a bijvoorbeeld, ijverde een paar jaar geleden nog voor migrantenstemrecht. Nu staat de ‘inburgeringsplicht’ voor nieuwkomers ook in hun programma. Doordat gewone partijen en de media extreem – rechts gedachtegoed overnemen, lijkt het Vlaams Blok steeds meer normaal, lijkt racisme steeds meer normaal… De politieke partijen hebben immers een grote invloed op de media, die dan weer inwerkt op de publieke opinie.
Media is op zich niet slecht. Kritisch zijn ten opzichte van berichtgeving is echter zeer belangrijk. We moeten ons bewust zijn van deze verrechtsing in de samenleving en van het feit dat informatie commercieel interessant moet zijn. Vaak komt dit neer op infotainment waarbij elke nuancering of achtergrondinformatie overbodig geacht wordt. Verder dienen we er ook rekening mee te houden dat allochtonen zelden meewerken aan de verslaggeving.
Niet alleen beïnvloed de media de publieke opinie, deze publieke opinie beïnvloed ook de media. Weet dat je een deel bent van het publiek: ook jouw unieke mening kan een invloed hebben!
Mieke Van den Broeck
Studenten Tegen Racisme
[email protected]
http://www.student.rug.ac.be/ster/archief/beeldvorming.htm
Over het beeld dat de media schept van de allochtonen in onze maatschappij.
Wat is de impact hiervan, voor ons en voor de allochtonen zelf, en hoe gaan we er het best mee om?
Steeds groter wordt de invloed van media op het leven van de gewone mens. Naast de kranten, radio en TV is er nu ook het internet waar enorm veel informatie gehaald kan worden. Steeds meer van de kennis die we hebben, is niet gebaseerd op onze eigen ervaring, maar op berichtgeving erover door derden. Niet dat dit slecht is: je kan immers niet alles zelf zien, horen en meemaken. Toch moeten we ons bewust zijn van de rol die de media speelt in de vorming van onze eigen gedachten over de werkelijkheid. De media is immers niet neutraal: ze verkondigt ook een mening.
Het beeld dat de media ons geeft van allochtonen, is vaak ongenuanceerd en simplistisch. De context waarin allochtonen in de media komen is zeer beperkt. In reclameboodschappen figureren bijna uitsluitend autochtonen; presentatoren, journalisten en verslaggevers zijn haast enkel autochtonen; in quizzen en spelletjes op TV zit zelden een migrant. In het nieuws komen ze wel genoeg aan bod. Daar zal ik dieper op ingaan.
De aandacht die migranten krijgen in het nieuws is vaak negatieve aandacht. De allochtoon als bron van onveiligheid, als niet geïntegreerd in onze cultuur. De associatie tussen kleine criminaliteit en allochtonen maken we allemaal, ook al zagen we nog nooit een allochtoon een diefstal plegen. De kloof tussen ‘ons’ en ‘hen’ wordt in de berichtgeving steeds benadrukt. Aandacht voor de oorzaken van migratie is er zelden. Dit alles zorgt ervoor dat veel Belgen met een ongenuanceerd beeld van ‘de vreemdeling’ rondlopen.
Het geven van een kader, een achtergrond ontbreekt vaak in berichtgeving. We worden overspoeld met feiten, maar we kunnen ze vaak niet duiden. Als allochtonen in de media komen, is dit bijna uitsluitend in een conflictsfeer. De link tussen de aanwezigheid van allochtonen in onze samenleving en conflicten is niet uitgesproken, maar toch zeer duidelijk. Dat het nieuws juist brengt wat afwijkt van het normale (de vele allochtonen die nooit voor problemen zorgen komen niet in het nieuws), vergeten we snel. Het beeld van de gewone migrant, van zijn/haar armoede, van het racisme waar hij/zij dagelijks mee te maken heeft: dat krijgen we slechts zelden te zien.
Na 11 september 2001 zagen we deze situatie nog verder verzieken. Vooral de islam (en dus ook de islamieten) moet(en) het ontgelden. De islam wordt afgeschilderd als dé godsdienst en cultuur van de migranten. Deze godsdienst wordt voorgesteld als fundamentalistisch en onmogelijk inpasbaar in onze maatschappij. Hoewel er af en toe wat nuancering is, is het discours dat hierover in de gewone media gevoerd wordt, vaak niet anders dan racistisch te noemen!
De onveiligheid waar veel mensen over klagen, wordt ons aangepraat door deze simplismen. Een fout beeld van onze eigen samenleving en van haar allochtonen zorgt voor foute reacties…
Mediabeelden zijn een afspiegeling van de sociale werkelijkheid. Ze zijn ook scheppers en handhavers van die sociale werkelijkheid. Ze zorgen ervoor dat wij de sociale constructies van gender en etniciteit als natuurlijke fenomenen gaan zien. Beelden van deze ongelijkheden worden via de media zo vaak en op die bepaalde manier getoond, dat we het geconstrueerde alleen nog maar zien, als we ons kritisch opstellen. We gaan ongelijkheden als iets natuurlijks zien. Deze ‘naturalisatie’ zorgt ervoor dat we deze sociale constructies gaan handhaven en zelfs reproduceren. Het beeld dat we hebben van allochtonen (maar ook van vrouwen, homo’s, …) legitimeert op die manier discriminatie.
Samen met de politieke partijen, schuiven ook de media en de publieke opinie naar rechts. De standpunten van het Vlaams Blok worden door andere partijen overgenomen. De SP.a bijvoorbeeld, ijverde een paar jaar geleden nog voor migrantenstemrecht. Nu staat de ‘inburgeringsplicht’ voor nieuwkomers ook in hun programma. Doordat gewone partijen en de media extreem – rechts gedachtegoed overnemen, lijkt het Vlaams Blok steeds meer normaal, lijkt racisme steeds meer normaal… De politieke partijen hebben immers een grote invloed op de media, die dan weer inwerkt op de publieke opinie.
Media is op zich niet slecht. Kritisch zijn ten opzichte van berichtgeving is echter zeer belangrijk. We moeten ons bewust zijn van deze verrechtsing in de samenleving en van het feit dat informatie commercieel interessant moet zijn. Vaak komt dit neer op infotainment waarbij elke nuancering of achtergrondinformatie overbodig geacht wordt. Verder dienen we er ook rekening mee te houden dat allochtonen zelden meewerken aan de verslaggeving.
Niet alleen beïnvloed de media de publieke opinie, deze publieke opinie beïnvloed ook de media. Weet dat je een deel bent van het publiek: ook jouw unieke mening kan een invloed hebben!
Mieke Van den Broeck
Studenten Tegen Racisme
[email protected]
http://www.student.rug.ac.be/ster/archief/beeldvorming.htm