Maslov
29-11-03, 22:28
Antizionisme moeilijk te scheiden van antisemitisme
door onze correspondent Alfred Muller
JERUZALEM - De Griekse zanger Mikis Theodorakis noemt de Joden de wortel van alle kwaad; in Istanbul ontploffen autobommen bij twee synagogen en in Engeland wint tekenaar Dave Brown de hoofdprijs met een antisemitische cartoon.
De haat tegen de Joden is sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer zó groot geweest, aldus professor Robert Wistrich, hoofd van het Vidal Sassoon Internationaal Centrum voor de Studie van het Antisemitisme van de Hebreeuwse Universiteit te Jeruzalem. En de huidige golf van antisemitisme is volgens hem niet alleen de hevigste, maar ook de gevaarlijkste.
,,De huidige vorm van antisemitisme is afkomstig van radicale moslims. Deze vorm is uiterst gewelddadig en heeft verreikende gevolgen. De aanslagen op Joden vormen er een zeer belangrijk onderdeel van. Maar er staat iets belangrijkers op de agenda. Dat is de wereldwijde jihad ('heilige oorlog'). Voor het eerst na de Tweede Wereldoorlog komt een aantal zaken bij elkaar: de wereldwijde jihad, het terrorisme als strategisch wapen, de haat tegen Israël en het pogen Joden te treffen in de diaspora. We zagen er een beetje van in de jaren tachtig en negentig, maar nu is er sprake van een strategische keuze. Aan de combinatie zit niets toevalligs.''
Kruisvaarders
Het doel van de wereldwijde jihad is volgens Wistrich de wereldwijde overheersing van de islam. Er bestaan verschillende groepen. Al-Qaeda is de meest beruchte, vanwege '11 september 2001'. Israël heeft bovendien te kampen met de Hamas, de Islamitische Jihad en met de Hezbollah aan de noordgrens. Al deze groepen vallen onder de noemer van de radicale islam. De anti-Joodse agenda wordt volgens Wistrich zeer gebagatelliseerd in de westerse media. De radicale moslims zien zichzelf betrokken bij een oorlog tussen beschavingen. Daarbij is de aanval op het jodendom fundamenteel.
,,Osama bin Laden zei een aantal jaren geleden dat er een wereldwijde jihad bestaat tegen de kruisvaarders en de zionistische Joden. De Joden en de 'kruisvaarders' zijn de vijanden. 'Kruisvaarders' is een codewoord voor Amerika en het Westen. Joden worden beschouwd als demonisch, als kwade satanische krachten die de islam bedreigen. Aan dit antisemitisme zitten verschillende aspecten. Een ervan is dat de Joden worden gezien als een subversief element van moderniteit. De Jood vertegenwoordigt het moderne, het seculiere Westen en de Amerikaanse cultuur. Deze zijn in de ogen van de radicale moslims bedreigend voor de moslimidentiteit.''
,,Een tweede aspect is de staat Israël. Ze beschouwen deze staat als een 'kruisvaardersstaat'. Dat is een staat die zich uitbreidt, die een bedreiging vormt voor de hele wereld en die op een wrede wijze onderdrukt. Als moslims over deze staat praten, dan praten ze over Joden. Ik luister nauwlettend naar wat ze zeggen. Ik bekijk hun video's. Ik volg het propagandamateriaal van de Palestijnse Autoriteit, de televisiezender al-Jazeera en ik luister naar andere berichten in de Arabische wereld.''
Samenzweringstheorie
,,Kijk naar Mohammed Mahatmir. Hij is gematigd. Hij wordt gezien al iemand die moderniseert en Maleisië vooruit heeft geholpen. Deze zogenaamde gematigde leider spreekt over de jihad. Hij wil alleen geen gewelddadige jihad, want hij denkt dat dat dom is. Hij gelooft dat de Joden de wereld beheersen. De Joden beheersen Amerika, de media, het bankwezen. Dat is een samenzweringstheorie die wijdverbreid is in de Arabische wereld en die elders groeidende is. Ook in Europa. Daar vangen we veel signalen van op.''
Waarom wil Europa niet zien dat de radicale islam een strijd wil voeren tegen de judeo-christelijke beschaving?
,,Laat me het maar eens radicaal zeggen. Ik geloof dat Europa vandaag aan dezelfde soort ziekte lijdt als waaraan het leed aan het einde van de jaren dertig, aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog. Toen bestonden er allerlei pacifistische onderstromen. Concessiepolitiek was algemeen heersend. Je keek de andere kant op en je geloofde niet dat ******-Duitsland verdere territoriale ambities had, nadat het Oostenrijk en zelfs Tsjecho-Slowakije had opgeslokt. Er bestond toen die verschrikkelijke angst. Die kunnen we begrijpen op het menselijk niveau, maar er werd een enorme prijs voor betaald.''
Verdringing
,,Ik geloof dat Europa vandaag wanhopig zijn best doet de werkelijkheid uit de weg te gaan. In de radicale islam heeft Europa een vijand. Maar het reageert daar alleen maar op, als het geen andere keuze heeft. Dat zal gebeuren als er grote bomaanslagen gaan plaatsvinden, zoiets als in Istanbul gebeurde. Dat gaat morgen in verschillende Europese hoofdsteden gebeuren. Daar zal een reactie op komen. Politieke krachten moeten er wel op reageren. De inlichtingendiensten volgen deze activiteiten. Ze weten tot op zekere hoogte wat er aan de hand is. Maar op het niveau van de publieke opinie bestaat er een diepe verdringing van de onaangename realiteiten.''
,,De mensen willen ook het antisemitisme niet zien. Dat is niet alleen omdat ze de realiteit uit de weg gaan, maar ook omdat dat tegen de huidige politieke correctheid ingaat. De Europeanen zijn tot de conclusie gekomen dat de enige slachtoffers in het conflict tussen Israël en de Palestijnen, de Palestijnen zijn. Deze conclusie is misleidend en vertekenend. Omdat ze dat geloven, accepteren ze niet dat de Palestijnen verantwoordelijkheid hebben voor het falen van het vredesproces en het falen van de Palestijnse Autoriteit, de armoede en de corruptie. Israël is de schuldige. Dat is een klassieke manier van denken waarbij een zwart schaap wordt gezocht en die structureel gelijk is aan antisemitisme, omdat ze discrimineert tegen de Joodse staat op een manier die in geen verhouding staat tot de werkelijkheid. In deze manier van denken is geen ruimte voor Joden als slachtoffer.''
,,En waarom doet Europa dat? Ik begrijp wel hoe dat komt. De mensen zien beelden op de televisie zonder daarbij de context te krijgen. In de berichtgeving bestaat geen serieuze poging naar alle aspecten van het probleem te kijken en het conflict in een breder perspectief te zien. De Joden in Israël en de Joden buiten Israël die het land steunen, worden gezien als de agressors. Maar de agressie aan de andere kant wordt genegeerd of gerelativeerd of goedgepraat.''
Leedvermaak
,,Als Europeanen zeggen: Natuurlijk betreuren we de zelfmoordaanslagen en vervolgens gaan ze over tot het volgende onderwerp, namelijk dat het de schuld van de Joden zelf is, dan denk je onvermijdelijk aan de holocaust. Over het feit dat zestig jaar geleden elke Joodse man, vrouw en kind opgejaagd werd als een wild dier om te worden gedood. Vrijwel elke Europese natie werkte daaraan tot op zekere hoogte mee, zelfs al waren de Duitsers de voornaamste daders. Dan vraag je je af hoe dat mogelijk is, hoe alles zó snel kon omdraaien. Je vraagt je af of in de Europese houding niet een element zit van Schadenfreude (leedvermaak). Zoals de Duitsers zeggen: nu zien we dat de Joden even slecht zijn als wij en misschien zijn ze erger, want zij zijn de werkelijke nazi's.''
Antizionisme is toch niet hetzelfde als antisemitisme?
,,In theorie zou het verkeerd zijn, antizionisme gelijk te stellen aan antisemitisme. Iemand kan tegen de ideologie van het zionisme zijn. Je kunt denken dat het zionisme geen goed idee was en het niet met zijn methoden eens zijn. Dat maakt je geen nog antisemiet. Maar als je naar de praktijk kijkt, zie je dat dit onderscheid erodeert. Heel vaak gaat antisemitisme schuil achter antizionistische uitspraken. Het antizionisme dient dan als een dekmantel. Als je antisemitisme in uitspraken verpakt in een aanval op de legitimiteit van Israël, dan is iedereen het met je eens en denkt: 'O, wat is die progressief'. Dat gebeurt nu heel veel. Als mensen over Israël als een nazistaat spreken, dan kritiseren ze niet alleen het land, maar dan maken ze ook een hoogst ongevoelige vergelijking, waarmee ze met een mes in een wond steken. Dat heeft niets meer met kritiek te maken. Iedereen die enig idee heeft wat nazisme was, weet dat je over twee totaal verschillende verschijnselen praat.''
Welke reactie veroorzaakt deze golf van antisemitisme in Israël en onder het Joodse volk?
,,Ik bespeur de laatste tijd een toenemend gevoel van verontrusting. Gedurende lange tijd zagen zowel de regering als de burgers in Israël antisemitisme niet als iets dat hen zo rechtstreeks aanging. De houding was: In de diaspora heeft het antisemitisme altijd bestaan. En daarvoor bestaat maar één oplossing: emigratie naar Israël en opbouw van de Joodse staat. Die houding is nu al lang voorbij.''
Nemen de mensen in Israël praktische stappen in verband met de dreiging?
,,Ja, en ik ben erbij betrokken. Ik geloof dat er een begin bestaat, vooral op regeringsniveau. De regering was er heel traag in, deze zaak op te pakken. Nu het gevaar van antisemitisme groeit, wordt ze wakker. Het probleem is wel, dat als de regering erbij betrokken raakt, dit de theorie van vele mensen in Europa en elders zal bevestigen, die zeggen: De enige reden waarom de Israëliërs verontrust zijn over antisemitisme is, dat ze de gerechtvaardigde kritiek op de staat het zwijgen willen opleggen. Het is voor de regering heel moeilijk effectief te handelen, als ze een dergelijk respons krijgt.''
Laat ontwaken
,,Maar de feiten zijn nu zodanig, dat niemand meer kan ontkennen dat antisemitisme bestaat. Twee synagogen in Istanbul werden aangevallen, een school brandde af in Parijs, de Griekse componist Theodorakis zei dat de Joden de wortel vormen van alle kwaad en in Duitsland zei Martin Hohmann dat de Joden verantwoordelijk zijn voor de misdaden van de bolsjewistische revolutie. Als de Israëlische premier en minister van Buitenlandse Zaken naar Europa reizen, proberen ze met de Europese regeringen samen te werken om er iets tegen te doen. Maar wat Israël kan doen is maar beperkt. Het kan proberen de Joodse gemeenschappen te helpen, regeringen te waarschuwen, maar uiteindelijk moet Europa zelf het antisemitisch probleem aanpakken.''
Wat is uw persoonlijke betrokkenheid?
,,Ik geef advies aan minister Sharansky (Diaspora-zaken). Hij vraagt mij af en toe wat ik denk. Als onderzoeker ben ik er de hele tijd mee bezig. Ik schrijf erover. Ik sta in contact met Joodse gemeenschappen en met andere mensen die bezorgd zijn over het antisemitisme. Het is ook een kwestie van mensen waarschuwen. Deze week werd ik gevraagd tot leden van het Britse parlement te spreken. Ik vond het bemoedigend, te zien dat zij het belangrijk genoeg vonden, te luisteren. Ik zeg nooit dat het een verloren zaak is. Ik geloof dat het ontwaken vrij laat is, maar niet te laat om voldoende mensen te mobiliseren die begrijpen dat het antisemitisme uit de hand loopt. Er moet een andere benadering komen. Het is een belangrijke taak van de media, de mensen in te lichten over de gevaren van antisemitisme en het verschil duidelijk te maken tussen legitieme en niet-legitieme kritiek.''
Acht u de reacties van Europese leiders op antisemitisme nu voldoende?
,,Italië geeft het goede voorbeeld. Wat je ook van premier Silvio Berlusconi mag denken, hij geeft op dít gebied in elk geval een positieve leiding. Italië wil in eigen land en op Europees niveau iets doen. De reactie in de CDU in Duitsland door snel een parlementariër te verwijderen is ook goed. De Franse president Jacques Chirac, die de ernst van de situatie zo lang heeft ontkend, heeft nu zijn toon veranderd. Zonder twijfel is er druk op hem uitgeoefend. Hij zou al lang geleden hebben moeten zeggen dat een aanval op de Franse Joden een aanval op de Franse Republiek is.''
Ad-Partner X
http://www.nd.nl/newsite/artikel.asp?id=23765
door onze correspondent Alfred Muller
JERUZALEM - De Griekse zanger Mikis Theodorakis noemt de Joden de wortel van alle kwaad; in Istanbul ontploffen autobommen bij twee synagogen en in Engeland wint tekenaar Dave Brown de hoofdprijs met een antisemitische cartoon.
De haat tegen de Joden is sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer zó groot geweest, aldus professor Robert Wistrich, hoofd van het Vidal Sassoon Internationaal Centrum voor de Studie van het Antisemitisme van de Hebreeuwse Universiteit te Jeruzalem. En de huidige golf van antisemitisme is volgens hem niet alleen de hevigste, maar ook de gevaarlijkste.
,,De huidige vorm van antisemitisme is afkomstig van radicale moslims. Deze vorm is uiterst gewelddadig en heeft verreikende gevolgen. De aanslagen op Joden vormen er een zeer belangrijk onderdeel van. Maar er staat iets belangrijkers op de agenda. Dat is de wereldwijde jihad ('heilige oorlog'). Voor het eerst na de Tweede Wereldoorlog komt een aantal zaken bij elkaar: de wereldwijde jihad, het terrorisme als strategisch wapen, de haat tegen Israël en het pogen Joden te treffen in de diaspora. We zagen er een beetje van in de jaren tachtig en negentig, maar nu is er sprake van een strategische keuze. Aan de combinatie zit niets toevalligs.''
Kruisvaarders
Het doel van de wereldwijde jihad is volgens Wistrich de wereldwijde overheersing van de islam. Er bestaan verschillende groepen. Al-Qaeda is de meest beruchte, vanwege '11 september 2001'. Israël heeft bovendien te kampen met de Hamas, de Islamitische Jihad en met de Hezbollah aan de noordgrens. Al deze groepen vallen onder de noemer van de radicale islam. De anti-Joodse agenda wordt volgens Wistrich zeer gebagatelliseerd in de westerse media. De radicale moslims zien zichzelf betrokken bij een oorlog tussen beschavingen. Daarbij is de aanval op het jodendom fundamenteel.
,,Osama bin Laden zei een aantal jaren geleden dat er een wereldwijde jihad bestaat tegen de kruisvaarders en de zionistische Joden. De Joden en de 'kruisvaarders' zijn de vijanden. 'Kruisvaarders' is een codewoord voor Amerika en het Westen. Joden worden beschouwd als demonisch, als kwade satanische krachten die de islam bedreigen. Aan dit antisemitisme zitten verschillende aspecten. Een ervan is dat de Joden worden gezien als een subversief element van moderniteit. De Jood vertegenwoordigt het moderne, het seculiere Westen en de Amerikaanse cultuur. Deze zijn in de ogen van de radicale moslims bedreigend voor de moslimidentiteit.''
,,Een tweede aspect is de staat Israël. Ze beschouwen deze staat als een 'kruisvaardersstaat'. Dat is een staat die zich uitbreidt, die een bedreiging vormt voor de hele wereld en die op een wrede wijze onderdrukt. Als moslims over deze staat praten, dan praten ze over Joden. Ik luister nauwlettend naar wat ze zeggen. Ik bekijk hun video's. Ik volg het propagandamateriaal van de Palestijnse Autoriteit, de televisiezender al-Jazeera en ik luister naar andere berichten in de Arabische wereld.''
Samenzweringstheorie
,,Kijk naar Mohammed Mahatmir. Hij is gematigd. Hij wordt gezien al iemand die moderniseert en Maleisië vooruit heeft geholpen. Deze zogenaamde gematigde leider spreekt over de jihad. Hij wil alleen geen gewelddadige jihad, want hij denkt dat dat dom is. Hij gelooft dat de Joden de wereld beheersen. De Joden beheersen Amerika, de media, het bankwezen. Dat is een samenzweringstheorie die wijdverbreid is in de Arabische wereld en die elders groeidende is. Ook in Europa. Daar vangen we veel signalen van op.''
Waarom wil Europa niet zien dat de radicale islam een strijd wil voeren tegen de judeo-christelijke beschaving?
,,Laat me het maar eens radicaal zeggen. Ik geloof dat Europa vandaag aan dezelfde soort ziekte lijdt als waaraan het leed aan het einde van de jaren dertig, aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog. Toen bestonden er allerlei pacifistische onderstromen. Concessiepolitiek was algemeen heersend. Je keek de andere kant op en je geloofde niet dat ******-Duitsland verdere territoriale ambities had, nadat het Oostenrijk en zelfs Tsjecho-Slowakije had opgeslokt. Er bestond toen die verschrikkelijke angst. Die kunnen we begrijpen op het menselijk niveau, maar er werd een enorme prijs voor betaald.''
Verdringing
,,Ik geloof dat Europa vandaag wanhopig zijn best doet de werkelijkheid uit de weg te gaan. In de radicale islam heeft Europa een vijand. Maar het reageert daar alleen maar op, als het geen andere keuze heeft. Dat zal gebeuren als er grote bomaanslagen gaan plaatsvinden, zoiets als in Istanbul gebeurde. Dat gaat morgen in verschillende Europese hoofdsteden gebeuren. Daar zal een reactie op komen. Politieke krachten moeten er wel op reageren. De inlichtingendiensten volgen deze activiteiten. Ze weten tot op zekere hoogte wat er aan de hand is. Maar op het niveau van de publieke opinie bestaat er een diepe verdringing van de onaangename realiteiten.''
,,De mensen willen ook het antisemitisme niet zien. Dat is niet alleen omdat ze de realiteit uit de weg gaan, maar ook omdat dat tegen de huidige politieke correctheid ingaat. De Europeanen zijn tot de conclusie gekomen dat de enige slachtoffers in het conflict tussen Israël en de Palestijnen, de Palestijnen zijn. Deze conclusie is misleidend en vertekenend. Omdat ze dat geloven, accepteren ze niet dat de Palestijnen verantwoordelijkheid hebben voor het falen van het vredesproces en het falen van de Palestijnse Autoriteit, de armoede en de corruptie. Israël is de schuldige. Dat is een klassieke manier van denken waarbij een zwart schaap wordt gezocht en die structureel gelijk is aan antisemitisme, omdat ze discrimineert tegen de Joodse staat op een manier die in geen verhouding staat tot de werkelijkheid. In deze manier van denken is geen ruimte voor Joden als slachtoffer.''
,,En waarom doet Europa dat? Ik begrijp wel hoe dat komt. De mensen zien beelden op de televisie zonder daarbij de context te krijgen. In de berichtgeving bestaat geen serieuze poging naar alle aspecten van het probleem te kijken en het conflict in een breder perspectief te zien. De Joden in Israël en de Joden buiten Israël die het land steunen, worden gezien als de agressors. Maar de agressie aan de andere kant wordt genegeerd of gerelativeerd of goedgepraat.''
Leedvermaak
,,Als Europeanen zeggen: Natuurlijk betreuren we de zelfmoordaanslagen en vervolgens gaan ze over tot het volgende onderwerp, namelijk dat het de schuld van de Joden zelf is, dan denk je onvermijdelijk aan de holocaust. Over het feit dat zestig jaar geleden elke Joodse man, vrouw en kind opgejaagd werd als een wild dier om te worden gedood. Vrijwel elke Europese natie werkte daaraan tot op zekere hoogte mee, zelfs al waren de Duitsers de voornaamste daders. Dan vraag je je af hoe dat mogelijk is, hoe alles zó snel kon omdraaien. Je vraagt je af of in de Europese houding niet een element zit van Schadenfreude (leedvermaak). Zoals de Duitsers zeggen: nu zien we dat de Joden even slecht zijn als wij en misschien zijn ze erger, want zij zijn de werkelijke nazi's.''
Antizionisme is toch niet hetzelfde als antisemitisme?
,,In theorie zou het verkeerd zijn, antizionisme gelijk te stellen aan antisemitisme. Iemand kan tegen de ideologie van het zionisme zijn. Je kunt denken dat het zionisme geen goed idee was en het niet met zijn methoden eens zijn. Dat maakt je geen nog antisemiet. Maar als je naar de praktijk kijkt, zie je dat dit onderscheid erodeert. Heel vaak gaat antisemitisme schuil achter antizionistische uitspraken. Het antizionisme dient dan als een dekmantel. Als je antisemitisme in uitspraken verpakt in een aanval op de legitimiteit van Israël, dan is iedereen het met je eens en denkt: 'O, wat is die progressief'. Dat gebeurt nu heel veel. Als mensen over Israël als een nazistaat spreken, dan kritiseren ze niet alleen het land, maar dan maken ze ook een hoogst ongevoelige vergelijking, waarmee ze met een mes in een wond steken. Dat heeft niets meer met kritiek te maken. Iedereen die enig idee heeft wat nazisme was, weet dat je over twee totaal verschillende verschijnselen praat.''
Welke reactie veroorzaakt deze golf van antisemitisme in Israël en onder het Joodse volk?
,,Ik bespeur de laatste tijd een toenemend gevoel van verontrusting. Gedurende lange tijd zagen zowel de regering als de burgers in Israël antisemitisme niet als iets dat hen zo rechtstreeks aanging. De houding was: In de diaspora heeft het antisemitisme altijd bestaan. En daarvoor bestaat maar één oplossing: emigratie naar Israël en opbouw van de Joodse staat. Die houding is nu al lang voorbij.''
Nemen de mensen in Israël praktische stappen in verband met de dreiging?
,,Ja, en ik ben erbij betrokken. Ik geloof dat er een begin bestaat, vooral op regeringsniveau. De regering was er heel traag in, deze zaak op te pakken. Nu het gevaar van antisemitisme groeit, wordt ze wakker. Het probleem is wel, dat als de regering erbij betrokken raakt, dit de theorie van vele mensen in Europa en elders zal bevestigen, die zeggen: De enige reden waarom de Israëliërs verontrust zijn over antisemitisme is, dat ze de gerechtvaardigde kritiek op de staat het zwijgen willen opleggen. Het is voor de regering heel moeilijk effectief te handelen, als ze een dergelijk respons krijgt.''
Laat ontwaken
,,Maar de feiten zijn nu zodanig, dat niemand meer kan ontkennen dat antisemitisme bestaat. Twee synagogen in Istanbul werden aangevallen, een school brandde af in Parijs, de Griekse componist Theodorakis zei dat de Joden de wortel vormen van alle kwaad en in Duitsland zei Martin Hohmann dat de Joden verantwoordelijk zijn voor de misdaden van de bolsjewistische revolutie. Als de Israëlische premier en minister van Buitenlandse Zaken naar Europa reizen, proberen ze met de Europese regeringen samen te werken om er iets tegen te doen. Maar wat Israël kan doen is maar beperkt. Het kan proberen de Joodse gemeenschappen te helpen, regeringen te waarschuwen, maar uiteindelijk moet Europa zelf het antisemitisch probleem aanpakken.''
Wat is uw persoonlijke betrokkenheid?
,,Ik geef advies aan minister Sharansky (Diaspora-zaken). Hij vraagt mij af en toe wat ik denk. Als onderzoeker ben ik er de hele tijd mee bezig. Ik schrijf erover. Ik sta in contact met Joodse gemeenschappen en met andere mensen die bezorgd zijn over het antisemitisme. Het is ook een kwestie van mensen waarschuwen. Deze week werd ik gevraagd tot leden van het Britse parlement te spreken. Ik vond het bemoedigend, te zien dat zij het belangrijk genoeg vonden, te luisteren. Ik zeg nooit dat het een verloren zaak is. Ik geloof dat het ontwaken vrij laat is, maar niet te laat om voldoende mensen te mobiliseren die begrijpen dat het antisemitisme uit de hand loopt. Er moet een andere benadering komen. Het is een belangrijke taak van de media, de mensen in te lichten over de gevaren van antisemitisme en het verschil duidelijk te maken tussen legitieme en niet-legitieme kritiek.''
Acht u de reacties van Europese leiders op antisemitisme nu voldoende?
,,Italië geeft het goede voorbeeld. Wat je ook van premier Silvio Berlusconi mag denken, hij geeft op dít gebied in elk geval een positieve leiding. Italië wil in eigen land en op Europees niveau iets doen. De reactie in de CDU in Duitsland door snel een parlementariër te verwijderen is ook goed. De Franse president Jacques Chirac, die de ernst van de situatie zo lang heeft ontkend, heeft nu zijn toon veranderd. Zonder twijfel is er druk op hem uitgeoefend. Hij zou al lang geleden hebben moeten zeggen dat een aanval op de Franse Joden een aanval op de Franse Republiek is.''
Ad-Partner X
http://www.nd.nl/newsite/artikel.asp?id=23765