jaja
03-12-03, 10:27
Grensversperringen / Een ander Israëlisch gezicht
door Inez Polak
Trouw, 2003-12-03
Uren staan Palestijnen soms in de rij bij de grens, om naar huis te kunnen, of naar hun werk. De Israëlische Daphne Banai gaat met twee andere vrouwen de grensposten af om excessen te voorkomen. Door haar aanwezigheid wil ze de Israëlische soldaten dwingen, zich te gedragen. De organisatie achter dit initiatief, Machsomwatch, telt al driehonderd vrouwen. Twee tot drie keer per week rijdt Daphna Banai in haar autootje naar de wegversperringen op de Westelijke Jordaanoever. In het noorden van Tel Aviv pikt ze nog twee vrouwen op. Een vaste route heeft ze niet, ,,maar'', zegt ze, ,,het is zaak je gezicht regelmatig te laten zien. De soldaten en de Palestijnen weten wie je bent.''
Daphna Banai is lid van Machsomwatch, een beweging van Israëlische vrouwen, dertigers, zestigers, moeders, oma's, veelal gesetteld, van het soort dat zich thuis zou voelen in de Amsterdamse PC Hooftstraat en de Van Baerlestraat. Machsomwatch is zo'n typisch Israëlisch mengwoord, half Hebreeuws, half Engels. Machsom betekent wegversperring, barrière. De vrouwen zien toe bij de wegversperringen in de bezette gebieden. Met hun aanwezigheid dwingen ze de soldaten zich te gedragen. Het begon een kleine twee jaar geleden, met berichten in de pers over de excessen en drie vrouwen die besloten het er niet bij te laten zitten. Intussen telt de beweging driehonderd vrouwen.
Op haar voorruit heeft Daphna een bord geplaatst: 'MachsomWatch' met daarnaast een open oog en in het Arabisch de tekst 'Nee tegen de wegversperringen'. Het is niet duidelijk of het bord ook bescherming moet bieden op de wegen van de Westoever, en tegen wie. Palestijnse aanslagen? ,,Het bangst ben ik nog voor de pesterijen van de kolonisten'', zegt Daphna.
Bij de eerste versperring is het vandaag vrij rustig. ,,We wachten pas een halfuur'', zegt een van de Palestijnen in de rij. Hij moet naar Nabloes. ,,Soms duurt het wel twee uur.'' De wegversperringen zien er vrijwel identiek uit: versperringen aan weerszijde van de weg met grote betonnen blokken. Soldaten, het geweer over de schouder, half verscholen achter betonnen muurtjes, patrouillerende soldaten op de weg die het gebied afspeuren. Verderop staat een wachttoren. De Palestijnen wachten op tien meter afstand van de soldaten achter de muurtjes. Eén voor één mogen ze het muurtje naderen, tonen ze hun identiteitsbewijs of speciale vergunning. Daphna, in het dagelijks leven een zakenvrouw, doet samen met Ada en Alona de ronde. ,,Hé, richt je geweer niet zo op de mensen'', maant Alona een soldaat. De jongen lijkt haast te schrikken en richt de loop naar boven. ,,Zo, goed?'' vraagt hij nukkig. De vrouwen zijn de jongsten niet meer. Ook hun zonen hebben in het leger gediend. Die van Ada, een toneelschrijfster, zwerft nu ergens rond in Nieuw-Zeeland, op wereldreis net als zoveel jonge Israëliërs na hun dienst. ,,We hebben bewust geen mannen bij Machsomwatch'', legt Daphna uit. ,,De soldaten zien in ons leeftijdgenoten van hun moeders, ze reageren op ons anders. Bij mannen krijg je toch al gauw iets van dat haantjesgedrag. De mannen zelf hebben ook in het leger gediend en dan willen ze hun rang laten gelden. Ook voor de Palestijnen is het heel anders als hier een paar moeders staan.''
Navraag bij de lange rij Palestijnen levert niet echt enige herkenning op. Ja, ze hebben die vrouwen wel vaker gezien, maar van Machsomwatch hebben ze nog nooit gehoord, terwijl het Hebreeuwse woord machsom ze allen bekend is. Anders is dat bij het dorpje Tsara. De vrouwen worden meteen herkend en begroet. ,,Deze plek hebben we eigenlijk per ongeluk ontdekt'', vertelt Daphna. ,,Ik was er langsgereden, had op het eerste gezicht niets bijzonders gezien. Er stonden gewoon wat auto's en taxi's.'' Dat laatste is heel gebruikelijk want sinds het uitbreken van de intifada hebben de Israëliërs alle zijwegen van en naar de Palestijnse dorpen en steden afgesloten met grote hopen puin. Alleen te voet kun je er nog overheen. Aan weerszijden van die puinhopen wachten auto's en taxi's die de mensen brengen en halen. Het rug-aan-rugsysteem heet het. Om duistere redenen mogen bij Tsara, een dorp met drieduizend inwoners, de auto's maar tot beneden aan de heuvel. Hoewel er geen fysieke versperring bestaat, weten de chauffeurs dat als ze naar boven rijden ze opgepakt kunnen worden. Dus moet iedereen de paar honderd meter naar het dorp op de heuvel te voet afleggen. Mannen, vrouwen en kinderen zeulen er met tassen en kinderwagens. De ezels blijken nog niet tot het verboden verkeer te worden gerekend. Ze sjokken zwaar beladen de heuvel op en af. Op de heuveltop staan de soldaten. ,,Regels'', legt een soldaat uit waarom de auto's niet naar boven mogen. ,,Geloof me, het doet mij ook pijn'', zegt hij verontschuldigend.
Daphna en de haren stevenen af op het eerste huis van het dorp. Hier heeft het leger de bovenste verdieping en het dak geconfisqueerd. Uitleg is overbodig, het huis is strategisch gelegen en het dak biedt, naar even later blijkt, een adembenemend uitzicht op de heuvels en de valleien rondom. In de late herfst doet het pastorale panorama bijna vergeten dat hier oorlog woedt. De eigenaar Jihje heeft een verheugende mededeling. Net die ochtend is het leger vertrokken. Niet zonder de nodige schade aan te richten. De ijzeren poort is verbogen, de soldaten zijn met jeep en al naar binnen gereden. Boven zitten er kogelgaten in de muren, de graffiti meldt dat hier eenheid 21 heeft gezeten, 'gezanten van de legerpsycholoog' heeft een verveelde soldaat erbij geschreven. Jihje's zoon heeft zijn huwelijk uitgesteld omdat hij de voor hem bestemde bovenverdieping niet kon afbouwen. Ze zijn die tien maanden doordeweeks bij familie gaan logeren, omdat het thuis niet was uit te houden met alle soldaten. Twee kleine jongetjes lopen met hun nieuwste cadeautjes rond, glanzende speelgoedpistolen, gekregen ter gelegenheid van het Suikerfeest. Daphna schrijft alle gegevens op. Ze gaat ze doorgeven aan Moked, een mensenrechtenorganisatie. ,,Die beschikken over advocaten die de schade op het leger kunnen verhalen. Veel is het niet, want voor die tien maanden ellende krijgen ze heus niks terug.''
De tocht gaat verder naar de grote wegversperring bij Nabloes, een van de grotere Palestijnse steden op de Westoever. De les in de absurde wereld van de vergunningen begint. Een jongen spreekt de vrouwen aan. Hij heeft een vergunning om te werken in Israël, maar de soldaten laten hem niet door naar Nabloes. ,,Daarvoor moet hij een andere vergunning hebben, eentje voor Nabloes'', zegt de soldaat. Alona gaat de discussie aan: ,,Maar als hij een vergunning voor Israël heeft, dan betekent het toch dat de Sjien Beet hem 'schoon' heeft verklaard.'' De soldaat: ,,Laat hij dan een vergunning voor Nabloes gaan halen.'' Alona: ,,Maar waar ben je dan bang voor, dat hij zich soms in Nabloes gaat opblazen?'' De soldaat kijkt haar vertwijfeld aan, maar houdt voet bij stuk. Van de andere kant nadert een jongen met een blauwe Israëlische identiteitskaart, het is een Israëlische Palestijn. ,,Hoe ben je Nabloes ingekomen'', vraagt de soldaat. Israëliërs mogen sinds het uitbreken van de intifada de Palestijnse gebieden niet in. ,,Hier, via jullie'', antwoordt de jongen. ,,Kan niet'', zegt de soldaat. ,,Je mag er niet door.'' ,,Maar ik wil gewoon weer terug naar huis'', zegt de jongen. Daphna mengt zich erin. ,,Hij belazert de boel'', klinkt de soldaat verontwaardigd. ,,Hij kan nooit via ons naar Nabloes zijn gekomen. Hij is vast via de heuvels binnengeglipt. Nou laat hij dan ook maar weer via de heuvels teruggaan.''
Dan wordt de hulp van Ofer ingeroepen. Ofer behoort tot de 'vrijwilligers', een groep officieren b.d. die op eigen verzoek reservistendienst doen bij de wegversperringen. Met hun gezag proberen ze botsingen te voorkomen. Ofer spreekt Arabisch, zegt af en toe netjes sorry en alstublieft tegen de wachtende Palestijnen, maar nu en dan groeit het ook hem boven het hoofd. De rij met minstens dertig man rukt op. ,,Terug'', beveelt Ofer, ,,anders komt niemand er meer door.'' De moeilijke gevallen moeten aan de kant wachten. Als de rij ook Ofer te lang wordt, besluit hij dat alle vrouwen en kinderen door mogen. Maar dan blijven de vrouwen wachten, ze willen hun mannen mee en Ofer als de God van de wegversperring, wikt en schikt, wie wel, wie niet. Het begint te schemeren, het wordt kouder. Ineens mogen nu de moeilijke gevallen door. Het blijft onduidelijk of hun identiteit via de legertelefoon is gecheckt, of dat ze gewoon moesten wachten als een soort straf, opdat ze volgende keer wel met de juiste vergunning komen.
Intussen heeft Alona het voor elkaar gekregen dat een jongen wiens papier een dag eerder door de soldaten was ingenomen toch door mag. ,,Ik heb mijn portie voor vandaag gedaan'', zegt ze tevreden op de terugweg. ,,Eigenlijk kun je nooit weten wat onze invloed is'', voegt Daphna toe. ,,We weten niet hoe deze soldaten zich gedragen als we er niet zijn. Maar ik ga ervan uit dat het helpt. En de Palestijnen hebben vandaag tenminste ook een ander Israëlisch gezicht gezien.''
door Inez Polak
Trouw, 2003-12-03
Uren staan Palestijnen soms in de rij bij de grens, om naar huis te kunnen, of naar hun werk. De Israëlische Daphne Banai gaat met twee andere vrouwen de grensposten af om excessen te voorkomen. Door haar aanwezigheid wil ze de Israëlische soldaten dwingen, zich te gedragen. De organisatie achter dit initiatief, Machsomwatch, telt al driehonderd vrouwen. Twee tot drie keer per week rijdt Daphna Banai in haar autootje naar de wegversperringen op de Westelijke Jordaanoever. In het noorden van Tel Aviv pikt ze nog twee vrouwen op. Een vaste route heeft ze niet, ,,maar'', zegt ze, ,,het is zaak je gezicht regelmatig te laten zien. De soldaten en de Palestijnen weten wie je bent.''
Daphna Banai is lid van Machsomwatch, een beweging van Israëlische vrouwen, dertigers, zestigers, moeders, oma's, veelal gesetteld, van het soort dat zich thuis zou voelen in de Amsterdamse PC Hooftstraat en de Van Baerlestraat. Machsomwatch is zo'n typisch Israëlisch mengwoord, half Hebreeuws, half Engels. Machsom betekent wegversperring, barrière. De vrouwen zien toe bij de wegversperringen in de bezette gebieden. Met hun aanwezigheid dwingen ze de soldaten zich te gedragen. Het begon een kleine twee jaar geleden, met berichten in de pers over de excessen en drie vrouwen die besloten het er niet bij te laten zitten. Intussen telt de beweging driehonderd vrouwen.
Op haar voorruit heeft Daphna een bord geplaatst: 'MachsomWatch' met daarnaast een open oog en in het Arabisch de tekst 'Nee tegen de wegversperringen'. Het is niet duidelijk of het bord ook bescherming moet bieden op de wegen van de Westoever, en tegen wie. Palestijnse aanslagen? ,,Het bangst ben ik nog voor de pesterijen van de kolonisten'', zegt Daphna.
Bij de eerste versperring is het vandaag vrij rustig. ,,We wachten pas een halfuur'', zegt een van de Palestijnen in de rij. Hij moet naar Nabloes. ,,Soms duurt het wel twee uur.'' De wegversperringen zien er vrijwel identiek uit: versperringen aan weerszijde van de weg met grote betonnen blokken. Soldaten, het geweer over de schouder, half verscholen achter betonnen muurtjes, patrouillerende soldaten op de weg die het gebied afspeuren. Verderop staat een wachttoren. De Palestijnen wachten op tien meter afstand van de soldaten achter de muurtjes. Eén voor één mogen ze het muurtje naderen, tonen ze hun identiteitsbewijs of speciale vergunning. Daphna, in het dagelijks leven een zakenvrouw, doet samen met Ada en Alona de ronde. ,,Hé, richt je geweer niet zo op de mensen'', maant Alona een soldaat. De jongen lijkt haast te schrikken en richt de loop naar boven. ,,Zo, goed?'' vraagt hij nukkig. De vrouwen zijn de jongsten niet meer. Ook hun zonen hebben in het leger gediend. Die van Ada, een toneelschrijfster, zwerft nu ergens rond in Nieuw-Zeeland, op wereldreis net als zoveel jonge Israëliërs na hun dienst. ,,We hebben bewust geen mannen bij Machsomwatch'', legt Daphna uit. ,,De soldaten zien in ons leeftijdgenoten van hun moeders, ze reageren op ons anders. Bij mannen krijg je toch al gauw iets van dat haantjesgedrag. De mannen zelf hebben ook in het leger gediend en dan willen ze hun rang laten gelden. Ook voor de Palestijnen is het heel anders als hier een paar moeders staan.''
Navraag bij de lange rij Palestijnen levert niet echt enige herkenning op. Ja, ze hebben die vrouwen wel vaker gezien, maar van Machsomwatch hebben ze nog nooit gehoord, terwijl het Hebreeuwse woord machsom ze allen bekend is. Anders is dat bij het dorpje Tsara. De vrouwen worden meteen herkend en begroet. ,,Deze plek hebben we eigenlijk per ongeluk ontdekt'', vertelt Daphna. ,,Ik was er langsgereden, had op het eerste gezicht niets bijzonders gezien. Er stonden gewoon wat auto's en taxi's.'' Dat laatste is heel gebruikelijk want sinds het uitbreken van de intifada hebben de Israëliërs alle zijwegen van en naar de Palestijnse dorpen en steden afgesloten met grote hopen puin. Alleen te voet kun je er nog overheen. Aan weerszijden van die puinhopen wachten auto's en taxi's die de mensen brengen en halen. Het rug-aan-rugsysteem heet het. Om duistere redenen mogen bij Tsara, een dorp met drieduizend inwoners, de auto's maar tot beneden aan de heuvel. Hoewel er geen fysieke versperring bestaat, weten de chauffeurs dat als ze naar boven rijden ze opgepakt kunnen worden. Dus moet iedereen de paar honderd meter naar het dorp op de heuvel te voet afleggen. Mannen, vrouwen en kinderen zeulen er met tassen en kinderwagens. De ezels blijken nog niet tot het verboden verkeer te worden gerekend. Ze sjokken zwaar beladen de heuvel op en af. Op de heuveltop staan de soldaten. ,,Regels'', legt een soldaat uit waarom de auto's niet naar boven mogen. ,,Geloof me, het doet mij ook pijn'', zegt hij verontschuldigend.
Daphna en de haren stevenen af op het eerste huis van het dorp. Hier heeft het leger de bovenste verdieping en het dak geconfisqueerd. Uitleg is overbodig, het huis is strategisch gelegen en het dak biedt, naar even later blijkt, een adembenemend uitzicht op de heuvels en de valleien rondom. In de late herfst doet het pastorale panorama bijna vergeten dat hier oorlog woedt. De eigenaar Jihje heeft een verheugende mededeling. Net die ochtend is het leger vertrokken. Niet zonder de nodige schade aan te richten. De ijzeren poort is verbogen, de soldaten zijn met jeep en al naar binnen gereden. Boven zitten er kogelgaten in de muren, de graffiti meldt dat hier eenheid 21 heeft gezeten, 'gezanten van de legerpsycholoog' heeft een verveelde soldaat erbij geschreven. Jihje's zoon heeft zijn huwelijk uitgesteld omdat hij de voor hem bestemde bovenverdieping niet kon afbouwen. Ze zijn die tien maanden doordeweeks bij familie gaan logeren, omdat het thuis niet was uit te houden met alle soldaten. Twee kleine jongetjes lopen met hun nieuwste cadeautjes rond, glanzende speelgoedpistolen, gekregen ter gelegenheid van het Suikerfeest. Daphna schrijft alle gegevens op. Ze gaat ze doorgeven aan Moked, een mensenrechtenorganisatie. ,,Die beschikken over advocaten die de schade op het leger kunnen verhalen. Veel is het niet, want voor die tien maanden ellende krijgen ze heus niks terug.''
De tocht gaat verder naar de grote wegversperring bij Nabloes, een van de grotere Palestijnse steden op de Westoever. De les in de absurde wereld van de vergunningen begint. Een jongen spreekt de vrouwen aan. Hij heeft een vergunning om te werken in Israël, maar de soldaten laten hem niet door naar Nabloes. ,,Daarvoor moet hij een andere vergunning hebben, eentje voor Nabloes'', zegt de soldaat. Alona gaat de discussie aan: ,,Maar als hij een vergunning voor Israël heeft, dan betekent het toch dat de Sjien Beet hem 'schoon' heeft verklaard.'' De soldaat: ,,Laat hij dan een vergunning voor Nabloes gaan halen.'' Alona: ,,Maar waar ben je dan bang voor, dat hij zich soms in Nabloes gaat opblazen?'' De soldaat kijkt haar vertwijfeld aan, maar houdt voet bij stuk. Van de andere kant nadert een jongen met een blauwe Israëlische identiteitskaart, het is een Israëlische Palestijn. ,,Hoe ben je Nabloes ingekomen'', vraagt de soldaat. Israëliërs mogen sinds het uitbreken van de intifada de Palestijnse gebieden niet in. ,,Hier, via jullie'', antwoordt de jongen. ,,Kan niet'', zegt de soldaat. ,,Je mag er niet door.'' ,,Maar ik wil gewoon weer terug naar huis'', zegt de jongen. Daphna mengt zich erin. ,,Hij belazert de boel'', klinkt de soldaat verontwaardigd. ,,Hij kan nooit via ons naar Nabloes zijn gekomen. Hij is vast via de heuvels binnengeglipt. Nou laat hij dan ook maar weer via de heuvels teruggaan.''
Dan wordt de hulp van Ofer ingeroepen. Ofer behoort tot de 'vrijwilligers', een groep officieren b.d. die op eigen verzoek reservistendienst doen bij de wegversperringen. Met hun gezag proberen ze botsingen te voorkomen. Ofer spreekt Arabisch, zegt af en toe netjes sorry en alstublieft tegen de wachtende Palestijnen, maar nu en dan groeit het ook hem boven het hoofd. De rij met minstens dertig man rukt op. ,,Terug'', beveelt Ofer, ,,anders komt niemand er meer door.'' De moeilijke gevallen moeten aan de kant wachten. Als de rij ook Ofer te lang wordt, besluit hij dat alle vrouwen en kinderen door mogen. Maar dan blijven de vrouwen wachten, ze willen hun mannen mee en Ofer als de God van de wegversperring, wikt en schikt, wie wel, wie niet. Het begint te schemeren, het wordt kouder. Ineens mogen nu de moeilijke gevallen door. Het blijft onduidelijk of hun identiteit via de legertelefoon is gecheckt, of dat ze gewoon moesten wachten als een soort straf, opdat ze volgende keer wel met de juiste vergunning komen.
Intussen heeft Alona het voor elkaar gekregen dat een jongen wiens papier een dag eerder door de soldaten was ingenomen toch door mag. ,,Ik heb mijn portie voor vandaag gedaan'', zegt ze tevreden op de terugweg. ,,Eigenlijk kun je nooit weten wat onze invloed is'', voegt Daphna toe. ,,We weten niet hoe deze soldaten zich gedragen als we er niet zijn. Maar ik ga ervan uit dat het helpt. En de Palestijnen hebben vandaag tenminste ook een ander Israëlisch gezicht gezien.''