jaja
05-12-03, 10:14
Trouw, Podium, donderdag 4 december 2003
Vrouwen de dupe van dubbele nationaliteit
Ellettha Schoustra
E. Schoustra is cultureel antropoloog en doet onderzoek naar de oorzaken van instabiliteit van multiculturele huwelijken.
De Nederlandse wetgever acht allochtonen met een dubbele nationaliteit ongewenst, maar gedoogt het wel. Een dubbele nationaliteit voor migranten is echter eerder regel dan uitzondering. Hierdoor ontstaan sociale en juridische problemen voor allochtone vrouwen.
Het gedogen van de dubbele nationaliteit door de Nederlandse wetgever wordt door migrantenmannen misbruikt ten koste van hun vrouwen en dochters. Het Nederlandse rechtssysteem heeft hierop nog geen vat.
In islamitische landen zoals Marokko geldt de sjaria, de islamitische wetgeving. Het Marokkaanse staatsburgerschap wordt verkregen door geboorte op Marokkaans grondgebied of door afstamming van Marokkaanse ouders. Daar afstand doen van de Marokkaanse nationaliteit onmogelijk is, houdt een tot Nederlander genaturaliseerde Marokkaan twee nationaliteiten.
Aangezien de rechtssystemen van beide nationaliteiten niet overeenkomen, zijn ingewikkelde situaties het gevolg. Zo kent het Nederlandse familierechtssysteem gelijke rechten toe aan mannen en vrouwen. Het op religieuze regels gebaseerde Marokkaanse systeem is patriarchaal van karakter. Vader/echtgenoot oefent het gezag uit, waarbij vrouwen ondergeschikt zijn aan hun man, vader of volwassen zoon.
Volgens het CBS loopt ongeveer 75 procent van de huwelijken tussen een in Nederland geboren vrouw en een in Marokko of Turkije geboren man uit op een echtscheiding. Veel hiervan zijn huwelijken van in Nederland geboren Marokkaanse en Turkse meisjes met een partner uit het land van herkomst.
Hoewel een vrouw ook binnen de sjaria niet tegen haar wil mag worden uitgehuwelijkt, blijft zij voor de arrangementen afhankelijk van haar huwelijksvoogd, een taak van haar vader of diens vertegenwoordiger. Een gehuwde man kan een echtscheiding aanvragen waartegen de vrouw zich niet kan verweren. Al zijn er signalen dat de Marokkaanse wet op dit punt aangepast zal worden. De kinderen blijven altijd lid van de familie van de vader.
Van oudsher kent de Nederlandse wet een ruime erkenning van elders gesloten huwelijken. Maar wanneer twee Nederlandse Marokkanen voor de Nederlandse wet trouwen, is dat huwelijk in hun andere vaderland Marokko niet erkend. Dus trouwen zij ook op een Marokkaans consulaat in Nederland waar de consulaire vertegenwoordiger de bevoegdheid heeft tot het sluiten van een wettig Marokkaans huwelijk volgens de sjaria.
De echtscheidingsprocedure volgens Marokkaans recht druist in tegen de Nederlandse rechtsorde. Daarom zijn dergelijke scheidingen niet zonder meer over te schrijven van Marokko naar Nederland. Ook dan is een dubbele procedure vereist.
Hoe is het mogelijk dat mannen van het dubbele rechtssysteem profiteren ten koste van hun vrouwen en dochters? Het gebeurt bijvoorbeeld regelmatig dat op vakantie in het Marokkaanse vaderland een man besluit zijn vrouw of dochter daar achter te laten. Als hij haar paspoort inhoudt, kan zij nergens beroep aantekenen. Karima Ouchani beschrijft in haar autobiografie hoe haar vader haar twaalf jaar lang tegen haar zin in Marokko vasthield alvorens hij haar weer toestond weg te gaan. Karima was toen al lang meerderjarig, maar kon desondanks niet zonder haar vaders toestemming het land verlaten.
Ongewenst uithuwelijken kan ook. Als een Nederlands-Marokkaans meisje na haar vakantie niet terug op school komt omdat ze 'liever in Marokko blijft', kan niemand haar helpen. Ook de Nederlandse staat kan niet tussenbeide komen in een 'Marokkaanse familiekwestie'.
Verder kan een volgens Nederlands recht gescheiden vrouw met dubbele nationaliteit, op bezoek in Marokko, lastiggevallen worden door haar ex-man. Hij kan zijn rechten als echtgenoot weer opeisen en haar paspoort in beslag nemen.
Krijgt een in Nederland gescheiden vrouw voogdij over haar kinderen toegewezen van de Nederlandse rechter, dan kan haar dat recht in Marokko weer ontzegd worden. Marokko heeft het Internationale Verdrag van Den Haag (1980) over het terugbrengen van ontvoerde kinderen naar de ouder die voogdij over het kind heeft, niet ondertekend.
Vanuit de hulpverlening, zoals de blijf-van-mijn-lijfhuizen komen schrijnende verhalen van gescheiden vrouwen die uit vrees voor de ex-echtgenoot niet meer op familiebezoek durven gaan in hun geboorteland. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat de vrouwen dikwijls bewust hebben meegewerkt aan de Marokkaanse registratie van hun huwelijk.
Het lijkt erop dat het vóórkomen en de omvang van het dumpen van echtgenotes en gedwongen uithuwelijking van dochters buiten de gezichtskring vallen van de Nederlandse justitie en hulpverlening. Sjoemelende vaders weten dat maar al te goed.
De vraag doet zich voor hoelang Marokkaanse immigranten Marokkaan blijven. Een in Marokko geboren genaturaliseerd echtpaar zal de Marokkaanse nationaliteit niet verliezen, Marokko blijft immers hun geboorteland. Maar waarom verkrijgen hun in Nederland geboren kinderen hun Marokkaanse nationaliteit? En ook hun kindskinderen? Het meest gehoorde antwoord op die vraag is dat zulks automatisch gaat. Dat is zeer onwaarschijnlijk. Daarvoor moet een officiële handeling verricht worden. Registreert de inmiddels tot Nederlander genaturaliseerde vader zijn in Nederland geboren kind ook op het Marokkaanse consulaat? Dan begint de kringloop opnieuw. Zou dit niet gebeuren, dan zouden de problemen met dubbele rechtsstelsels en haaks op elkaar staande normen en waarden na één generatie uit de wereld zijn.
Een andere vraag is of het instandhouden van de dubbele nationaliteit van in Nederland geboren kinderen van genaturaliseerde ouders wel rechtmatig is.
Het is in Nederland niet aanvaardbaar dat gewoonten en wetten met ongewenste gevolgen het land binnensluipen. Als de Nederlandse staat zijn eigen nationaliteitswetgeving consequent naleeft in plaats van ongewenste dubbele nationaliteiten te gedogen, is er al veel gewonnen.
Copyright: Trouw
Vrouwen de dupe van dubbele nationaliteit
Ellettha Schoustra
E. Schoustra is cultureel antropoloog en doet onderzoek naar de oorzaken van instabiliteit van multiculturele huwelijken.
De Nederlandse wetgever acht allochtonen met een dubbele nationaliteit ongewenst, maar gedoogt het wel. Een dubbele nationaliteit voor migranten is echter eerder regel dan uitzondering. Hierdoor ontstaan sociale en juridische problemen voor allochtone vrouwen.
Het gedogen van de dubbele nationaliteit door de Nederlandse wetgever wordt door migrantenmannen misbruikt ten koste van hun vrouwen en dochters. Het Nederlandse rechtssysteem heeft hierop nog geen vat.
In islamitische landen zoals Marokko geldt de sjaria, de islamitische wetgeving. Het Marokkaanse staatsburgerschap wordt verkregen door geboorte op Marokkaans grondgebied of door afstamming van Marokkaanse ouders. Daar afstand doen van de Marokkaanse nationaliteit onmogelijk is, houdt een tot Nederlander genaturaliseerde Marokkaan twee nationaliteiten.
Aangezien de rechtssystemen van beide nationaliteiten niet overeenkomen, zijn ingewikkelde situaties het gevolg. Zo kent het Nederlandse familierechtssysteem gelijke rechten toe aan mannen en vrouwen. Het op religieuze regels gebaseerde Marokkaanse systeem is patriarchaal van karakter. Vader/echtgenoot oefent het gezag uit, waarbij vrouwen ondergeschikt zijn aan hun man, vader of volwassen zoon.
Volgens het CBS loopt ongeveer 75 procent van de huwelijken tussen een in Nederland geboren vrouw en een in Marokko of Turkije geboren man uit op een echtscheiding. Veel hiervan zijn huwelijken van in Nederland geboren Marokkaanse en Turkse meisjes met een partner uit het land van herkomst.
Hoewel een vrouw ook binnen de sjaria niet tegen haar wil mag worden uitgehuwelijkt, blijft zij voor de arrangementen afhankelijk van haar huwelijksvoogd, een taak van haar vader of diens vertegenwoordiger. Een gehuwde man kan een echtscheiding aanvragen waartegen de vrouw zich niet kan verweren. Al zijn er signalen dat de Marokkaanse wet op dit punt aangepast zal worden. De kinderen blijven altijd lid van de familie van de vader.
Van oudsher kent de Nederlandse wet een ruime erkenning van elders gesloten huwelijken. Maar wanneer twee Nederlandse Marokkanen voor de Nederlandse wet trouwen, is dat huwelijk in hun andere vaderland Marokko niet erkend. Dus trouwen zij ook op een Marokkaans consulaat in Nederland waar de consulaire vertegenwoordiger de bevoegdheid heeft tot het sluiten van een wettig Marokkaans huwelijk volgens de sjaria.
De echtscheidingsprocedure volgens Marokkaans recht druist in tegen de Nederlandse rechtsorde. Daarom zijn dergelijke scheidingen niet zonder meer over te schrijven van Marokko naar Nederland. Ook dan is een dubbele procedure vereist.
Hoe is het mogelijk dat mannen van het dubbele rechtssysteem profiteren ten koste van hun vrouwen en dochters? Het gebeurt bijvoorbeeld regelmatig dat op vakantie in het Marokkaanse vaderland een man besluit zijn vrouw of dochter daar achter te laten. Als hij haar paspoort inhoudt, kan zij nergens beroep aantekenen. Karima Ouchani beschrijft in haar autobiografie hoe haar vader haar twaalf jaar lang tegen haar zin in Marokko vasthield alvorens hij haar weer toestond weg te gaan. Karima was toen al lang meerderjarig, maar kon desondanks niet zonder haar vaders toestemming het land verlaten.
Ongewenst uithuwelijken kan ook. Als een Nederlands-Marokkaans meisje na haar vakantie niet terug op school komt omdat ze 'liever in Marokko blijft', kan niemand haar helpen. Ook de Nederlandse staat kan niet tussenbeide komen in een 'Marokkaanse familiekwestie'.
Verder kan een volgens Nederlands recht gescheiden vrouw met dubbele nationaliteit, op bezoek in Marokko, lastiggevallen worden door haar ex-man. Hij kan zijn rechten als echtgenoot weer opeisen en haar paspoort in beslag nemen.
Krijgt een in Nederland gescheiden vrouw voogdij over haar kinderen toegewezen van de Nederlandse rechter, dan kan haar dat recht in Marokko weer ontzegd worden. Marokko heeft het Internationale Verdrag van Den Haag (1980) over het terugbrengen van ontvoerde kinderen naar de ouder die voogdij over het kind heeft, niet ondertekend.
Vanuit de hulpverlening, zoals de blijf-van-mijn-lijfhuizen komen schrijnende verhalen van gescheiden vrouwen die uit vrees voor de ex-echtgenoot niet meer op familiebezoek durven gaan in hun geboorteland. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat de vrouwen dikwijls bewust hebben meegewerkt aan de Marokkaanse registratie van hun huwelijk.
Het lijkt erop dat het vóórkomen en de omvang van het dumpen van echtgenotes en gedwongen uithuwelijking van dochters buiten de gezichtskring vallen van de Nederlandse justitie en hulpverlening. Sjoemelende vaders weten dat maar al te goed.
De vraag doet zich voor hoelang Marokkaanse immigranten Marokkaan blijven. Een in Marokko geboren genaturaliseerd echtpaar zal de Marokkaanse nationaliteit niet verliezen, Marokko blijft immers hun geboorteland. Maar waarom verkrijgen hun in Nederland geboren kinderen hun Marokkaanse nationaliteit? En ook hun kindskinderen? Het meest gehoorde antwoord op die vraag is dat zulks automatisch gaat. Dat is zeer onwaarschijnlijk. Daarvoor moet een officiële handeling verricht worden. Registreert de inmiddels tot Nederlander genaturaliseerde vader zijn in Nederland geboren kind ook op het Marokkaanse consulaat? Dan begint de kringloop opnieuw. Zou dit niet gebeuren, dan zouden de problemen met dubbele rechtsstelsels en haaks op elkaar staande normen en waarden na één generatie uit de wereld zijn.
Een andere vraag is of het instandhouden van de dubbele nationaliteit van in Nederland geboren kinderen van genaturaliseerde ouders wel rechtmatig is.
Het is in Nederland niet aanvaardbaar dat gewoonten en wetten met ongewenste gevolgen het land binnensluipen. Als de Nederlandse staat zijn eigen nationaliteitswetgeving consequent naleeft in plaats van ongewenste dubbele nationaliteiten te gedogen, is er al veel gewonnen.
Copyright: Trouw