Lugh
06-01-04, 11:24
Een poging naar betekenis en achtergrond
Het verhaal van de Wijzen roept de tegenstelling op tussen de regerende koning Herodes en Jezus, die afstamt van koning David. Waarom hebben de evangelisten zo'n grote belangstelling voor het koningschap van Jezus?
Er gaat een voortdurende dreiging uit van het heersende koningshuis, zowel bij Jezus'geboorte, bij zijn verblijf bij Johannes De Doper, bij zijn optreden. Het koningschap van Israël of van Juda is onderworpen aan de macht van Rome. Het koningschap van Jezus is verzoenbaar met de macht van het keizerschap van Rome, vermits het koningschap van Jezus 'niet van deze aarde is'.
In de geschiedenis van Israël was er een duidelijke scheiding tussen het koningschap en het priesterschap, de wereldlijke en de geestelijke macht (Aäron - David). Er zijn duidelijke afwijzingen geweest wanneer beide machten met elkaar verenigd werden, of wanneer één van de machten niet teruggingen op hun oorsprong. Bij de Makkabeeën ging het koningschap en het priesterschap samen en lokte reacties uit. Herodes b.v. stamde niet af van koning David. Jezus beroept zich op de afstamming van koning David en werpt zich op als geestelijke leider. Hoe zijn beide met elkaar te verenigen? Na het verdwijnen van de tempel en het priesterschap te Jeruzalem (verwoesting van de tempel en de stad in 70 na Christus) hebben christenen een 'gesublimeerde' theologie uitgewerkt: Christus was de nieuwe hogepriester die zijn eigen leven aan God offert.
We zien een samensmelting van de macht, zij het een geestelijke. Maar die zal in de loop van de kerkgeschiedenis naast een geestelijke ook een wereldlijke macht worden.
De fysieke geboorte heette "de geboorte in het vlees" en werd tenslotte op Kerstmis gevierd; de wedergeboorte vond plaats door het neerdalen van de heilige geest, hetgeen naar men zegt gedurende de doop van Jezus in de Jordaan gebeurde. Maar waarom werd de 6e januari voor de viering van de doop van Jezus met de betekenis van de wedergeboorte gekozen? Een verklaring hiervoor kan betrekking hebben op een vele jaren geleden in Egypte gevierd feest. Een processie verzamelde zich in een tempel; verliet dan, geleid door de hogepriester, het heiligdom en volgde de Sekti of Zonneboot, gedragen op de schouders van sterke mannen. De processie vervolgde haar weg naar beneden, richting Nijl. Daar werd de Zonneboot aan de oever neergelaten en de uitwendige bedekking die de schrijn aan de blik onttrok, verwijderd. Deze ontsluiering liet het beeld van een kind zien. Terstond bogen de priesters. Dan bracht de bevolking gewijde koeken, die in de processie meegedragen waren, en legden ze voor het kind neer. Na de zegen van de priester keerde de processie in de tempel terug.
Deze ceremonie, die voor de openbaarheid was bestemd, stelde symbolisch de geboorte van het heilige kind voor. Ze betekende voor diegenen, die ingewijd waren, de mystieke geboorte.
De datum van deze viering was de 11e dag van Tobi, naar de oud Egyptische kalender berekend, een dag, die overeenkomt met de 6e januari. Epiphanus zei, dat deze dag in verschillende landen als een waterfeest werd gezien. In Egypte ging iedereen naar de Nijl, nam water uit de rivier en bewaarde het. Hij voegde er aan toe, dat het water in de winter het zuiverst was. De betekenis van Tobi lag in het opmerkzaam maken van het begin van de winter. Verwijzing naar de viering van de aanbidding der drie Wijzen uit het Oosten is nauwelijks nodig, daar dit praktisch hetzelfde is als dat wat in het oude Egypte plaats vond en overeenkomstig op de 6e januari gevierd werd.
Hoe vreemd het ook moge schijnen, maar op de wanden van een Egyptische schrijn bevindt zich een voorstelling van de aanbidding van moeder en kind door de drie Wijzen. Ofschoon niet volledig erkend, was Alexandrië een tijdlang het grootste cultuurcentrum ter wereld, zelfs groter dan Athene op zijn hoogtepunt of Rome of Byzantium, welke laatste eeuwen daarvoor het centrum van het Romeinse Rijk vormde. De geleerden zien in dat vele riten identiek zijn met degene, die in Alexandri‰ gedurende deze periode overheersten. Een van deze riten, de doop, wordt nog in onze dagen verricht. In Egypte werden ze in verband met de mysteriën van Isis verricht; ook dit gebruik bloeide in het gehele Romeinse Rijk. De speciale dag voor alle doopplechtigheden was de 6e januari.
Het verhaal van de Wijzen roept de tegenstelling op tussen de regerende koning Herodes en Jezus, die afstamt van koning David. Waarom hebben de evangelisten zo'n grote belangstelling voor het koningschap van Jezus?
Er gaat een voortdurende dreiging uit van het heersende koningshuis, zowel bij Jezus'geboorte, bij zijn verblijf bij Johannes De Doper, bij zijn optreden. Het koningschap van Israël of van Juda is onderworpen aan de macht van Rome. Het koningschap van Jezus is verzoenbaar met de macht van het keizerschap van Rome, vermits het koningschap van Jezus 'niet van deze aarde is'.
In de geschiedenis van Israël was er een duidelijke scheiding tussen het koningschap en het priesterschap, de wereldlijke en de geestelijke macht (Aäron - David). Er zijn duidelijke afwijzingen geweest wanneer beide machten met elkaar verenigd werden, of wanneer één van de machten niet teruggingen op hun oorsprong. Bij de Makkabeeën ging het koningschap en het priesterschap samen en lokte reacties uit. Herodes b.v. stamde niet af van koning David. Jezus beroept zich op de afstamming van koning David en werpt zich op als geestelijke leider. Hoe zijn beide met elkaar te verenigen? Na het verdwijnen van de tempel en het priesterschap te Jeruzalem (verwoesting van de tempel en de stad in 70 na Christus) hebben christenen een 'gesublimeerde' theologie uitgewerkt: Christus was de nieuwe hogepriester die zijn eigen leven aan God offert.
We zien een samensmelting van de macht, zij het een geestelijke. Maar die zal in de loop van de kerkgeschiedenis naast een geestelijke ook een wereldlijke macht worden.
De fysieke geboorte heette "de geboorte in het vlees" en werd tenslotte op Kerstmis gevierd; de wedergeboorte vond plaats door het neerdalen van de heilige geest, hetgeen naar men zegt gedurende de doop van Jezus in de Jordaan gebeurde. Maar waarom werd de 6e januari voor de viering van de doop van Jezus met de betekenis van de wedergeboorte gekozen? Een verklaring hiervoor kan betrekking hebben op een vele jaren geleden in Egypte gevierd feest. Een processie verzamelde zich in een tempel; verliet dan, geleid door de hogepriester, het heiligdom en volgde de Sekti of Zonneboot, gedragen op de schouders van sterke mannen. De processie vervolgde haar weg naar beneden, richting Nijl. Daar werd de Zonneboot aan de oever neergelaten en de uitwendige bedekking die de schrijn aan de blik onttrok, verwijderd. Deze ontsluiering liet het beeld van een kind zien. Terstond bogen de priesters. Dan bracht de bevolking gewijde koeken, die in de processie meegedragen waren, en legden ze voor het kind neer. Na de zegen van de priester keerde de processie in de tempel terug.
Deze ceremonie, die voor de openbaarheid was bestemd, stelde symbolisch de geboorte van het heilige kind voor. Ze betekende voor diegenen, die ingewijd waren, de mystieke geboorte.
De datum van deze viering was de 11e dag van Tobi, naar de oud Egyptische kalender berekend, een dag, die overeenkomt met de 6e januari. Epiphanus zei, dat deze dag in verschillende landen als een waterfeest werd gezien. In Egypte ging iedereen naar de Nijl, nam water uit de rivier en bewaarde het. Hij voegde er aan toe, dat het water in de winter het zuiverst was. De betekenis van Tobi lag in het opmerkzaam maken van het begin van de winter. Verwijzing naar de viering van de aanbidding der drie Wijzen uit het Oosten is nauwelijks nodig, daar dit praktisch hetzelfde is als dat wat in het oude Egypte plaats vond en overeenkomstig op de 6e januari gevierd werd.
Hoe vreemd het ook moge schijnen, maar op de wanden van een Egyptische schrijn bevindt zich een voorstelling van de aanbidding van moeder en kind door de drie Wijzen. Ofschoon niet volledig erkend, was Alexandrië een tijdlang het grootste cultuurcentrum ter wereld, zelfs groter dan Athene op zijn hoogtepunt of Rome of Byzantium, welke laatste eeuwen daarvoor het centrum van het Romeinse Rijk vormde. De geleerden zien in dat vele riten identiek zijn met degene, die in Alexandri‰ gedurende deze periode overheersten. Een van deze riten, de doop, wordt nog in onze dagen verricht. In Egypte werden ze in verband met de mysteriën van Isis verricht; ook dit gebruik bloeide in het gehele Romeinse Rijk. De speciale dag voor alle doopplechtigheden was de 6e januari.