jaja
14-01-04, 09:27
Machtstrijd / Conservatief Iran vooral bang voor het volk
door Judit Neurink
Trouw, 2004-01-14
De machtsstrijd tussen conservatieven en hervormers in Iran bereikt dezer dagen een climax, met het afwijzen van honderden hervormingsgezinde parlementskandidaten. Maar beide partijen hebben hetzelfde doel: zoveel mogelijk kiezers naar de stembus lokken.
AMSTERDAM - De blik van de wereld is op Iran gericht, sinds maar liefst 44 procent van de ruim 8000 kandidaten voor de parlementsverkiezingen van volgende maand is afgewezen. De conservatieve Raad van Hoeders schrapte zelfs zittende hervormingsgezinde parlementariërs, onder wie de kamervoorzitter, omdat ze niet islamitisch genoeg zouden zijn. Ook de kleindochter van ayatollah Khomeini, de nog immer zeer geëerde eerste geestelijk leider van de islamitische republiek, wordt geweerd van de kieslijsten.
Sinds zondag houden tachtig parlementariërs die zich niet herkiesbaar mogen stellen, een zitstaking in de hal van het parlement in Teheran. De hervormers zijn woedend; sommigen spreken zelfs van een coup door de conservatieven en roepen de Iraniërs op tot protesten.
Toch komt de harde ingreep van de Hoeders de hervormers niet zo slecht uit als wel lijkt. De meest jonge en vrouwelijke kiezers die in 1997 massaal voor de hervormingsgezinde president Khatami kozen en in 2000 zijn aanhangers aan een meerderheid in het parlement hielpen, zijn gefrustreerd afgehaakt. Hun hoop dat de hervormers veranderingen zouden kunnen doorvoeren bleek vergeefs, want alle belangrijke beslissingen van het parlement zijn geblokkeerd door de Raad van Hoeders. Vorig jaar bleek al dat burgers bij de lokale verkiezingen thuisbleven, waardoor bijvoorbeeld Teheran een conservatieve burgemeester kreeg.
Tot vorige week stond de verkiezingen van 20 februari hetzelfde te wachten: een lage opkomst en dus forse winst voor de conservatieven. Om hun gezicht te redden, dreigen de hervormers al maanden met een boycot van het weinig democratische Iraanse systeem, waarin de conservatieven onder leiding van geestelijk leider Khamenei op alle gebieden het laatste woord hebben.
Die boycot zou mooi aansluiten bij de apathie van de Iraniërs die vanwege hun onvrede over de hervormers niet naar de stembus gaan, maar evenmin te bewegen zijn tot massale protesten. Studentenprotesten trokken afgelopen zomer weliswaar duizenden mensen in tientallen steden, maar bleven uiteindelijk te beperkt om echt een gevaar voor het regime te vormen. Bovendien waren die betogingen ook gericht tegen de hervormers, die zich volgens de studenten niet hard genoeg opstellen tegen de geestelijkheid. Die rekent er dan ook op dat diezelfde apathie de burgers er nu van weerhoudt om massaal de straat op te gaan.
De vraag is echter waarom ayatollah Khamenei en de zijnen zelfs ook maar het risico van massale onrust lopen -die ballingen in het buitenland al jaren voorspellen als gevolg van de frustratie van de werkloze Iraanse jeugd- terwijl ze de overwinning al op zak hebben. Waarom nu bijna de helft van de kandidaten afschieten, terwijl ze vrijwel zeker toch niet gekozen worden.
Dat lijkt vooral ingegeven door het vooruitzicht van een opkomst van twintig tot dertig procent, waardoor de wereld terecht vraagtekens zal zetten bij de legitimiteit van een nieuw gekozen, conservatief parlement. De conservatieven zijn niet bang voor een parlement dat door de hervormers wordt gedomineerd, omdat dat tandeloos is. Maar wel voor een volk dat niet meer meedoet in het politieke proces. Want Iran zet zichzelf in de regio graag neer als hét voorbeeld van een islamitische democratie.
President Khatami lijkt dat te beseffen met zijn oproep tot kalmte, en zijn belofte de Raad van Hoeders onder druk te zullen zetten. Ayatollah Khamenei heeft al beloofd in te grijpen als dat niets oplevert. De kans is dan ook groot dat de raad half februari met een kieslijst komt waar de meeste vooraanstaande hervormers gewoon opstaan. Maar dat moet de burgers wel het gevoel geven dat protesten wat uithalen, en de illusie dat de kansen van een nieuw parlement op daadkracht groter zijn dan die van het huidige. Opdat ze toch gewoon naar de stembus gaan -ook al stemmen ze dan op hervormers.
copyright Trouw
door Judit Neurink
Trouw, 2004-01-14
De machtsstrijd tussen conservatieven en hervormers in Iran bereikt dezer dagen een climax, met het afwijzen van honderden hervormingsgezinde parlementskandidaten. Maar beide partijen hebben hetzelfde doel: zoveel mogelijk kiezers naar de stembus lokken.
AMSTERDAM - De blik van de wereld is op Iran gericht, sinds maar liefst 44 procent van de ruim 8000 kandidaten voor de parlementsverkiezingen van volgende maand is afgewezen. De conservatieve Raad van Hoeders schrapte zelfs zittende hervormingsgezinde parlementariërs, onder wie de kamervoorzitter, omdat ze niet islamitisch genoeg zouden zijn. Ook de kleindochter van ayatollah Khomeini, de nog immer zeer geëerde eerste geestelijk leider van de islamitische republiek, wordt geweerd van de kieslijsten.
Sinds zondag houden tachtig parlementariërs die zich niet herkiesbaar mogen stellen, een zitstaking in de hal van het parlement in Teheran. De hervormers zijn woedend; sommigen spreken zelfs van een coup door de conservatieven en roepen de Iraniërs op tot protesten.
Toch komt de harde ingreep van de Hoeders de hervormers niet zo slecht uit als wel lijkt. De meest jonge en vrouwelijke kiezers die in 1997 massaal voor de hervormingsgezinde president Khatami kozen en in 2000 zijn aanhangers aan een meerderheid in het parlement hielpen, zijn gefrustreerd afgehaakt. Hun hoop dat de hervormers veranderingen zouden kunnen doorvoeren bleek vergeefs, want alle belangrijke beslissingen van het parlement zijn geblokkeerd door de Raad van Hoeders. Vorig jaar bleek al dat burgers bij de lokale verkiezingen thuisbleven, waardoor bijvoorbeeld Teheran een conservatieve burgemeester kreeg.
Tot vorige week stond de verkiezingen van 20 februari hetzelfde te wachten: een lage opkomst en dus forse winst voor de conservatieven. Om hun gezicht te redden, dreigen de hervormers al maanden met een boycot van het weinig democratische Iraanse systeem, waarin de conservatieven onder leiding van geestelijk leider Khamenei op alle gebieden het laatste woord hebben.
Die boycot zou mooi aansluiten bij de apathie van de Iraniërs die vanwege hun onvrede over de hervormers niet naar de stembus gaan, maar evenmin te bewegen zijn tot massale protesten. Studentenprotesten trokken afgelopen zomer weliswaar duizenden mensen in tientallen steden, maar bleven uiteindelijk te beperkt om echt een gevaar voor het regime te vormen. Bovendien waren die betogingen ook gericht tegen de hervormers, die zich volgens de studenten niet hard genoeg opstellen tegen de geestelijkheid. Die rekent er dan ook op dat diezelfde apathie de burgers er nu van weerhoudt om massaal de straat op te gaan.
De vraag is echter waarom ayatollah Khamenei en de zijnen zelfs ook maar het risico van massale onrust lopen -die ballingen in het buitenland al jaren voorspellen als gevolg van de frustratie van de werkloze Iraanse jeugd- terwijl ze de overwinning al op zak hebben. Waarom nu bijna de helft van de kandidaten afschieten, terwijl ze vrijwel zeker toch niet gekozen worden.
Dat lijkt vooral ingegeven door het vooruitzicht van een opkomst van twintig tot dertig procent, waardoor de wereld terecht vraagtekens zal zetten bij de legitimiteit van een nieuw gekozen, conservatief parlement. De conservatieven zijn niet bang voor een parlement dat door de hervormers wordt gedomineerd, omdat dat tandeloos is. Maar wel voor een volk dat niet meer meedoet in het politieke proces. Want Iran zet zichzelf in de regio graag neer als hét voorbeeld van een islamitische democratie.
President Khatami lijkt dat te beseffen met zijn oproep tot kalmte, en zijn belofte de Raad van Hoeders onder druk te zullen zetten. Ayatollah Khamenei heeft al beloofd in te grijpen als dat niets oplevert. De kans is dan ook groot dat de raad half februari met een kieslijst komt waar de meeste vooraanstaande hervormers gewoon opstaan. Maar dat moet de burgers wel het gevoel geven dat protesten wat uithalen, en de illusie dat de kansen van een nieuw parlement op daadkracht groter zijn dan die van het huidige. Opdat ze toch gewoon naar de stembus gaan -ook al stemmen ze dan op hervormers.
copyright Trouw