Qwertyno
31-01-04, 14:43
Marokko / Dokter Najat herbergt Casa's straatkinderen
door Ton Crijnen
2004-01-31
Op het Marokkaanse platteland en in de steden worden tienduizenden kinderen aan hun lot overgelaten of verkocht. Een deel slijt zijn leven op straat, terwijl de rest in de prostitutie werkt of als moderne slaven de huishoudens van de rijken draaiende houdt. Slot van een serie over Marokko.
Met snelle passen komt ze het vertrek binnen. Een kleine, charmant ogende vrouw, zorgvuldig opgemaakt, hyperslank en gekleed in een modieus broekpak. Niks hoofddoek of neergeslagen blik. Hier staat een modern leiderstype. De Franse ambassadeur heeft haar net het Légion d'Honneur opgespeld vanwege haar verdiensten voor de opvang van straatkinderen en slachtoffers van kinderarbeid in Marokko. Onderweg naar kantoor heeft ze echter de hoge versierselen weer afgedaan. ,,Ik hou niet van uiterlijk vertoon.''
Najat M'jid Maalla noemt zichzelf een vechter. ,,Ik ga uitdagingen en confrontaties niet uit de weg. Dat heb ik van thuis. Ik kom uit een arme familie waar je moest knokken om het hoofd boven water te houden. Maar mijn ouders zagen het belang van goed onderwijs in, ook voor meisjes. Daarom kon ik studeren.''
Ze promoveerde op seksuele uitbuiting van kinderen. ,,Dat zat hier nog helemaal in de taboesfeer. En ook nu is het zo dat als een werkstertje door de heer des huizes of een van zijn zonen zwanger wordt gemaakt, zij altijd de schuld krijgt, ook voor de rechter.''
Voor Najat, inmiddels directeur van het Hay Hassani-ziekenhuis voor moeder en kind in Casablanca, sloeg het uur van de waarheid toen ze als kinderarts in aanraking kwam met Unicef , het kinderfonds van de Verenigde Naties. ,,Het opende mijn ogen voor het lijden van kinderen. Ik dacht: het leed van de hele wereld kan ik niet oplossen, dus laat ik me beperken tot mijn eigen omgeving, hier in Casa. Tien jaar geleden ging ze met vier medestanders de straat op en begon de misère van Marokkaanse kinderen in kaart te brengen.
,,We ontdekten dat alleen al in deze stad zo'n vierduizend kinderen op straat leven, onder wie zesjarigen. Ze zijn van huis weggelopen of gestuurd en houden zich in leven door te bedelen, diefstallen te plegen of zich te laten prostitueren. Je vindt ze bij havens, op trein- en busstations, markten en zelfs begraafplaatsen. Sommigen lijden aan seksueel overdraagbare ziektes en andere aandoeningen, velen zijn verslaafd aan het snuiven van lijm of verdunde verf en hebben geen onderwijs genoten. Ze stompen af door kou, honger en geweld.''
,,Ik was verbijsterd over de ernst en omvang van deze misstand en over de laksheid van de overheid. Lokale en landelijke overheden lieten het probleem net links liggen, maar gecoördineerd beleid bestond er nergens.''
Sinds de beginjaren is er volgens Najat wel iets veranderd. Al is het niet onvoldoende. ,,De regering ziet straatkinderen niet als slachtoffers van sociale ellende, maar als criminelen. Ze worden opgepakt en ondergebracht in inrichtingen van het ministerie van jeugd en sport die berucht zijn om hun gewelddadige sfeer.''
Behalve het probleem van de straatkinderen is er de kinderprostitutie die daar voor een belangrijk gedeelte mee samenhangt. Op straat rondzwervende meisjes en jongens van twaalf, dertien jaar vallen in handen van pooiers en komen zo in het circuit terecht. Volgens onderzoek van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken telt Marokko duizenden prostituees beneden de zeventien jaar; meisjes en jongens. Onder hun klanten zijn niet alleen buitenlandse toeristen en zeelui, maar ook Marokkanen. Inmiddels blijkt er zelfs een exportmarkt te zijn ontstaan. Zo is een tijd geleden ten noorden van Marrakech een netwerk opgerold dat jongens van veertien leverde aan bordelen in Italië.
En dan kent Marokko nog het fenomeen van de kinderarbeid. Daarbij gaat het om zo'n half miljoen kinderen. Sommige gaan overdag naar school, maar moeten elk moment van hun vrije tijd werken. Andere zijn analfabeet. Het merendeel werkt in de land- en tuinbouw of leurt op straat met sigaretten en snoep. In situaties waarin een alleenstaande moeder het gezin draaiende moet zien te houden, zijn ze vaak de enige bron van inkomsten. In de provincie worden tienduizenden meisjes door hun (straatarme) ouders verhuurd aan tussenhandelaars. Deze laten hen op contractbasis werken als hulpje bij gegoede families in de steden. Daar maken ze soms werkdagen van twintig uur, zonder dat ze zelf een cent in handen krijgen. Hun schamel loon gaat direct naar pa.
Najat: ,,Al deze wantoestanden zijn beschaafde landen onwaardig, zeker een islamitische samenleving als de onze. Nou ja, en dan kun je twee dingen doen; vanaf de zijlijn kritiek leveren, of erin stappen en zelf iets opstarten.'' Zo werd de hulporganisatie Bayti geboren, die nu internationale bekendheid geniet. Als voorbeeld van activiteiten die worden ontwikkeld, noemt Najat M'jid de druk die Bayti uitoefent op de werkgeefsters van huishoudelijke hulpen om hen zover te krijgen dat de jonge meisjes drie keer per week naar school mogen.
Terugkomend op het probleem van de straatkinderen zegt ze: ,,Wij zetten de zaak nadrukkelijk op de agenda en maken duidelijk dat de oorzaak ligt bij de slechte sociaal-economische situatie waarin ons land verkeert. Die maakt werkloze en verarmde ouders onverschillig voor hun plichten, leidt tot dronkenschap, het uiteenvallen van gezinnen en jaagt kinderen het huis uit.''
Hoe werkt Bayti? Najat: ,,We proberen eerst het vertrouwen van de jonge zwervers te winnen, behandelen hen met respect, luisteren naar ze. Als er dan een band is ontstaan, organiseren we sportactiviteiten en theatervoorstellingen, geven seksuele voorlichting, regelen bezoeken aan het badhuis, verschaffen medische zorg. Zo komt er geleidelijk wat meer regelmaat in hun leven, leren ze in teamverband werken, vertrouwen in mensen te krijgen. Na verloop van tijd, als ze daarvoor rijp zijn, wordt er opvang geregeld in een van onze centra.''
,,Daar wordt hen discipline bijgebracht, leren ze verantwoordelijkheid dragen voor anderen, krijgen ze onderwijs of professionele training. Tegelijkertijd neemt een van onze sociaal werkers, met instemming van het kind, contact op met het gezin. Die leren de ouders, die meestal uit de lagere sociale klassen stammen, hoe zij beter en op een minder gewelddadige manier met hun kind kunnen communiceren. Ze krijgen administratieve bijstand en we kijken hoe het gezinsinkomen kan worden verbeterd, zodat de jongen of het meisje niet meer uit werken behoeft te worden gestuurd. Dat is vooral belangrijk voor kinderen beneden de veertien, want die proberen we als het maar enigszins kan terug in het gezin te krijgen. Oudere kinderen krijgen professionele scholing en er wordt via stageplaatsen gewerkt aan blijvende integratie in het arbeidsproces.''
En dan is het gesprek ineens afgelopen en haast Najat M'jid zich naar haar volgende afspraak. Eerder had ze al gezegd: ,,Ik word gedreven door een grote hartstocht.''
Niemand die daaraan twijfelt.
www.trouw.nl
door Ton Crijnen
2004-01-31
Op het Marokkaanse platteland en in de steden worden tienduizenden kinderen aan hun lot overgelaten of verkocht. Een deel slijt zijn leven op straat, terwijl de rest in de prostitutie werkt of als moderne slaven de huishoudens van de rijken draaiende houdt. Slot van een serie over Marokko.
Met snelle passen komt ze het vertrek binnen. Een kleine, charmant ogende vrouw, zorgvuldig opgemaakt, hyperslank en gekleed in een modieus broekpak. Niks hoofddoek of neergeslagen blik. Hier staat een modern leiderstype. De Franse ambassadeur heeft haar net het Légion d'Honneur opgespeld vanwege haar verdiensten voor de opvang van straatkinderen en slachtoffers van kinderarbeid in Marokko. Onderweg naar kantoor heeft ze echter de hoge versierselen weer afgedaan. ,,Ik hou niet van uiterlijk vertoon.''
Najat M'jid Maalla noemt zichzelf een vechter. ,,Ik ga uitdagingen en confrontaties niet uit de weg. Dat heb ik van thuis. Ik kom uit een arme familie waar je moest knokken om het hoofd boven water te houden. Maar mijn ouders zagen het belang van goed onderwijs in, ook voor meisjes. Daarom kon ik studeren.''
Ze promoveerde op seksuele uitbuiting van kinderen. ,,Dat zat hier nog helemaal in de taboesfeer. En ook nu is het zo dat als een werkstertje door de heer des huizes of een van zijn zonen zwanger wordt gemaakt, zij altijd de schuld krijgt, ook voor de rechter.''
Voor Najat, inmiddels directeur van het Hay Hassani-ziekenhuis voor moeder en kind in Casablanca, sloeg het uur van de waarheid toen ze als kinderarts in aanraking kwam met Unicef , het kinderfonds van de Verenigde Naties. ,,Het opende mijn ogen voor het lijden van kinderen. Ik dacht: het leed van de hele wereld kan ik niet oplossen, dus laat ik me beperken tot mijn eigen omgeving, hier in Casa. Tien jaar geleden ging ze met vier medestanders de straat op en begon de misère van Marokkaanse kinderen in kaart te brengen.
,,We ontdekten dat alleen al in deze stad zo'n vierduizend kinderen op straat leven, onder wie zesjarigen. Ze zijn van huis weggelopen of gestuurd en houden zich in leven door te bedelen, diefstallen te plegen of zich te laten prostitueren. Je vindt ze bij havens, op trein- en busstations, markten en zelfs begraafplaatsen. Sommigen lijden aan seksueel overdraagbare ziektes en andere aandoeningen, velen zijn verslaafd aan het snuiven van lijm of verdunde verf en hebben geen onderwijs genoten. Ze stompen af door kou, honger en geweld.''
,,Ik was verbijsterd over de ernst en omvang van deze misstand en over de laksheid van de overheid. Lokale en landelijke overheden lieten het probleem net links liggen, maar gecoördineerd beleid bestond er nergens.''
Sinds de beginjaren is er volgens Najat wel iets veranderd. Al is het niet onvoldoende. ,,De regering ziet straatkinderen niet als slachtoffers van sociale ellende, maar als criminelen. Ze worden opgepakt en ondergebracht in inrichtingen van het ministerie van jeugd en sport die berucht zijn om hun gewelddadige sfeer.''
Behalve het probleem van de straatkinderen is er de kinderprostitutie die daar voor een belangrijk gedeelte mee samenhangt. Op straat rondzwervende meisjes en jongens van twaalf, dertien jaar vallen in handen van pooiers en komen zo in het circuit terecht. Volgens onderzoek van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken telt Marokko duizenden prostituees beneden de zeventien jaar; meisjes en jongens. Onder hun klanten zijn niet alleen buitenlandse toeristen en zeelui, maar ook Marokkanen. Inmiddels blijkt er zelfs een exportmarkt te zijn ontstaan. Zo is een tijd geleden ten noorden van Marrakech een netwerk opgerold dat jongens van veertien leverde aan bordelen in Italië.
En dan kent Marokko nog het fenomeen van de kinderarbeid. Daarbij gaat het om zo'n half miljoen kinderen. Sommige gaan overdag naar school, maar moeten elk moment van hun vrije tijd werken. Andere zijn analfabeet. Het merendeel werkt in de land- en tuinbouw of leurt op straat met sigaretten en snoep. In situaties waarin een alleenstaande moeder het gezin draaiende moet zien te houden, zijn ze vaak de enige bron van inkomsten. In de provincie worden tienduizenden meisjes door hun (straatarme) ouders verhuurd aan tussenhandelaars. Deze laten hen op contractbasis werken als hulpje bij gegoede families in de steden. Daar maken ze soms werkdagen van twintig uur, zonder dat ze zelf een cent in handen krijgen. Hun schamel loon gaat direct naar pa.
Najat: ,,Al deze wantoestanden zijn beschaafde landen onwaardig, zeker een islamitische samenleving als de onze. Nou ja, en dan kun je twee dingen doen; vanaf de zijlijn kritiek leveren, of erin stappen en zelf iets opstarten.'' Zo werd de hulporganisatie Bayti geboren, die nu internationale bekendheid geniet. Als voorbeeld van activiteiten die worden ontwikkeld, noemt Najat M'jid de druk die Bayti uitoefent op de werkgeefsters van huishoudelijke hulpen om hen zover te krijgen dat de jonge meisjes drie keer per week naar school mogen.
Terugkomend op het probleem van de straatkinderen zegt ze: ,,Wij zetten de zaak nadrukkelijk op de agenda en maken duidelijk dat de oorzaak ligt bij de slechte sociaal-economische situatie waarin ons land verkeert. Die maakt werkloze en verarmde ouders onverschillig voor hun plichten, leidt tot dronkenschap, het uiteenvallen van gezinnen en jaagt kinderen het huis uit.''
Hoe werkt Bayti? Najat: ,,We proberen eerst het vertrouwen van de jonge zwervers te winnen, behandelen hen met respect, luisteren naar ze. Als er dan een band is ontstaan, organiseren we sportactiviteiten en theatervoorstellingen, geven seksuele voorlichting, regelen bezoeken aan het badhuis, verschaffen medische zorg. Zo komt er geleidelijk wat meer regelmaat in hun leven, leren ze in teamverband werken, vertrouwen in mensen te krijgen. Na verloop van tijd, als ze daarvoor rijp zijn, wordt er opvang geregeld in een van onze centra.''
,,Daar wordt hen discipline bijgebracht, leren ze verantwoordelijkheid dragen voor anderen, krijgen ze onderwijs of professionele training. Tegelijkertijd neemt een van onze sociaal werkers, met instemming van het kind, contact op met het gezin. Die leren de ouders, die meestal uit de lagere sociale klassen stammen, hoe zij beter en op een minder gewelddadige manier met hun kind kunnen communiceren. Ze krijgen administratieve bijstand en we kijken hoe het gezinsinkomen kan worden verbeterd, zodat de jongen of het meisje niet meer uit werken behoeft te worden gestuurd. Dat is vooral belangrijk voor kinderen beneden de veertien, want die proberen we als het maar enigszins kan terug in het gezin te krijgen. Oudere kinderen krijgen professionele scholing en er wordt via stageplaatsen gewerkt aan blijvende integratie in het arbeidsproces.''
En dan is het gesprek ineens afgelopen en haast Najat M'jid zich naar haar volgende afspraak. Eerder had ze al gezegd: ,,Ik word gedreven door een grote hartstocht.''
Niemand die daaraan twijfelt.
www.trouw.nl