taouanza
23-02-04, 11:51
Israëlische artsen op de bres voor Palestijnen
door onze correspondent Alfred Muller
TEL AVIV - Terwijl de patstelling tussen Israël en de Palestijnen zich op alle fronten lijkt te verdiepen, blijft een groep Israëlische medici onder de naam 'Artsen voor Mensenrechten' zich inzetten voor het lot van Palestijnse patiënten.
Deze groep artsen en verpleegkundigen weigert zich neer te leggen bij de gebrekkige medische zorg voor een groot aantal mensen in de Palestijnse gebieden. De organisatie van de Physicians for Human Rights (PHR) kent verschillende takken. De bekendste daarvan is die van de 'mobiele klinieken', waarbij artsen en verpleegkundigen op zaterdag naar de Palestijnse gebieden trekken om zieke Palestijnen beter te maken.
Elke week verzamelen deze medici zich bij het plaatsje Taibe, op de grens tussen Israël en de noordelijke zijde van de Westelijke Jordaanoever, of in Jeruzalem. Ze rijden er de Westoever binnen en stappen over in Palestijnse busjes of taxi's. Aan de Palestijnse zijde wordt het bezoek overgenomen door Salah Haj-Yehya, de coördinerende veldleider van de Artsen voor Mensenrechten aan Palestijnse kant. De busjes en taxi's brengen de medici naar een Palestijnse kliniek of ziekenhuis, waar zo elke zaterdag ongeveer driehonderd tot vierhonderd Palestijnen geholpen kunnen worden. Een afspraak voor het doktersbezoek hoeft niet gemaakt te worden. Alleen degenen die een specialist willen zien, moeten van tevoren iets regelen.
Mishandeld
Hadas Ziv, projectleider voor de activiteiten van de artsen in de bezette gebieden, en andere stafleden, hebben hun kantoor op de bovenverdieping van een pand in Tel Aviv. Op de benedenverdieping bevindt zich een kliniek voor buitenlandse werknemers. Ze vertelt dat de activiteiten van de PHR begonnen tijdens de eerste Intifada, die in 1987 uitbrak. Een groep Israëlisch medisch personeel wilde weten hoe het in de Palestijnse gebieden met de gezondheid gesteld was, omdat Israël in die tijd verantwoordelijk was voor de medische zorg onder de Palestijnen. De artsen gingen op bezoek in het Shiva Ziekenhuis in Gaza en constateerden dat de kwaliteit van die zorg een stuk lager was dan in Israël zelf. Ze kwamen ook patiënten tegen die verwondingen hadden opgelopen omdat ze mishandeld werden door soldaten.
De bezoekende artsen toonden speciale belangstelling voor Palestijnse gevangenen. Ze beschuldigden hun collega's ervan indirect mee te werken aan de martelpraktijken. Israëlische artsen moesten namelijk voor, tijdens en na de verhoren van Palestijnen de gevangenen medisch onderzoeken. Hun collega's zouden hebben verzwegen dat de Palestijnen werden gemarteld.
Tijdens het overleg rond het Oslo-akkoord trok Israël de handen af van de gezondheidssituatie in de Palestijnse gebieden. Palestijnen moesten op eigen benen staan, en dat gold ook voor de gezondheidszorg. Maar de Palestijnen konden dat niet, omdat de medische zorg bij hen onvoldoende was ontwikkeld. Het gevolg was dat patiënten aangewezen bleven op de medische dienstverlening in Israël. Maar daar moest voor worden betaald - en dat voor bedragen die ook toeristen moesten neerleggen. Prijzen dus die ver boven de bedragen liggen die de Israëliërs moesten betalen. De PHR spande zich in voor het verkrijgen van gereduceerde tarieven.
Donkere tijd
,,Artsen hebben het gevoel dat ze in deze donkere tijd iets moeten doen'', aldus Hadas Ziv. ,,Het liefste doen ze dat waar ze goed in zijn. Mensen genezen. Als ze in een Palestijnse stad of dorp komen doen ze twee dingen: ze helpen op een professionele manier en ze demonstreren solidariteit. Voor de Joodse leden onder ons is het een relatief veilige manier om de Westoever te bezoeken. De meeste Israëliërs zien de Westoever niet meer en ze zien de Palestijnen niet meer. Maar iemand die het gezonde verstand wil bewaren begrijpt dat daar nog mensen zijn en niet alleen dieren.''
De medische zorg wordt ernstig belemmerd door de afsluiting nu Israël een scheidingsmuur optrekt. Israël ging hiertoe over om de kans op terreuraanslagen te verminderen. Zowel Palestijnse patiënten als medisch personeel kunnen zich sinds de Golfoorlog van 1991 steeds moeilijker verplaatsen. ,,In het begin blokkeerde Israël alleen de toegang tot Israël zelf'', zegt Hadas Ziv. ,,Nu blokkeert Israël het verkeer tussen de Gazastrook en de Westoever en tussen plaatsen in de Gazastrook en op de Westoever zelf. Op de Westoever zijn enorme hoeveelheden controlepunten, blokkades en greppels, zodat mobiliteit bijna onmogelijk is. Dat geldt vooral voor de zieken en ouderen. Uitgaansverboden, afsluitingen - ze hebben er allerlei namen voor om beweging te belemmeren. De prijs is hoog, zowel in economisch opzicht als wat betreft patiënten die hun leven verliezen.''
Permissies
De Palestijnen hebben - om naar de arts te gaan - vaak permissies nodig om te reizen. Deze moeten worden gehaald op de district-coördinatiekantoren. Daar moet een patiënt, als hij geen brief van een dokter heeft, de soldaat trachten te overtuigen van de ernst van het probleem. Als het de patiënt lukt een reisvergunning te bemachtigen, moet hij deze laten zien bij de militaire controleposten. Het is volgens Ziv allerminst zeker dat de patiënt er dan door komt. ,,De soldaat respecteert de permissie, maar kan iemand ook ondanks de reisvergunning toch weigeren. Soms is er een reden voor. Iemand heeft bijvoorbeeld de soldaat verteld dat er een nieuwe afsluiting is en dat ook mensen met vergunningen niet doorgelaten mogen worden. Soms is het omdat de soldaat de persoon gewoon niet door wil laten.'' Het gevolg is dat Palestijnen het ziekenhuis soms pas bereiken als de situatie al vrij ernstig is, terwijl de kwaal in het beginstadium vrij makkelijk behandeld had kunnen worden.
Om het Palestijnen toch mogelijk te maken huisartsen en specialisten te bezoeken, besloten de Israëlische artsen zelf naar de Palestijnse patiënten toe te gaan. De eerste 'mobiele kliniek' begon al in 1990. Eerst trok de mobiele kliniek er een keer per maand op uit. Tegenwoordig gaan elke zaterdag - de rustdag in Israël - een of twee mobiele klinieken de Palestijnse gebieden in. De groep bestaat uit Joodse en Arabische Israëliërs. Er zijn ongeveer zeventig artsen en verplegers die zich beschikbaar stellen om in hun vrije tijd naar de Palestijnse gebieden te gaan. Ze onderzoeken niet alleen patiënten, maar ze kijken ook naar de faciliteiten, hygiëne en capaciteiten onder de Palestijnen. ,,Ze willen ook dat wij hun patiënten opereren in het bijzijn van Palestijnse artsen, zodat die daarvan kunnen leren. Verder kijken we ook naar een manier waarop sommigen van de Palestijnse medici trainingen kunnen krijgen in een Israëlisch ziekenhuis.''
De artsen die deel uitmaken van de PHR doen dat allemaal zonder materiële vergoeding, alleen de staf op het hoofdkantoor wordt betaald. Sommige artsen gaan een keer in de zes weken, andere twee keer per maand en weer anderen vrijwel elke week. Onder de artsen leven verschillende opinies over politiek en veiligheid, maar over één ding zijn ze het allemaal eens: er moet een Palestijnse staat komen. Maar over de vraag of Israël zich wel of niet eenzijdig uit de Gazastrook en Westelijke Jordaanoever dient terug te trekken, lopen de meningen uiteen.
Gevaarlijk
Het werk van Artsen voor Mensenrechten is niet altijd ongevaarlijk. Maar Ziv geeft aan dat er relatief weinig gevallen bekend zijn waarbij de Palestijnen aangaven dat de situatie te gevaarlijk of te gevoelig was om te komen. Enkele keren gaven Palestijnen aan dat alleen de Arabische Israëliërs konden komen - en niet de Joodse. Dat weigerde de groep: een deel van de boodschap is juist dat Joden en Arabieren samen moeten kunnen werken.
Ziv: ,,Eens op een zaterdag gingen ze naar Tulkarem. Normaal gesproken ontmoet het Palestijnse team ons onderweg, ergens bij een militair controlepunt of op een kruispunt. Nu stond de Palestijnse groep onder leiding van Salah er niet. De artsen vertrouwden het niet en zagen het als een slecht teken. Salah is zeer ervaren en hij wist dat we zouden komen. Ze besloten uiteindelijk toch naar Tulkarem te rijden. Daar zagen ze bij het gebouw waar de mobiele kliniek zou zijn veel, zeer veel mensen. De artsen begrepen dat de oploop betekende dat mensen de familie kwamen troosten. Uiteindelijk bleek iemand gedood te zijn door het Israëlische leger. Er heerste een zeer gespannen sfeer, want Joden kwamen op de dag dat iemand gedood was door het leger. Maar toch verliep de dag goed.''
Normaal gesproken is het bezoek een soort feest voor de mensen, aldus Ziv. Ook gezonde mensen komen kijken en kinderen lopen om de dokters heen. ,,Voor hen is het ook een zeldzame gelegenheid iemand uit Israël te zien die niet gewapend is. Het is als een groot feest.''
Behalve met de mobiele klinieken, houdt de PHR zich ook bezig met het bezoeken van Palestijnse gevangenen in Israël en met de gezondheid van de bedoeïenen. Deze bedoeïenen leven in de zogenaamde 'niet-erkende dorpen' in de Negev en hebben geen water, elektriciteit en onvoldoende medische zorg. Verder is er een project voor Israëliërs die weliswaar onder de nationale gezondheidszorg vallen, maar de eigen lasten die de regering hen oplegt niet meer kunnen betalen.
Bindsysteem
Ten slotte is er een groep die zich inzet voor de buitenlandse werknemers - of zij nu legaal of illegaal zijn. Buitenlandse werknemers zijn verbonden aan een bepaalde werkgever. Het enige voordeel van dit 'bindsysteem' is, dat de werkgever de plicht heeft de werknemer te verzekeren, aldus Rami Adut, de directeur van het project voor migranten en vluchtelingen. Op het moment dat Oost-Europese of Aziatische werkers in de bouw of landbouw de laan uitvliegen, zijn ze illegaal. Ze verliezen dan hun verzekering. De PHR spant zich in voor de medische zorg van deze groep 'illegalen'.
Adut zegt dat er tussen de 60.000 en 100.000 geregistreerde buitenlandse werknemers zijn. Over het aantal 'illegale' buitenlandse werknemers lopen de schattingen sterk uiteen, ,,misschien ergens tussen de 150.000 en 200.000''. Ook onder de legale werknemers zijn problemen. Deze zijn namelijk normaal gesproken verzekerd bij particuliere verzekeringsbedrijven. De PHR helpt de werknemers bij het procederen tegen deze bedrijven, als ze nalatig zijn bij het uitbetalen. Volgens Adut zijn de meeste processen in 2003 succesvol geweest. Maar, zo zegt hij, het ging hier in bijna alle gevallen om Filipijnse werknemers die zorg geven aan hulpbehoevende ouderen. De werkgevers hebben in dergelijke gevallen belang bij goede medische zorg voor hun personeel.
De kliniek voor de buitenlandse werknemers is vier keer per week in de avonduren open voor volwassenen en een keer in de week 's ochtends voor kinderen, aldus Adut. De buitenlanders krijgen hier indien nodig gratis medicijnen, die artsen hebben gekregen als monsters van de farmaceutische industrie. Ongeveer honderd Israëliërs zijn betrokken bij dit project. Behalve de huisartsen en specialisten zijn dat verpleegkundigen, vertalers en receptionistes. De buitenlanders hoeven bij het eerste doktersbezoek slechts 30 sjekel (bijna 6 euro) te betalen en daarna 10 sjekel (nog geen twee euro).
door onze correspondent Alfred Muller
TEL AVIV - Terwijl de patstelling tussen Israël en de Palestijnen zich op alle fronten lijkt te verdiepen, blijft een groep Israëlische medici onder de naam 'Artsen voor Mensenrechten' zich inzetten voor het lot van Palestijnse patiënten.
Deze groep artsen en verpleegkundigen weigert zich neer te leggen bij de gebrekkige medische zorg voor een groot aantal mensen in de Palestijnse gebieden. De organisatie van de Physicians for Human Rights (PHR) kent verschillende takken. De bekendste daarvan is die van de 'mobiele klinieken', waarbij artsen en verpleegkundigen op zaterdag naar de Palestijnse gebieden trekken om zieke Palestijnen beter te maken.
Elke week verzamelen deze medici zich bij het plaatsje Taibe, op de grens tussen Israël en de noordelijke zijde van de Westelijke Jordaanoever, of in Jeruzalem. Ze rijden er de Westoever binnen en stappen over in Palestijnse busjes of taxi's. Aan de Palestijnse zijde wordt het bezoek overgenomen door Salah Haj-Yehya, de coördinerende veldleider van de Artsen voor Mensenrechten aan Palestijnse kant. De busjes en taxi's brengen de medici naar een Palestijnse kliniek of ziekenhuis, waar zo elke zaterdag ongeveer driehonderd tot vierhonderd Palestijnen geholpen kunnen worden. Een afspraak voor het doktersbezoek hoeft niet gemaakt te worden. Alleen degenen die een specialist willen zien, moeten van tevoren iets regelen.
Mishandeld
Hadas Ziv, projectleider voor de activiteiten van de artsen in de bezette gebieden, en andere stafleden, hebben hun kantoor op de bovenverdieping van een pand in Tel Aviv. Op de benedenverdieping bevindt zich een kliniek voor buitenlandse werknemers. Ze vertelt dat de activiteiten van de PHR begonnen tijdens de eerste Intifada, die in 1987 uitbrak. Een groep Israëlisch medisch personeel wilde weten hoe het in de Palestijnse gebieden met de gezondheid gesteld was, omdat Israël in die tijd verantwoordelijk was voor de medische zorg onder de Palestijnen. De artsen gingen op bezoek in het Shiva Ziekenhuis in Gaza en constateerden dat de kwaliteit van die zorg een stuk lager was dan in Israël zelf. Ze kwamen ook patiënten tegen die verwondingen hadden opgelopen omdat ze mishandeld werden door soldaten.
De bezoekende artsen toonden speciale belangstelling voor Palestijnse gevangenen. Ze beschuldigden hun collega's ervan indirect mee te werken aan de martelpraktijken. Israëlische artsen moesten namelijk voor, tijdens en na de verhoren van Palestijnen de gevangenen medisch onderzoeken. Hun collega's zouden hebben verzwegen dat de Palestijnen werden gemarteld.
Tijdens het overleg rond het Oslo-akkoord trok Israël de handen af van de gezondheidssituatie in de Palestijnse gebieden. Palestijnen moesten op eigen benen staan, en dat gold ook voor de gezondheidszorg. Maar de Palestijnen konden dat niet, omdat de medische zorg bij hen onvoldoende was ontwikkeld. Het gevolg was dat patiënten aangewezen bleven op de medische dienstverlening in Israël. Maar daar moest voor worden betaald - en dat voor bedragen die ook toeristen moesten neerleggen. Prijzen dus die ver boven de bedragen liggen die de Israëliërs moesten betalen. De PHR spande zich in voor het verkrijgen van gereduceerde tarieven.
Donkere tijd
,,Artsen hebben het gevoel dat ze in deze donkere tijd iets moeten doen'', aldus Hadas Ziv. ,,Het liefste doen ze dat waar ze goed in zijn. Mensen genezen. Als ze in een Palestijnse stad of dorp komen doen ze twee dingen: ze helpen op een professionele manier en ze demonstreren solidariteit. Voor de Joodse leden onder ons is het een relatief veilige manier om de Westoever te bezoeken. De meeste Israëliërs zien de Westoever niet meer en ze zien de Palestijnen niet meer. Maar iemand die het gezonde verstand wil bewaren begrijpt dat daar nog mensen zijn en niet alleen dieren.''
De medische zorg wordt ernstig belemmerd door de afsluiting nu Israël een scheidingsmuur optrekt. Israël ging hiertoe over om de kans op terreuraanslagen te verminderen. Zowel Palestijnse patiënten als medisch personeel kunnen zich sinds de Golfoorlog van 1991 steeds moeilijker verplaatsen. ,,In het begin blokkeerde Israël alleen de toegang tot Israël zelf'', zegt Hadas Ziv. ,,Nu blokkeert Israël het verkeer tussen de Gazastrook en de Westoever en tussen plaatsen in de Gazastrook en op de Westoever zelf. Op de Westoever zijn enorme hoeveelheden controlepunten, blokkades en greppels, zodat mobiliteit bijna onmogelijk is. Dat geldt vooral voor de zieken en ouderen. Uitgaansverboden, afsluitingen - ze hebben er allerlei namen voor om beweging te belemmeren. De prijs is hoog, zowel in economisch opzicht als wat betreft patiënten die hun leven verliezen.''
Permissies
De Palestijnen hebben - om naar de arts te gaan - vaak permissies nodig om te reizen. Deze moeten worden gehaald op de district-coördinatiekantoren. Daar moet een patiënt, als hij geen brief van een dokter heeft, de soldaat trachten te overtuigen van de ernst van het probleem. Als het de patiënt lukt een reisvergunning te bemachtigen, moet hij deze laten zien bij de militaire controleposten. Het is volgens Ziv allerminst zeker dat de patiënt er dan door komt. ,,De soldaat respecteert de permissie, maar kan iemand ook ondanks de reisvergunning toch weigeren. Soms is er een reden voor. Iemand heeft bijvoorbeeld de soldaat verteld dat er een nieuwe afsluiting is en dat ook mensen met vergunningen niet doorgelaten mogen worden. Soms is het omdat de soldaat de persoon gewoon niet door wil laten.'' Het gevolg is dat Palestijnen het ziekenhuis soms pas bereiken als de situatie al vrij ernstig is, terwijl de kwaal in het beginstadium vrij makkelijk behandeld had kunnen worden.
Om het Palestijnen toch mogelijk te maken huisartsen en specialisten te bezoeken, besloten de Israëlische artsen zelf naar de Palestijnse patiënten toe te gaan. De eerste 'mobiele kliniek' begon al in 1990. Eerst trok de mobiele kliniek er een keer per maand op uit. Tegenwoordig gaan elke zaterdag - de rustdag in Israël - een of twee mobiele klinieken de Palestijnse gebieden in. De groep bestaat uit Joodse en Arabische Israëliërs. Er zijn ongeveer zeventig artsen en verplegers die zich beschikbaar stellen om in hun vrije tijd naar de Palestijnse gebieden te gaan. Ze onderzoeken niet alleen patiënten, maar ze kijken ook naar de faciliteiten, hygiëne en capaciteiten onder de Palestijnen. ,,Ze willen ook dat wij hun patiënten opereren in het bijzijn van Palestijnse artsen, zodat die daarvan kunnen leren. Verder kijken we ook naar een manier waarop sommigen van de Palestijnse medici trainingen kunnen krijgen in een Israëlisch ziekenhuis.''
De artsen die deel uitmaken van de PHR doen dat allemaal zonder materiële vergoeding, alleen de staf op het hoofdkantoor wordt betaald. Sommige artsen gaan een keer in de zes weken, andere twee keer per maand en weer anderen vrijwel elke week. Onder de artsen leven verschillende opinies over politiek en veiligheid, maar over één ding zijn ze het allemaal eens: er moet een Palestijnse staat komen. Maar over de vraag of Israël zich wel of niet eenzijdig uit de Gazastrook en Westelijke Jordaanoever dient terug te trekken, lopen de meningen uiteen.
Gevaarlijk
Het werk van Artsen voor Mensenrechten is niet altijd ongevaarlijk. Maar Ziv geeft aan dat er relatief weinig gevallen bekend zijn waarbij de Palestijnen aangaven dat de situatie te gevaarlijk of te gevoelig was om te komen. Enkele keren gaven Palestijnen aan dat alleen de Arabische Israëliërs konden komen - en niet de Joodse. Dat weigerde de groep: een deel van de boodschap is juist dat Joden en Arabieren samen moeten kunnen werken.
Ziv: ,,Eens op een zaterdag gingen ze naar Tulkarem. Normaal gesproken ontmoet het Palestijnse team ons onderweg, ergens bij een militair controlepunt of op een kruispunt. Nu stond de Palestijnse groep onder leiding van Salah er niet. De artsen vertrouwden het niet en zagen het als een slecht teken. Salah is zeer ervaren en hij wist dat we zouden komen. Ze besloten uiteindelijk toch naar Tulkarem te rijden. Daar zagen ze bij het gebouw waar de mobiele kliniek zou zijn veel, zeer veel mensen. De artsen begrepen dat de oploop betekende dat mensen de familie kwamen troosten. Uiteindelijk bleek iemand gedood te zijn door het Israëlische leger. Er heerste een zeer gespannen sfeer, want Joden kwamen op de dag dat iemand gedood was door het leger. Maar toch verliep de dag goed.''
Normaal gesproken is het bezoek een soort feest voor de mensen, aldus Ziv. Ook gezonde mensen komen kijken en kinderen lopen om de dokters heen. ,,Voor hen is het ook een zeldzame gelegenheid iemand uit Israël te zien die niet gewapend is. Het is als een groot feest.''
Behalve met de mobiele klinieken, houdt de PHR zich ook bezig met het bezoeken van Palestijnse gevangenen in Israël en met de gezondheid van de bedoeïenen. Deze bedoeïenen leven in de zogenaamde 'niet-erkende dorpen' in de Negev en hebben geen water, elektriciteit en onvoldoende medische zorg. Verder is er een project voor Israëliërs die weliswaar onder de nationale gezondheidszorg vallen, maar de eigen lasten die de regering hen oplegt niet meer kunnen betalen.
Bindsysteem
Ten slotte is er een groep die zich inzet voor de buitenlandse werknemers - of zij nu legaal of illegaal zijn. Buitenlandse werknemers zijn verbonden aan een bepaalde werkgever. Het enige voordeel van dit 'bindsysteem' is, dat de werkgever de plicht heeft de werknemer te verzekeren, aldus Rami Adut, de directeur van het project voor migranten en vluchtelingen. Op het moment dat Oost-Europese of Aziatische werkers in de bouw of landbouw de laan uitvliegen, zijn ze illegaal. Ze verliezen dan hun verzekering. De PHR spant zich in voor de medische zorg van deze groep 'illegalen'.
Adut zegt dat er tussen de 60.000 en 100.000 geregistreerde buitenlandse werknemers zijn. Over het aantal 'illegale' buitenlandse werknemers lopen de schattingen sterk uiteen, ,,misschien ergens tussen de 150.000 en 200.000''. Ook onder de legale werknemers zijn problemen. Deze zijn namelijk normaal gesproken verzekerd bij particuliere verzekeringsbedrijven. De PHR helpt de werknemers bij het procederen tegen deze bedrijven, als ze nalatig zijn bij het uitbetalen. Volgens Adut zijn de meeste processen in 2003 succesvol geweest. Maar, zo zegt hij, het ging hier in bijna alle gevallen om Filipijnse werknemers die zorg geven aan hulpbehoevende ouderen. De werkgevers hebben in dergelijke gevallen belang bij goede medische zorg voor hun personeel.
De kliniek voor de buitenlandse werknemers is vier keer per week in de avonduren open voor volwassenen en een keer in de week 's ochtends voor kinderen, aldus Adut. De buitenlanders krijgen hier indien nodig gratis medicijnen, die artsen hebben gekregen als monsters van de farmaceutische industrie. Ongeveer honderd Israëliërs zijn betrokken bij dit project. Behalve de huisartsen en specialisten zijn dat verpleegkundigen, vertalers en receptionistes. De buitenlanders hoeven bij het eerste doktersbezoek slechts 30 sjekel (bijna 6 euro) te betalen en daarna 10 sjekel (nog geen twee euro).