Orakel
05-04-04, 23:26
Drie generaties Nederlanders in Australië
Door Lies Rubingh, 25 maart 2004
Hoe Nederlands zijn de kinderen en kleinkinderen van een Nederlandse emigrant? Veel emigranten burgeren volledig in in hun nieuwe land en adopteren dat als vaderland. Hun kinderen en kleinkinderen bestempelen zichzelf al niet eens meer als Nederlands. Toch blijkt het bloed te kruipen waar het niet gaan kan. Oma, vader en zoon Leffers uit Australië in gesprek over de invloed van hun Nederlandse achtergrond op hun leven.
"Hoe zou mijn leven zijn geweest als ik in Nederland was opgevoed? Zou ik een andere persoon zijn geweest? Dit zijn vragen die ik me vaak stel." Hans Leffers (58) kijkt peinzend. Hij is een geboren Nederlander en een getogen Australiër. Toen hij zes jaar was, emigreerden zijn ouders, broertje en hij in 1951 naar Sydney, Australië. "Australië was toen erg Engels georiënteerd. Op school zongen we het Engelse volkslied, en moesten we zelfs de Engelse vlag groeten. Ik vond dit patriottisme afschuwelijk en weigerde eraan mee te doen. Zou ik ook zo opstandig zijn geweest tegen dit soort vaderlandslievende uitingen in Nederland? Het antwoord zal ik nooit weten."
Aanpassen was moeilijk
"Het was niet altijd makkelijk om als kind van Nederlandse emigranten op te groeien in Australië", herinnert Hans zich. "In de jaren '50 was de Australische maatschappij zeer bekrompen, kleingeestige en conservatief. Wat afweek van de norm werd gestraft. Mijn ouders probeerden zich wel een beetje aan te passen aan de Australische cultuur, vooral voor ons, kinderen. Toch bleven ze erg gehecht aan hun Nederlandse waarden, gebruiken en cultuur. Een typerend voorbeeld: Australiërs kleden zich erg casual, shorts en shirt. Mijn vader daarentegen droeg áltijd een colbertje met stropdas. Of we nou naar het strand, de bergen of de stad gingen."
Zijn moeder Riek (86), geboren en getogen Nederlandse, interrumpeert: "We vonden het verschrikkelijk hoe Australiërs eruit zagen. Zelfs op zondag kleedden ze zich niet netjes. Het duurde lang voordat we ons daaraan konden aanpassen. Over het algemeen voelde ik me niet prettig bij de Australische manier van doen. Op feestjes stonden mannen te drinken aan de bar en zaten de dames bij elkaar. Dat paste helemaal niet bij ons. De mannen gingen dagelijks na het werk naar de pub om bier te drinken. Dat was niks voor mijn man. Daardoor hield ik waarschijnlijk nog erg vast aan de Nederlandse gewoonten. Of ik geprobeerd heb te integreren? Eh…… weet je, je was altijd zo druk. Mijn man en ik werkten allebei hele dagen en als ik thuis kwam moest ik het huishouden doen. We hadden dus helemaal geen tijd om ons aan te passen. We leefden gewoon."
Pesten
"Mijn broer en ik werden opgevoed met totaal andere normen en waarden dan Australische kinderen", gaat Hans verder. "Dat maakte het integreren met de kinderen in de straat moeilijk. We werden dus gepest, omdat we anders waren in de manier waarop we gekleed gingen, ons gedroegen en dachten. Mijn ouders stonden er bijvoorbeeld op dat we om 7 uur 's avonds in bed lagen, terwijl alle Australische kinderen lekker aan het cricketen waren op straat. En ik had jarenlang een aktetas voor school, terwijl alle leerlingen een soort bakelieten doos hadden."
Voorsprong
Toch bood zijn Nederlandse achtergrond Hans ook absoluut voordelen. "Ik had een voorsprong op anderen, want ik beschikte over een tweede referentiekader en kon dingen vanuit een ander – Nederlands - perspectief zien. Ik wist dat dingen niet per definitie waarheid waren, dat het ook anders kon. Australiërs accepteerden automatisch alles wat hen werd verteld, omdat ze niets anders gewend waren en niet beter wisten. Ik heb dus geleerd onafhankelijk en een individu te zijn. Het versterkte mijn kritische en analytische vaardigheden. Nu heb ik daar profijt van, bijvoorbeeld in mijn werk."
"Lange tijd heb ik me geen onderdeel van de maatschappij gevoeld. Het is nooit in mij opgekomen om zo Australisch mogelijk te worden, iets wat mijn broer wel heeft gedaan. Ik ben duidelijk geen Australiër, maar zeker ook geen Nederlander. Ik voel me meer een wereldburger. Ik ben trots op mijn Nederlandse achtergrond en ik ben trots op de Australische eigenschappen die ik gekozen heb aan te nemen."
Anders
Hans' zoon Chris (30) is geboren en getogen Australiër. Zijn moeder is van Nieuw-Zeelandse afkomst. "Ik heb me als kind nooit gerealiseerd dat mijn vader geen Australiër was en dat ik misschien anders was dan andere kinderen. Dat besef kwam pas op de middelbare school. Toen ben ik begonnen me af te vragen wat de Nederlandse cultuur inhoudt. Ik voel me absoluut geen Nederlander, Gek genoeg zijn Hans en Chris de enige Leffers die een Nederlands paspoort hebben. Hoofd van de familie Riek heeft alleen de Australische nationaliteit. Voor een beurs voor de universiteit moest Hans de Australische nationaliteit aannemen. Dat kon alleen als hij een ouder had met een Australisch paspoort. Riek heeft toen haar Nederlandse nationaliteit opgegeven om Australisch te worden. Haar man weigerde dat te doen.
ik spreek de taal niet eens, ik ben vooral Australiër. Toch voel ik me niet geheel geaccepteerd. Mijn persoonlijke eigenschappen, zijn die terug te voeren op mijn Nederlandse achtergrond, of zijn dat mijn eigen karaktertrekken? Dat weet ik niet."
Vragen
"Wat er Nederlands was aan mijn jeugd?" Chris begint te grinniken. "De kroketten bij opa en oma. En de kinderversjes die oma voor me zong. Van mijn vader heb ik niks concreets meegekregen, maar misschien wel onbewust Nederlandse normen en waarden. Hij benadrukte vaak het belang van afspraken, je aan je woord houden, doen wat je beloofd hebt en eerlijk zijn. Maar ik weet niet of dat Nederlands is of een kenmerk van mijn familie. Ik ken de Nederlandse cultuur helaas niet goed genoeg om dingen te herkennen. Daarom ben ik een paar jaar geleden naar Nederland op vakantie gegaan. De antwoorden heb ik echter nog steeds niet."
Gezelligheid
"Ik heb wel andere dingen ontdekt", gaat Chris opgetogen verder. "Zoals dat de inrichting van mijn opa en oma's huis Nederlands was. Bloempotten met planten in de vensterbank was niet Australisch, dat zag ik wel, maar ik realiseerde me nooit dat het heel Nederlands is. En, heel belangrijk, het concept ‘gezelligheid'. Ik had daar nog nooit van gehoord, terwijl het een fundamenteel element is van de Nederlandse samenleving en voor Nederlanders die geëmigreerd zijn. Maar dat leerde ik pas in Nederland."
Zijn oma komt tussenbeide. "Voor mij betekent gezelligheid heel veel. Maar je vindt dat niet in Australië, alleen bij andere Nederlandse emigranten. Waar ik bijvoorbeeld een hekel aan heb, is dat Australiërs meteen hun bord naar de keuken brengen als ze klaar zijn met eten. Zelfs als anderen nog bezig zijn. Als iemand bij mij op bezoek is en dat doet, vind ik dat zo ongezellig." Chris reageert verbaasd. "Dit hoor ik nu voor het eerst. Ik probeer altijd behulpzaam te zijn en mijn eigen bord naar de keuken te brengen en op te ruimen. Ik wist helemaal niet dat je dat niet leuk vond. Maar je hebt ons ook nooit verteld over ‘gezelligheid'."
Het blijft even stil. Riek kijkt beteuterd en zegt dan een beetje onthutst: "Nee, nee, zoiets moet vanzelf komen."
http://www.rnw.nl/hollandnl/html/australie040331.html
Door Lies Rubingh, 25 maart 2004
Hoe Nederlands zijn de kinderen en kleinkinderen van een Nederlandse emigrant? Veel emigranten burgeren volledig in in hun nieuwe land en adopteren dat als vaderland. Hun kinderen en kleinkinderen bestempelen zichzelf al niet eens meer als Nederlands. Toch blijkt het bloed te kruipen waar het niet gaan kan. Oma, vader en zoon Leffers uit Australië in gesprek over de invloed van hun Nederlandse achtergrond op hun leven.
"Hoe zou mijn leven zijn geweest als ik in Nederland was opgevoed? Zou ik een andere persoon zijn geweest? Dit zijn vragen die ik me vaak stel." Hans Leffers (58) kijkt peinzend. Hij is een geboren Nederlander en een getogen Australiër. Toen hij zes jaar was, emigreerden zijn ouders, broertje en hij in 1951 naar Sydney, Australië. "Australië was toen erg Engels georiënteerd. Op school zongen we het Engelse volkslied, en moesten we zelfs de Engelse vlag groeten. Ik vond dit patriottisme afschuwelijk en weigerde eraan mee te doen. Zou ik ook zo opstandig zijn geweest tegen dit soort vaderlandslievende uitingen in Nederland? Het antwoord zal ik nooit weten."
Aanpassen was moeilijk
"Het was niet altijd makkelijk om als kind van Nederlandse emigranten op te groeien in Australië", herinnert Hans zich. "In de jaren '50 was de Australische maatschappij zeer bekrompen, kleingeestige en conservatief. Wat afweek van de norm werd gestraft. Mijn ouders probeerden zich wel een beetje aan te passen aan de Australische cultuur, vooral voor ons, kinderen. Toch bleven ze erg gehecht aan hun Nederlandse waarden, gebruiken en cultuur. Een typerend voorbeeld: Australiërs kleden zich erg casual, shorts en shirt. Mijn vader daarentegen droeg áltijd een colbertje met stropdas. Of we nou naar het strand, de bergen of de stad gingen."
Zijn moeder Riek (86), geboren en getogen Nederlandse, interrumpeert: "We vonden het verschrikkelijk hoe Australiërs eruit zagen. Zelfs op zondag kleedden ze zich niet netjes. Het duurde lang voordat we ons daaraan konden aanpassen. Over het algemeen voelde ik me niet prettig bij de Australische manier van doen. Op feestjes stonden mannen te drinken aan de bar en zaten de dames bij elkaar. Dat paste helemaal niet bij ons. De mannen gingen dagelijks na het werk naar de pub om bier te drinken. Dat was niks voor mijn man. Daardoor hield ik waarschijnlijk nog erg vast aan de Nederlandse gewoonten. Of ik geprobeerd heb te integreren? Eh…… weet je, je was altijd zo druk. Mijn man en ik werkten allebei hele dagen en als ik thuis kwam moest ik het huishouden doen. We hadden dus helemaal geen tijd om ons aan te passen. We leefden gewoon."
Pesten
"Mijn broer en ik werden opgevoed met totaal andere normen en waarden dan Australische kinderen", gaat Hans verder. "Dat maakte het integreren met de kinderen in de straat moeilijk. We werden dus gepest, omdat we anders waren in de manier waarop we gekleed gingen, ons gedroegen en dachten. Mijn ouders stonden er bijvoorbeeld op dat we om 7 uur 's avonds in bed lagen, terwijl alle Australische kinderen lekker aan het cricketen waren op straat. En ik had jarenlang een aktetas voor school, terwijl alle leerlingen een soort bakelieten doos hadden."
Voorsprong
Toch bood zijn Nederlandse achtergrond Hans ook absoluut voordelen. "Ik had een voorsprong op anderen, want ik beschikte over een tweede referentiekader en kon dingen vanuit een ander – Nederlands - perspectief zien. Ik wist dat dingen niet per definitie waarheid waren, dat het ook anders kon. Australiërs accepteerden automatisch alles wat hen werd verteld, omdat ze niets anders gewend waren en niet beter wisten. Ik heb dus geleerd onafhankelijk en een individu te zijn. Het versterkte mijn kritische en analytische vaardigheden. Nu heb ik daar profijt van, bijvoorbeeld in mijn werk."
"Lange tijd heb ik me geen onderdeel van de maatschappij gevoeld. Het is nooit in mij opgekomen om zo Australisch mogelijk te worden, iets wat mijn broer wel heeft gedaan. Ik ben duidelijk geen Australiër, maar zeker ook geen Nederlander. Ik voel me meer een wereldburger. Ik ben trots op mijn Nederlandse achtergrond en ik ben trots op de Australische eigenschappen die ik gekozen heb aan te nemen."
Anders
Hans' zoon Chris (30) is geboren en getogen Australiër. Zijn moeder is van Nieuw-Zeelandse afkomst. "Ik heb me als kind nooit gerealiseerd dat mijn vader geen Australiër was en dat ik misschien anders was dan andere kinderen. Dat besef kwam pas op de middelbare school. Toen ben ik begonnen me af te vragen wat de Nederlandse cultuur inhoudt. Ik voel me absoluut geen Nederlander, Gek genoeg zijn Hans en Chris de enige Leffers die een Nederlands paspoort hebben. Hoofd van de familie Riek heeft alleen de Australische nationaliteit. Voor een beurs voor de universiteit moest Hans de Australische nationaliteit aannemen. Dat kon alleen als hij een ouder had met een Australisch paspoort. Riek heeft toen haar Nederlandse nationaliteit opgegeven om Australisch te worden. Haar man weigerde dat te doen.
ik spreek de taal niet eens, ik ben vooral Australiër. Toch voel ik me niet geheel geaccepteerd. Mijn persoonlijke eigenschappen, zijn die terug te voeren op mijn Nederlandse achtergrond, of zijn dat mijn eigen karaktertrekken? Dat weet ik niet."
Vragen
"Wat er Nederlands was aan mijn jeugd?" Chris begint te grinniken. "De kroketten bij opa en oma. En de kinderversjes die oma voor me zong. Van mijn vader heb ik niks concreets meegekregen, maar misschien wel onbewust Nederlandse normen en waarden. Hij benadrukte vaak het belang van afspraken, je aan je woord houden, doen wat je beloofd hebt en eerlijk zijn. Maar ik weet niet of dat Nederlands is of een kenmerk van mijn familie. Ik ken de Nederlandse cultuur helaas niet goed genoeg om dingen te herkennen. Daarom ben ik een paar jaar geleden naar Nederland op vakantie gegaan. De antwoorden heb ik echter nog steeds niet."
Gezelligheid
"Ik heb wel andere dingen ontdekt", gaat Chris opgetogen verder. "Zoals dat de inrichting van mijn opa en oma's huis Nederlands was. Bloempotten met planten in de vensterbank was niet Australisch, dat zag ik wel, maar ik realiseerde me nooit dat het heel Nederlands is. En, heel belangrijk, het concept ‘gezelligheid'. Ik had daar nog nooit van gehoord, terwijl het een fundamenteel element is van de Nederlandse samenleving en voor Nederlanders die geëmigreerd zijn. Maar dat leerde ik pas in Nederland."
Zijn oma komt tussenbeide. "Voor mij betekent gezelligheid heel veel. Maar je vindt dat niet in Australië, alleen bij andere Nederlandse emigranten. Waar ik bijvoorbeeld een hekel aan heb, is dat Australiërs meteen hun bord naar de keuken brengen als ze klaar zijn met eten. Zelfs als anderen nog bezig zijn. Als iemand bij mij op bezoek is en dat doet, vind ik dat zo ongezellig." Chris reageert verbaasd. "Dit hoor ik nu voor het eerst. Ik probeer altijd behulpzaam te zijn en mijn eigen bord naar de keuken te brengen en op te ruimen. Ik wist helemaal niet dat je dat niet leuk vond. Maar je hebt ons ook nooit verteld over ‘gezelligheid'."
Het blijft even stil. Riek kijkt beteuterd en zegt dan een beetje onthutst: "Nee, nee, zoiets moet vanzelf komen."
http://www.rnw.nl/hollandnl/html/australie040331.html