Velenoso
16-04-04, 21:11
legitieme extreem fundamentalistische joodse bewegingen (deel I)
Regelmatig verschijnen er berichten in de pers waaruit blijkt dat 'Joodse fundamentalisten een struikelblok vormen voor het ontstaan van vrede in het Midden Oosten'. In deel II behandelen we de rol van de National Religious Party en Gush Emunim in Israël. Maar we beginnen met deel I over de Haredim.
Gush Emunim en de National Religious Party (NRP) zijn zeker niet de enige groeperingen waar fundamentalistische Joden zich in Israël bij aan hebben gesloten. Ook de 'Haredim' dienen in dit verband genoemd te worden. De term Haredim verwijst naar het hebreeuwse woord 'Hared', dat zoveel betekent als "vol van angst" (voor God). Deze fundamentalistische stroming is uit verschillende segmenten opgebouwd. In de eerste plaats zijn er de Haredim, die evenals de aanhangers van Gush Emunim en veel seculiere Israëliërs, van Ashkenazische oorsprong zijn. Zij worden in de Knesset vertegenwoordigd door de 'Yahadut Ha'Torah' partij ("Judaism of the Law"). Daarnaast zijn er de Haredim met een oriëntaalse achtergrond. Zij worden vertegenwoordigd door de Shas partij, die tot voor kort door Aryeh Der'i werd geleid. Aan diens politieke carrière kwam echter een einde aan nadat hij door een seculier gerechtshof tot een gevangenisstraf was veroordeeld wegens het aannemen van steekpenningen.
De uitgangspunten van de Haredim en Gush Emunim hebben talloze raakvlakken. Beide stromingen oriënteren zich voor een belangrijk deel rond het verwachtingspatroon dat de Joodse Messias binnenkort zal verschijnen. Daarnaast kennen zowel Gush Emunim als de Haredim een afkeer van seculiere Israëliërs en wordt door beide fundamentalistische stromingen gestreefd naar een terugkeer van de situatie zoals die voor de opkomst van de Joodse hervormingsbeweging bestond. Er zijn niet alleen overeenkomsten, maar ook grote verschillen tussen Haredim en Gush Emunim aanhangers. Die verschillen komen om te beginnen in uiterlijke zin naar voren. De aanhang van de NRP en Gush Emunim kleden zich niet specifiek. Doorgaans zijn zij alleen herkenbaar aan het keppeltje op hun hoofd - dat in tegenstelling tot bij de Haredim - gebreid is. Daarnaast zijn de kolonisten van de NRP en Gush Emunim veelal ter herkennen aan hun onafscheidelijke machinegeweer.
Bij de Haredim is het heel anders gesteld met de kledingvoorschriften. Daar hecht men zwaar aan de dikke zwarte kleding (inclusief zware bontmuts), die een overblijfsel is van het barre klimaat dat hun voorouders vroeger in Oost Europa kenden. Dat er in Israël een geheel ander klimaat heerst heeft er niet toe geleid dat de Haredim hun 'dress-code' hebben aangepast. Het vasthouden aan tradities gaat hier voor alles, ook als dat betekent dat men zich te barsten staat te zweten in de woestijn.
http://www.dinslaken-arad.de/modern/bevoelkerung/haredim.JPG
De Haredim en leger
De verschillen binnen het Joodse fundamentalisme strekken zich ook uit naar andere gebieden. In tegenstelling tot de aanhang van Gush Emunim, weigeren de Haredim ten ene male om de Joodse staat te verdedigen door dienst te nemen in het Israëlische leger. Nu hoeven de Haredim dat ook niet, want hun religieuze opvattingen brengen met zich mee dat zij door de leiders van de Joodse staat zijn vrijgesteld van militaire dienstplicht. Dat laatste is één van de oorzaken van de geringe populariteit van de Haredim onder de seculiere Israëliërs; in tegenstelling tot de fundamentalisten binnen de NRP en Gush Emunim, waar de bereidheid om de Joodse staat in militaire opzicht te verdedigen heeft geleid tot een vrij algemeen respect binnen de Israëlische samenleving. De Haredim stellen hier tegenover dat Israël uitsluitend en alleen bestaat vanwege de sterke nadruk die zij op hun religieuze gebruiken leggen. Zij vinden dat met hun religieuze praktijken de zegen van het opperwezen wordt afgedwongen, waardoor succes van het Israëlische leger gewaarborgd is. Zonder hun religieuze arbeid was Israël al lang onder de voet gelopen door de Arabische landen is het standpunt van de Haredim. Dientengevolge is het volgens de aanhangers van deze stroming volledig gerechtvaardigd om militaire dienst te weigeren. Voorwaarde daarbij is dat zij zich volledig wijden aan de studie van de Talmoed; het door Rabbijnen samengestelde geschrift dat voor fundamentalistische Joden de basis van het bestaan vormt.
http://www.nkusa.org/Activities/Demonstrations/14July03/group.jpg
Onderwijs volgens de Talmoed
De Haredim streven er naar dat het op de Talmoed gebaseerde onderwijs algemeen wordt ingevoerd in Israël. Dit heeft weinig te maken met wat normaliter onder het woord onderwijs wordt begrepen. Gebruikelijke vakken zoals wiskunde, vreemde talen, literatuur en natuurkunde worden als het aan de Haredim ligt in het geheel niet onderwezen. In plaats daarvan ligt de nadruk volledig op de lessen van de Talmoed. Zelfs de Thora heeft bij de Haredim een ondergeschikte rol. Naast de boeken van Mozes, krijgen de Haredim alleen de gedeelten uit het Oude Testament onder ogen die in de Talmoed staan geciteerd. Een groot gedeelte van de in de Thora beschreven geschiedenis van het Joodse volk, is dientengevolge volstrekt onbekend voor de Haredim. Haredim die daartoe geschikt zijn bevonden, kennen vanaf hun zestiende levensjaar een volledige dagtaak aan het bestuderen van de Talmoed. Dit vindt plaats in de 'Yeshiva'. Deze Talmoedscholen worden vaak gekenmerkt door luide, door elkaar heen schreeuwende stemmen. Dat komt omdat het door de Haredim als een zonde wordt beschouwd om de Talmoed in stilte te bestuderen. Twaalf tot veertien uur Talmoed studie per dag is geen uitzondering. Veel studenten in de Yeshiva leidden dientengevolge aan oververmoeidheid. Over hun levensonderhoud hoeven de Haredim zich echter niet druk te maken, want hun religieuze werkzaamheden worden van overheidswege uit gefinancierd, waar men in seculiere Israëlische kringen overigens geen enkele begrip voor kan opbrengen.
De positie van de vrouw
De Talmoed studie in de Yeshiva is alleen weggelegd voor mannelijke Haredim. De Talmoed en de wetgeving van het klassiek Judaïsme leren dat vrouwen geen onderwijs nodig hebben, terwijl bepaalde studies zelfs volledig voor hen verboden zijn. Vroeger kregen vrouwen in fundamentalistisch Judaïstische kringen daarom geen enkel onderwijs en waren zij vaak analfabetisch. Tegenwoordig is dit onder druk van de 'seculiere' regering in Israël gelukkig niet meer mogelijk, maar van een gelijkwaardige positie in het onderwijs tussen Haredim-mannen en -vrouwen is in de verste verte geen sprake. Om aan de onderwijsplicht die de regering heeft ingesteld te voldoen, hebben de Haredim speciale instituten opgericht waar meisjes een inferieur soort onderwijs krijgen, dat vaak meer met religieuze indoctrinatie dan met educatie te maken heeft. Ook de politiek is volgens de Haredim verboden terrein voor vrouwen. Israëlische vrouwen die daar toch aan beginnen worden door deze fundamentalistische Joden als heksen of demonen beschouwd. Ook op dit punt volgen de Haredim netjes de wetten uit de Talmoed. In de 'Tractate Shabath' (een belangrijk onderdeel van de Talmoed) wordt de vrouw beschreven als: "a sack full of excrement". Ook in de 'Kitzur Shulhan Aruch' (een verkorte versie van de Talmoed die gelezen wordt door religieuze Joden die zich niet volledig op de Talmoedstudie hebben gestort) staan zaken beschreven over vrouwen die werkelijk verbijsterend zijn. Vrouwen worden er op één lijn geplaatst met honden en vrouwen: "A male should not walk between two females or two dogs or two pigs. In the same manner the males should not allow a woman, dog or pig to walk between them". Iedere jongen in de Haredim gemeenschap krijgt deze 'wijze les' tussen zijn tiende en twaalfde jaar te horen. In de praktijk komt deze regel er overigens op neer dat hij vooral uit moet kijken om tussen twee vrouwen te lopen, want op honden zijn de Haredim niet zo gesteld en varkens zijn in hun gemeenschappen uit de aard van de zaak niet te vinden.
De behandeling van vrouwen is één van de punten waarin de Haredim verschillen van de fundamentalisten van de NRP en Gush Emunim. Vrouwonvriendelijke passages uit de wetgeving van het klassieke Judaïsme worden door de aanhang van de laatstgenoemde fundamentalistische stromingen vaak uit de weg gegaan. Zo bestaat er voor de NRP geen bezwaar tegen om vrouwen toe te laten op belangrijke posities. Daardoor zijn binnen de leiding van de NRP ook vrouwen te vinden, terwijl dat voor de politieke partijen van de Haredim uit den boze is.
Regelmatig verschijnen er berichten in de pers waaruit blijkt dat 'Joodse fundamentalisten een struikelblok vormen voor het ontstaan van vrede in het Midden Oosten'. In deel II behandelen we de rol van de National Religious Party en Gush Emunim in Israël. Maar we beginnen met deel I over de Haredim.
Gush Emunim en de National Religious Party (NRP) zijn zeker niet de enige groeperingen waar fundamentalistische Joden zich in Israël bij aan hebben gesloten. Ook de 'Haredim' dienen in dit verband genoemd te worden. De term Haredim verwijst naar het hebreeuwse woord 'Hared', dat zoveel betekent als "vol van angst" (voor God). Deze fundamentalistische stroming is uit verschillende segmenten opgebouwd. In de eerste plaats zijn er de Haredim, die evenals de aanhangers van Gush Emunim en veel seculiere Israëliërs, van Ashkenazische oorsprong zijn. Zij worden in de Knesset vertegenwoordigd door de 'Yahadut Ha'Torah' partij ("Judaism of the Law"). Daarnaast zijn er de Haredim met een oriëntaalse achtergrond. Zij worden vertegenwoordigd door de Shas partij, die tot voor kort door Aryeh Der'i werd geleid. Aan diens politieke carrière kwam echter een einde aan nadat hij door een seculier gerechtshof tot een gevangenisstraf was veroordeeld wegens het aannemen van steekpenningen.
De uitgangspunten van de Haredim en Gush Emunim hebben talloze raakvlakken. Beide stromingen oriënteren zich voor een belangrijk deel rond het verwachtingspatroon dat de Joodse Messias binnenkort zal verschijnen. Daarnaast kennen zowel Gush Emunim als de Haredim een afkeer van seculiere Israëliërs en wordt door beide fundamentalistische stromingen gestreefd naar een terugkeer van de situatie zoals die voor de opkomst van de Joodse hervormingsbeweging bestond. Er zijn niet alleen overeenkomsten, maar ook grote verschillen tussen Haredim en Gush Emunim aanhangers. Die verschillen komen om te beginnen in uiterlijke zin naar voren. De aanhang van de NRP en Gush Emunim kleden zich niet specifiek. Doorgaans zijn zij alleen herkenbaar aan het keppeltje op hun hoofd - dat in tegenstelling tot bij de Haredim - gebreid is. Daarnaast zijn de kolonisten van de NRP en Gush Emunim veelal ter herkennen aan hun onafscheidelijke machinegeweer.
Bij de Haredim is het heel anders gesteld met de kledingvoorschriften. Daar hecht men zwaar aan de dikke zwarte kleding (inclusief zware bontmuts), die een overblijfsel is van het barre klimaat dat hun voorouders vroeger in Oost Europa kenden. Dat er in Israël een geheel ander klimaat heerst heeft er niet toe geleid dat de Haredim hun 'dress-code' hebben aangepast. Het vasthouden aan tradities gaat hier voor alles, ook als dat betekent dat men zich te barsten staat te zweten in de woestijn.
http://www.dinslaken-arad.de/modern/bevoelkerung/haredim.JPG
De Haredim en leger
De verschillen binnen het Joodse fundamentalisme strekken zich ook uit naar andere gebieden. In tegenstelling tot de aanhang van Gush Emunim, weigeren de Haredim ten ene male om de Joodse staat te verdedigen door dienst te nemen in het Israëlische leger. Nu hoeven de Haredim dat ook niet, want hun religieuze opvattingen brengen met zich mee dat zij door de leiders van de Joodse staat zijn vrijgesteld van militaire dienstplicht. Dat laatste is één van de oorzaken van de geringe populariteit van de Haredim onder de seculiere Israëliërs; in tegenstelling tot de fundamentalisten binnen de NRP en Gush Emunim, waar de bereidheid om de Joodse staat in militaire opzicht te verdedigen heeft geleid tot een vrij algemeen respect binnen de Israëlische samenleving. De Haredim stellen hier tegenover dat Israël uitsluitend en alleen bestaat vanwege de sterke nadruk die zij op hun religieuze gebruiken leggen. Zij vinden dat met hun religieuze praktijken de zegen van het opperwezen wordt afgedwongen, waardoor succes van het Israëlische leger gewaarborgd is. Zonder hun religieuze arbeid was Israël al lang onder de voet gelopen door de Arabische landen is het standpunt van de Haredim. Dientengevolge is het volgens de aanhangers van deze stroming volledig gerechtvaardigd om militaire dienst te weigeren. Voorwaarde daarbij is dat zij zich volledig wijden aan de studie van de Talmoed; het door Rabbijnen samengestelde geschrift dat voor fundamentalistische Joden de basis van het bestaan vormt.
http://www.nkusa.org/Activities/Demonstrations/14July03/group.jpg
Onderwijs volgens de Talmoed
De Haredim streven er naar dat het op de Talmoed gebaseerde onderwijs algemeen wordt ingevoerd in Israël. Dit heeft weinig te maken met wat normaliter onder het woord onderwijs wordt begrepen. Gebruikelijke vakken zoals wiskunde, vreemde talen, literatuur en natuurkunde worden als het aan de Haredim ligt in het geheel niet onderwezen. In plaats daarvan ligt de nadruk volledig op de lessen van de Talmoed. Zelfs de Thora heeft bij de Haredim een ondergeschikte rol. Naast de boeken van Mozes, krijgen de Haredim alleen de gedeelten uit het Oude Testament onder ogen die in de Talmoed staan geciteerd. Een groot gedeelte van de in de Thora beschreven geschiedenis van het Joodse volk, is dientengevolge volstrekt onbekend voor de Haredim. Haredim die daartoe geschikt zijn bevonden, kennen vanaf hun zestiende levensjaar een volledige dagtaak aan het bestuderen van de Talmoed. Dit vindt plaats in de 'Yeshiva'. Deze Talmoedscholen worden vaak gekenmerkt door luide, door elkaar heen schreeuwende stemmen. Dat komt omdat het door de Haredim als een zonde wordt beschouwd om de Talmoed in stilte te bestuderen. Twaalf tot veertien uur Talmoed studie per dag is geen uitzondering. Veel studenten in de Yeshiva leidden dientengevolge aan oververmoeidheid. Over hun levensonderhoud hoeven de Haredim zich echter niet druk te maken, want hun religieuze werkzaamheden worden van overheidswege uit gefinancierd, waar men in seculiere Israëlische kringen overigens geen enkele begrip voor kan opbrengen.
De positie van de vrouw
De Talmoed studie in de Yeshiva is alleen weggelegd voor mannelijke Haredim. De Talmoed en de wetgeving van het klassiek Judaïsme leren dat vrouwen geen onderwijs nodig hebben, terwijl bepaalde studies zelfs volledig voor hen verboden zijn. Vroeger kregen vrouwen in fundamentalistisch Judaïstische kringen daarom geen enkel onderwijs en waren zij vaak analfabetisch. Tegenwoordig is dit onder druk van de 'seculiere' regering in Israël gelukkig niet meer mogelijk, maar van een gelijkwaardige positie in het onderwijs tussen Haredim-mannen en -vrouwen is in de verste verte geen sprake. Om aan de onderwijsplicht die de regering heeft ingesteld te voldoen, hebben de Haredim speciale instituten opgericht waar meisjes een inferieur soort onderwijs krijgen, dat vaak meer met religieuze indoctrinatie dan met educatie te maken heeft. Ook de politiek is volgens de Haredim verboden terrein voor vrouwen. Israëlische vrouwen die daar toch aan beginnen worden door deze fundamentalistische Joden als heksen of demonen beschouwd. Ook op dit punt volgen de Haredim netjes de wetten uit de Talmoed. In de 'Tractate Shabath' (een belangrijk onderdeel van de Talmoed) wordt de vrouw beschreven als: "a sack full of excrement". Ook in de 'Kitzur Shulhan Aruch' (een verkorte versie van de Talmoed die gelezen wordt door religieuze Joden die zich niet volledig op de Talmoedstudie hebben gestort) staan zaken beschreven over vrouwen die werkelijk verbijsterend zijn. Vrouwen worden er op één lijn geplaatst met honden en vrouwen: "A male should not walk between two females or two dogs or two pigs. In the same manner the males should not allow a woman, dog or pig to walk between them". Iedere jongen in de Haredim gemeenschap krijgt deze 'wijze les' tussen zijn tiende en twaalfde jaar te horen. In de praktijk komt deze regel er overigens op neer dat hij vooral uit moet kijken om tussen twee vrouwen te lopen, want op honden zijn de Haredim niet zo gesteld en varkens zijn in hun gemeenschappen uit de aard van de zaak niet te vinden.
De behandeling van vrouwen is één van de punten waarin de Haredim verschillen van de fundamentalisten van de NRP en Gush Emunim. Vrouwonvriendelijke passages uit de wetgeving van het klassieke Judaïsme worden door de aanhang van de laatstgenoemde fundamentalistische stromingen vaak uit de weg gegaan. Zo bestaat er voor de NRP geen bezwaar tegen om vrouwen toe te laten op belangrijke posities. Daardoor zijn binnen de leiding van de NRP ook vrouwen te vinden, terwijl dat voor de politieke partijen van de Haredim uit den boze is.