NoordAfrikaan
10-05-04, 13:40
Van onze correspondente Kim Ghattas
BEIROET - Eens in de maand gaat Lilly naar de Franciscaanse kerk in Badaro, een voorstad van Beiroet, om een Ethiopische dienst bij te wonen. Op haar enige vrije dag in de maand zoekt ze troost in de koelte van de kerk en bij de eenvoudige, melodieuze dienst. Ze bidt God om kracht voor de komende maand - tot de volgende keer dat ze het huis uit mag waar ze inwoont als meisje-voor-dag-en-nacht.
Aziatische dienstmeisjes hebben veel plichten en nauwelijks rechten
'De familie is niet aardig, ze gunnen me nooit rust. Ik moet alles doen: schoonmaken, koken, alles', zegt de 25-jarige Lilly (niet haar echte naam, want die wil ze niet zeggen). 'Ik werk van half zeven 's ochtends tot één uur 's nachts, elke dag.' En dat voor honderd dollar in de maand. 'Ik weet niet waarom ze me zo behandelen. Misschien vinden ze het zonde van het geld als ik even niets doe.'
Toen ze vijf jaar geleden naar Libanon kwam, was Lilly vol hoop en verwachting. Maar nu heeft ze er schoon genoeg van. Ze hoopt dat haar werkgever haar zal laten gaan en de terugreis naar Ethiopië zal betalen. Zo niet, dan zal ze bijna al haar spaargeld moeten uitgeven aan een ticket.
De Arabische landen trekken veel migranten uit landen als Ethiopië, de Filipijnen en Sri Lanka. Koeweit, met zijn bevolking van 800 duizend zielen, telt 1,4 miljoen buitenlandse werknemers. Daar werken ze vaak in winkels en hotels, in de andere Arabische landen vooral in de huishouding. En ze worden beestachtig behandeld.
'Er is nauwelijks enige wettelijke bescherming voor huishoudelijk personeel, ze worden gewoon niet erkend als legitieme werknemers', zegt Roland Tawk, een Libanese advocaat die pro deo de belangen van dienstmeisjes behartigt. 'De grootste problemen zijn het niet-uitbetalen van het loon, de erbarmelijke woonsituatie, het afpakken van het paspoort en, wat het ergste is, de mishandeling.'
Het is geen uitzondering dat een dienstmeisje zwaar wordt geslagen door haar werkgevers, of dat haar brandwonden worden toegebracht met een sigaret of een strijkijzer. Zelfs verkrachting komt voor, door de heer des huizes of zijn zoon. De mishandeling heeft al ettelijke meisjes tot zelfmoord gedreven.
Maar advocaat Tawk bespeurt enige vooruitgang: het niet-uitbetalen van loon is een tijdje terug door twee Libanese rechters tot misdrijf bestempeld. Aan dat vonnis waren jaren van campagnevoeren door mensenrechtenactivisten voorafgegaan. De loonbetaling kan nu dus worden afgedwongen, maar het afwingen van een betere woonsituatie en een menselijke behandeling is vers twee.
De kern van het probleem is het racisme. 'Het soort geweld dat sommige huishoudelijke hulpen te verduren krijgen, wijst erop dat deze vrouwen door hun werkgevers niet als echte mensen worden beschouwd. Omdat ze uit Azië komen en een andere huidskleur hebben, worden ze als minderwaardig gezien', zegt Ray Jureidini, hoogleraar sociologie aan de Amerikaanse Universiteit in Beiroet.
Twintig jaar geleden waren de meeste dienstmeisjes in Libanon nog Syrisch of Koerdisch. 'De familie van het meisje woonde niet al te ver weg en omdat de eer van de familie zo belangrijk is, werden de meisjes doorgaans fatsoenlijk behandeld', aldus Jureidini. 'Nu woont de familie helemaal in Ethiopië of Sri Lanka, die kunnen het meisje geen enkele bescherming bieden.'
Jureidini vindt het niet overdreven om van een moderne vorm van slavernij te spreken. Vaak moeten de meisjes ook nog het huis van een naast familielid van de werkgever schoonhouden, zonder dat ze een cent extra krijgen.
'In Libanon en de rest van het Midden-Oosten worden vrouwen toch al als tweederangs burgers beschouwd', zegt Jureidini, die daarin een oorzaak zoekt van het vele geweld dat juist ook door de vrouw des huizes wordt gebruikt tegen de ondergeschikten.
De minachting voor huishoudelijk personeel komt op tal van manieren tot uiting. Bij een uitzendbureau is wel eens gevraagd om een meisje van niet meer dan 1,50 meter, omdat het balkon te klein was voor een groter bed. Wie er Afrikaans of Aziatisch uitziet wordt zonder nadenken als een bediende bejegend. Zo zou de echtgenote van de Filipijnse ambassadeur eens zijn weggestuurd uit een zwembad omdat dienstmeisjes daar niet in mochten. Meestal worden de meisjes gecontracteerd zonder dat ze hebben kunnen zeggen of ze wel voor die en die familie willen werken.
'Het viel me op dat Chandrini's contract met geen woord rept van haar rechten, zelfs niet van haar salaris', zegt Nada Mroueh, een moeder van drie kinderen die de Srilankaanse Chandrani Wanasindha heeft aangenomen als hulp in de huishouding. 'Dit contract is bedoeld om míj te beschermen tegen Chandrani, voor het geval ze wegloopt of als ik haar niet meer zie zitten - gewoon belachelijk.'
Nada Mroueh voelt zich verantwoordelijk voor Chandrani's lichamelijk en geestelijk welzijn - iets waar lang niet alle werkgevers zich om bekommeren. Chandrani Wanasindha, zelf moeder van twee tieners die in Sri Lanka wonen, beschouwt huize Mroueh als haar tweede huis - haar enige klacht, zegt ze, is dat ze niet genoeg te doen heeft.
En omdat de gunstige situatie van Chandrani Wanasindha, alle slechte verhalen ten spijt, nu ook weer niet zo uitzonderlijk is, zal de migratiestroom van de arme naar de Arabische landen voorlopig nog wel niet opdrogen.
_________________
BEIROET - Eens in de maand gaat Lilly naar de Franciscaanse kerk in Badaro, een voorstad van Beiroet, om een Ethiopische dienst bij te wonen. Op haar enige vrije dag in de maand zoekt ze troost in de koelte van de kerk en bij de eenvoudige, melodieuze dienst. Ze bidt God om kracht voor de komende maand - tot de volgende keer dat ze het huis uit mag waar ze inwoont als meisje-voor-dag-en-nacht.
Aziatische dienstmeisjes hebben veel plichten en nauwelijks rechten
'De familie is niet aardig, ze gunnen me nooit rust. Ik moet alles doen: schoonmaken, koken, alles', zegt de 25-jarige Lilly (niet haar echte naam, want die wil ze niet zeggen). 'Ik werk van half zeven 's ochtends tot één uur 's nachts, elke dag.' En dat voor honderd dollar in de maand. 'Ik weet niet waarom ze me zo behandelen. Misschien vinden ze het zonde van het geld als ik even niets doe.'
Toen ze vijf jaar geleden naar Libanon kwam, was Lilly vol hoop en verwachting. Maar nu heeft ze er schoon genoeg van. Ze hoopt dat haar werkgever haar zal laten gaan en de terugreis naar Ethiopië zal betalen. Zo niet, dan zal ze bijna al haar spaargeld moeten uitgeven aan een ticket.
De Arabische landen trekken veel migranten uit landen als Ethiopië, de Filipijnen en Sri Lanka. Koeweit, met zijn bevolking van 800 duizend zielen, telt 1,4 miljoen buitenlandse werknemers. Daar werken ze vaak in winkels en hotels, in de andere Arabische landen vooral in de huishouding. En ze worden beestachtig behandeld.
'Er is nauwelijks enige wettelijke bescherming voor huishoudelijk personeel, ze worden gewoon niet erkend als legitieme werknemers', zegt Roland Tawk, een Libanese advocaat die pro deo de belangen van dienstmeisjes behartigt. 'De grootste problemen zijn het niet-uitbetalen van het loon, de erbarmelijke woonsituatie, het afpakken van het paspoort en, wat het ergste is, de mishandeling.'
Het is geen uitzondering dat een dienstmeisje zwaar wordt geslagen door haar werkgevers, of dat haar brandwonden worden toegebracht met een sigaret of een strijkijzer. Zelfs verkrachting komt voor, door de heer des huizes of zijn zoon. De mishandeling heeft al ettelijke meisjes tot zelfmoord gedreven.
Maar advocaat Tawk bespeurt enige vooruitgang: het niet-uitbetalen van loon is een tijdje terug door twee Libanese rechters tot misdrijf bestempeld. Aan dat vonnis waren jaren van campagnevoeren door mensenrechtenactivisten voorafgegaan. De loonbetaling kan nu dus worden afgedwongen, maar het afwingen van een betere woonsituatie en een menselijke behandeling is vers twee.
De kern van het probleem is het racisme. 'Het soort geweld dat sommige huishoudelijke hulpen te verduren krijgen, wijst erop dat deze vrouwen door hun werkgevers niet als echte mensen worden beschouwd. Omdat ze uit Azië komen en een andere huidskleur hebben, worden ze als minderwaardig gezien', zegt Ray Jureidini, hoogleraar sociologie aan de Amerikaanse Universiteit in Beiroet.
Twintig jaar geleden waren de meeste dienstmeisjes in Libanon nog Syrisch of Koerdisch. 'De familie van het meisje woonde niet al te ver weg en omdat de eer van de familie zo belangrijk is, werden de meisjes doorgaans fatsoenlijk behandeld', aldus Jureidini. 'Nu woont de familie helemaal in Ethiopië of Sri Lanka, die kunnen het meisje geen enkele bescherming bieden.'
Jureidini vindt het niet overdreven om van een moderne vorm van slavernij te spreken. Vaak moeten de meisjes ook nog het huis van een naast familielid van de werkgever schoonhouden, zonder dat ze een cent extra krijgen.
'In Libanon en de rest van het Midden-Oosten worden vrouwen toch al als tweederangs burgers beschouwd', zegt Jureidini, die daarin een oorzaak zoekt van het vele geweld dat juist ook door de vrouw des huizes wordt gebruikt tegen de ondergeschikten.
De minachting voor huishoudelijk personeel komt op tal van manieren tot uiting. Bij een uitzendbureau is wel eens gevraagd om een meisje van niet meer dan 1,50 meter, omdat het balkon te klein was voor een groter bed. Wie er Afrikaans of Aziatisch uitziet wordt zonder nadenken als een bediende bejegend. Zo zou de echtgenote van de Filipijnse ambassadeur eens zijn weggestuurd uit een zwembad omdat dienstmeisjes daar niet in mochten. Meestal worden de meisjes gecontracteerd zonder dat ze hebben kunnen zeggen of ze wel voor die en die familie willen werken.
'Het viel me op dat Chandrini's contract met geen woord rept van haar rechten, zelfs niet van haar salaris', zegt Nada Mroueh, een moeder van drie kinderen die de Srilankaanse Chandrani Wanasindha heeft aangenomen als hulp in de huishouding. 'Dit contract is bedoeld om míj te beschermen tegen Chandrani, voor het geval ze wegloopt of als ik haar niet meer zie zitten - gewoon belachelijk.'
Nada Mroueh voelt zich verantwoordelijk voor Chandrani's lichamelijk en geestelijk welzijn - iets waar lang niet alle werkgevers zich om bekommeren. Chandrani Wanasindha, zelf moeder van twee tieners die in Sri Lanka wonen, beschouwt huize Mroueh als haar tweede huis - haar enige klacht, zegt ze, is dat ze niet genoeg te doen heeft.
En omdat de gunstige situatie van Chandrani Wanasindha, alle slechte verhalen ten spijt, nu ook weer niet zo uitzonderlijk is, zal de migratiestroom van de arme naar de Arabische landen voorlopig nog wel niet opdrogen.
_________________