"NAEMA TAHIR gaat op zoek naar de mens in de moslim." En daarmee slaat Naema Tahir met haar "Een moslima ontsluiert" een door weinigen eerder begane weg in, door het doolhof van interpretaties, meningen en analyses met betrekking tot de Islam en de aanhangers ervan. Een genuanceerd en persoonlijk relaas, dat heeft geresulteerd in een warm en helder geformuleerd boekwerk over maatschappelijke thema's als vrouwenemancipatie, de hoofddoek, het gearrangeerde huwelijk, patriarchale systemen, seksualiteitsbeleving, cultuur en religie. En vooral over de onwil met betrekking tot een revolutie in de laatste: religie.
Tijdens het lezen van dit boek schaarde ik me al snel achter de redenering dat er zaken zijn die in de Qur'an staan geschreven, welke toepasbaar en toegepast zijn in een tijdperk ver voor de Middeleeuwen op een stam in de woestijn, die anno 2005 in het Westen absoluut niet meer relevant zijn. Een voor moslima's fnuikend voorbeeld, in de Qur'an staat dat men de kuisheid dient te bewaren. Deze kuisheid kun je op verschillende wijzen interpreteren. Daarnaast is ook netjes aangegeven wat de redenen zijn daarvoor, ergo, het voorkomen van geslachtsziektes en buitenechtelijke zwangerschappen. Daar heeft de Qur'an uiteraard groot gelijk in, toentertijd, maar tegenwoordig zijn er andere manieren om niet zwanger te raken of om ziektes te voorkomen. De Qur'an biedt onthouding voor het huwelijk als oplossing, waarom moet een moslima alleen die oplossing gebruiken als er inmiddels verschillende andere oplossingen zijn? Ik ben dan ook solidair met de visie van Naema Tahir op het vraagstuk van seksualiteitsbeleving binnen de islam.
Al met al, als men wil vasthouden aan de letterlijke bepalingen in de Qur'an, die dusdanig omslachtig geformuleerd zijn dat ze op duizend-en-één verschillende manieren bedoeld kunnen worden, dan moet men dat allicht zelf weten. Let wel, de Qur'an is toentertijd geinterpreteerd vanuit een mentaliteit die toen onder de Arabieren heerste. Die mentaliteit is er 1400 jaar later niet meer, al proberen sommige fundamentalisten daar koste wat het kost aan vast te houden. Om een voorbeeld te geven: polygamie, slavernij, het erfrecht. Allemaal zaken die heden ten dage heel anders beleefd en gezien worden. Diezelfde Qur'an moedigt het individu aan om zelf na te denken. In de Qur'an liggen miljoenen antwoorden, niet alleen het ene antwoord dat is geformuleerd door een interpretator in het jaar 600-and-counting na Christus. In 2005 heeft een moslim hele andere vraagstukken dan iemand uit de "prehistorie". En wat betreft de rechten van de vrouw geldt dat tijdperk ook als de "prehistorie", daar de Qur'an toen aan de wieg heeft gestaan van de hervormingen met betrekking tot het verbeteren van de positie van de vrouw. Kortom, tegenwoordig zijn er andere levensstijlen en andere situaties dan toen. Dat vergt ook een ander antwoord, dunkt me. Op ieder ander aangedragen voorbeeld zou men het er unaniem over eens zijn, dat met het veranderen de de tijd, de vraagstukken veranderen en daarop de antwoorden. Maar omdat het de Qur'an betreft, is men geneigd zich heel anders te gedragen dan redelijk is? Waarom vastklampen aan iets wat toegepast werd op een heel vrouwonvriendelijke Arabische samenleving in de woestijn en de antwoorden van toen gebruiken voor issues uit het heden? Is het zo onredelijk om de universele normen en waarden van de Qur'an hoog te houden, maar de "way of life" aan te passen aan het heden, aan het hier en nu?
Liberale moslims als Naema Tahir voeren mijns inziens dan ook geen lobby om de tekst van de Qur'an te veranderen. Het is eerder een aanmoediging om de interpretatie van die tekst, die toen vanuit een voor ons anno 2005 niet relevant referentiekader, aan te passen op de hedendaagse gang van zaken. En de "echte moslim" kan door niemand gedefinieerd worden. Naema Tahir vertelt in haar boek ook over de frustrerende ervaring met betweterige "dragers van de ware islam". Maar iedereen heeft daar een andere visie op en er is er in de optiek van de gelovige maar 1 die weet wat een echte moslim is en dat is God. Naema Tahir stelt daarom ook de terechte vraag of een onmiddelijke diskwalificatie van een meer liberale gesprekspartner door gelovigen met een fundamentalistische inslag niet eerder te maken heeft met mannelijk chauvinisme en een bedreiging voor hun "machtspositie", dan met "ketterij". En daarmee is "Een moslima ontsluiert" een intelligent pleidooi voor een open dialoog over liberalisering en vooruitgang in de islam en verwoordt het opvattingen en redeneringen waar ik me als Nederlandse van Marokkaanse afkomst, eveneens een liberale moslima en voorvechtster van de rechten van de vrouw binnen mijn cultuur en religie volledig in kan vinden.
Citaat in kader:
"De conclusie is wel duidelijk. Er is geen discussie mogelijk als mannen zoals Cheppih zich voordoen als de enige dragers van de ware islam. In wezen zijn ze fundamentalisten, omdat zij uit eigen vrije wil hebben besloten op te houden met nadenken over de basisstelling van hun geloof. Bij twijfel ontkennen ze. (...) Deze "goden-spelende mannen op aarde" sluiten diegenen die ruimte vragen voor een eigen invulling van hun moslimzijn uit."
Bladwijzers