"Schokkend" filmpje met Oeigoerse gevangenen dwingt VS tot nieuwe sancties tegen China
Het Amerikaanse ministerie van Handel straft 28 Chinese bedrijven en organisaties omdat ze zouden meewerken aan de onderdrukking van de Oeigoerse moslimminderheid in de provincie Xinjiang. Of is dat een drogreden om de handelsoorlog verder op te voeren?
Tom Van de Weghe
Op sociale media gaat een filmpje viraal waarin te zien is hoe vermoedelijk Chinese politiemannen enkele honderden geblinddoekte en geboeide mannen wegvoeren. Het zou gaan om Oeigoeren, een onderdrukte moslimminderheid in de west-Chinese provincie Xinjiang.
De beelden zijn gemaakt met een drone en werden eind september op YouTube geplaatst door een organisatie die zich "War on Fear" noemt. Wie er precies achter zit, is onduidelijk, maar de groepering wil de strijd aangaan tegen hoogtechnologische controle.
De mannen op de video zijn kaalgeschoren en dragen blauwe en gele uniformen met Chinese karakters die staan voor "Kashgar gevangenis". Hun ogen zijn afgedekt met een blinddoek, ze zitten in rijen op de grond en worden wat later weggeleid. Onder de beelden is een dramatisch muziekje gemonteerd.
De video biedt volgens mensenrechtenorganisaties een zeldzame kijk op hoe de Chinese autoriteiten omgaan met Oeigoerse gevangenen. De Oeigoeren zijn een van oorsprong Turkse minderheid die wonen in Xinjiang, een autonome regio in China die ze zelf liever Oost-Turkestan noemen. Na een korte onafhankelijkheid lijfde de Volksrepubliek in 1949 het gebied weer in.
Peking probeert al jaren een grotere greep te krijgen op het gebied, onder meer door massaal Han-Chinezen te laten verhuizen naar Xinjiang. Met zogenaamde "heropvoedingsscholen" probeert China sinds 2017 ook de strijd op te voeren tegen radicale islam. Maar mensenrechtenorganisaties verzamelden getuigenissen waaruit blijkt dat het eerder om concentratiekampen gaat waar gefolterd wordt. Naar schatting 1 tot 2 miljoen Oeigoeren zouden er opgesloten zitten.
Zijn de beelden echt?
Volgens Nathan Ruser, een forensisch expert van het Australian Strategic Policy Institute (een denktank die zich focust op veiligheid en defensie), zijn de beelden authentiek. Hij heeft ze onderzocht met verschillende open-source technieken, zoals satellietbeelden van Google Earth. Op die manier kon hij de exacte locatie bepalen, een treinstation in de buurt van Korla, een stad in Xinjiang.
Vervolgens probeerde hij te achterhalen wanneer de dronebeelden gedraaid werden. Hij vergeleek de schaduwen met de stand van de zon, waarmee hij kon bepalen dat het vermoedelijk tussen 18 en 20 augustus gebeurde. Door de veranderingen in de satellietbeelden te analyseren, stelde hij vast dat het niet dit jaar, maar een jaar eerder was gefilmd, naar alle waarschijnlijkheid op 20 augustus 2018.
"Vermoedelijk werden de gevangenen overgebracht naar Korla vanuit Kashgar, de stad waar de vervolging van Oeigoeren het ergst is", zegt Ruser. "De beelden gaan in elk geval in tegen het propaganda-offensief van de Chinese overheid." Eerder dit jaar organiseerde Peking enkele reizen voor journalisten en diplomaten om het humane karakter van de heropvoedingsscholen in Xinjiang te onderstrepen.
"Zwaar choquerend"
"We zijn zwaar geschokt door deze beelden", zegt Yashar Yalkun, de voorzitter van de Belgische Vereniging voor Oeigoeren in een reactie aan VRT NWS. "Maar we zijn ook blij dat we eindelijk bewijs hebben van de Chinese wandaden. Waarom moeten de autoriteiten Oeigoerse gevangenen meer dan duizend kilometer van hun gevangenis overbrengen? Wij vrezen dat dit wel eens zou kunnen zijn om hen verder te voeren naar het Chinese binnenland met de bedoeling dat hun organen geroofd kunnen worden door de autoriteiten. Dat is een gangbare gruwelpraktijk."
Maar wie is erin geslaagd om deze beelden met een drone te draaien in een zwaarbewaakt gebied als Xinjiang? Volgens Yalkun zijn de beelden afkomstig van de autoriteiten in Xinjiang zelf. "Dit lijkt me de enige verklaring. Een klokkenluider heeft die beelden van een eigen bewakingsdrone kunnen filmen en doorgespeeld aan War On Fear, die ze vervolgens online plaatste."
Ook westerse inlichtingendiensten geloven intussen dat de video echt is, wat bevestigd wordt door een Amerikaanse topdiplomaat. De Australische minister van Buitenlandse Zaken Marise Payne omschreef de video als "zwaar choquerend".
Toch kunnen we uit deze beelden niet afleiden waarom deze gevangenen precies vastgehouden worden. In een reactie aan CNN zegt de Chinese overheid dat gevangenen in China vaak geblinddoekt worden overgebracht, en dat deze procedure niet ongewoon is. "Onze aanpak van misdaden is nooit gelinkt aan minderheden en religies."
Extra sancties
Als reactie op de onderdrukking van Oeigoerse moslims heeft het Amerikaanse ministerie van Handel nu 28 Chinese instanties en bedrijven, die betrokken zouden zijn, op een zwarte lijst geplaatst. Zij mogen geen producten meer kopen van Amerikaanse bedrijven. Hierdoor worden ook enkele van de grootste producenten van bewakingstechnologie ter wereld getroffen, zoals Hikvision, Dahua Technology en Megvii. Afgelopen mei werd ook de telecomreus Huawei op de zwarte lijst gezet.
Officieel ontkennen de Amerikanen dat de nieuwe sancties iets te maken hebben met de handelsoorlog waarin beide landen verwikkeld zijn, maar de timing lijkt geen toeval. De regering-Trump leek tot voor kort weinig begaan met mensenrechtenschendingen. Wordt de Oeigoerse kwestie aangegrepen om de handelsoorlog verder op te voeren?
In elk geval lijkt de handelsoorlog steeds meer op een technologische koude oorlog, als je ziet welke Chinese bedrijven vooral getroffen worden. Op korte termijn is deze nieuwe ontwikkeling een klap voor de technologische ambities van China, vooral omdat hierdoor de belangrijkste producenten van technologie met artificiële intelligentie (AI) geraakt worden. China zet zwaar in op AI en beschouwt de technologie als de belangrijkste economische groeimotor. Tegen 2030 wil Peking ook wereldleider zijn in AI.
Op lange termijn is het een ander plaatje. Voorlopig blijft het land voor de ontwikkeling van artificiële intelligentie technologie erg afhankelijk van Amerikaanse onderdelen, denk aan de snelle grafische processoren van Nvidia die nodig zijn om algoritmes op te trainen. Maar de handelsoorlog dwingt China om in verhoogd tempo alternatieve technologie te ontwikkelen en zelfvoorzienend te worden, zoals ook de Chinese leider Xi Jinping voor ogen heeft. Hierdoor wordt China onafhankelijk van de Verenigde Staten.
Maar wat betekent deze technologische koude oorlog nu voor ons, de consument? Weinig goeds. Terwijl tot voor kort technologie uit beide landen gecombineerd werd in producten zullen we in de toekomst gedwongen worden om te kiezen tussen puur Amerikaanse of puur Chinese technologie. Later deze week zijn er gesprekken in Washington gepland om de gemoederen te bedaren in het handelsconflict. Maar het ziet er niet naar uit dat er snel een afkoeling komt, zeker niet met een presidentieel verkiezingsjaar voor de boeg.
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/10...-vs-tot-nieuw/
Bladwijzers