Dit is de nieuwe canon van Nederland

[The_Grand_Wazoo]

De Ruyter kan je dacht ik nog aardig mee voor de dag komen.

[knuppeltje]

De Ruyter kan je dacht ik nog aardig mee voor de dag komen.

Je kan overal met hem aankomen, maar niet meer dan een keer.

Maar zonder gekheid. Ook hij heeft in grote mate bijgedragen aan ons koloniaal verleden.

[Marsipulami]

De historische canon van Nederland is een vicieuze cirkel


Nog geen vijftien jaar nadat hij werd ingevoerd staat de canon van de Nederlandse geschiedenis alweer ter discussie. Daarmee begint hij zo langzaamaan zijn eigen geschiedenis te krijgen, even turbulent als wispelturig.


Ger Groot23 juni 2018, 20:22

Vreemd is dat niet en nieuw al evenmin: nadenken óver de geschiedenis gaat onvermijdelijk samen met het schrijven ván die geschiedenis.

Want wie praat over het verleden heeft het allereerst over het heden. Niet alleen omdat we alleen kunnen weten wie we nu zijn wanneer we weten hoe we zo gewórden zijn. Maar ook omdat wat wij over het verleden willen horen in de eerste plaats beantwoordt aan de nieuwsgierigheid, de belangen én de vooroordelen van nú. Geschiedschrijving loopt constant het risico de echoput te worden van ons eigen gekrakeel, dat we graag terughoren in de geluiden van eeuwen her – liefst in dezelfde toonaard als de onze.

Net als alle menswetenschappen dreigt voor de historie dus het gevaar van een vicieuze cirkel. Ze is niet langer een venster op tijden waarin de dingen anders waren, maar op een teruggeprojecteerd heden dat daarmee de eeuwigheidswaarde van ‘de’ Nederlandse natie

Wie kijkt naar de canon van 2006 ziet dat meteen terug. Het thema ‘emancipatie’ is gekoppeld aan de vrouwenkwestie, ook toen al de prima donna onder de sociale vraagstukken. Van de veel belangrijker arbeidersemancipatie werd hoogstens de strijd tegen de kinderarbeid opgenomen. De katholieke emancipatie (waar het woord tenslotte vandaan kwam) schittert door afwezigheid, net als de eeuwenlange onderdrukking van dit grootste deel van de Nederlandse bevolking.

Ook in 2006 figureerde de slavernij prominent in de canon, en ook toen werd al gedaan dat dat iets nieuws was. Uit mijn eigen lagere-schooltijd (midden jaren ’60) herinner ik mij iets heel anders – maar ook de verzwijgingsmythe maakt inmiddels deel uit van het discours over de nationale schande.

Schaduwkanten

Wat wèl verzwegen of op zijn minst sterk onderbelicht bleef was de manier waarop niet alleen buiten Europa maar ook daarbinnen de koloniale geest menigeen tot tweederangsburger maakte, of zelfs dát niet. De zuidelijke provincies werden eeuwenlang bestuurd als een kolonie: Limburg heeft er zelfs vandaag de dag nog zijn ‘gouverneur’ aan over gehouden. Voor kritische kanttekeningen bij het democratische karakter van de Republiek en het vroege Koninkrijk hoef je niet naar overzeese gebieden.

Díe schaduwkanten van de Nederlandse geschiedenis waren in 2006 al net zo weinig sexy als ze nu zijn: een wrange getuigenis de verachting van alles wat Rooms en zuidelijk was in onze deugdzame Republiek, tot op de huidige dag. Liever wenden wij ons tot het feelgood-sentiment van de strijd tegen de slavernij, waar we allemaal mee instemmen en die comfortabel ver van ons bed ligt. Hetzelfde geldt voor de arbeidersstrijd, die danig aan glans heeft ingeboet sinds de Muur viel en zelfs linkse partijen zich ‘liberaal’ zijn gaan noemen.

De canon van 2006 getuigde in dat opzicht van héél traditionele geschiedschrijving. Niet omdat vooral de grootsheid van ‘de Nederlandse stam’ erin werd opgehemeld, zoals progressieve stemmen willen. Maar omdat hij kritiekloos gehoor gaf aan de voorkeuren van precies diezelfde progressieve stemmen. Afgaande op de wensenlijstjes voor een alweer nieuwe canon die deze krant afdrukte is dat nu niet anders. De Afsluitdijk en het Nederlandse muziekleven, inclusief onze succesvolle dj’s komen de gouwe ouwe van nóg meer kolonialisme en slavernijverleden gezelschap houden.

Bevreemdende werkelijkheid

Ironisch genoeg lijken al die canonvernieuwers zich voor uitgesproken ‘kritisch’ te houden wanneer zij hun eigen besognes projecteren op het verleden. Ik zou liever pleiten voor een échte kritische canon: één die de andersheid van het verleden ten volle serieus neemt en enig ongemak zaait over de knusheid van onze oordelen van vandaag.

Bijvoorbeeld door het thema van ‘De grachtengordel’ níet af te schaffen, maar tegen de tijdgeest in te laten zien dat we die níet aan een slavernijverleden of zelfs het kolonialisme te danken hadden. De Amsterdamse rijkdom steunde op de zeer onspectaculaire handel op de Oostzee: bulkgoederen als hout, graan en huiden. Dat oogt lang niet zo exotisch als oosterse specerijen of debatopzwepend als de slavenhandel, maar het is wèl het verleden. Om de, soms bevreemdende, werkelijkheid daarvan moet het in een kritische geschiedschrijving tenslotte gaan.

Ger Groot doceerde filosofie aan de universiteiten van Rotterdam en Nijmegen. Voor Trouw bekijkt hij de actualiteit door een filosofische bril. U kunt zijn columns hier vinden.

https://www.trouw.nl/opinie/de-histo...w.google.be%2F

[knuppeltje]

Het is toch weer buitengewoon aardig van je, Mars, om ons te proberen te verdedigen tegen de aanklachten wegen ons koloniaal verleden.

Maar toch, die filosoof heeft geen gelijk waar hij het over die grachtenpanden heeft. Want over de handel, die die panden opleverde, valt heel wat te zeggen.

Daar kwam heel veel oorlog, heel veel slavernij en het bloederig neerslaan van opstanden, bij kijken. Dat een en ander niet altijd heel winstgevend was, doet niets af van de schaduwkant van dat verleden.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Vereen...sche_Compagnie

https://nl.wikipedia.org/wiki/West-Indische_Compagnie

[Marsipulami]

Het is toch weer buitengewoon aardig van je, Mars, om ons te proberen te verdedigen tegen de aanklachten wegen ons koloniaal verleden.

Maar toch, die filosoof heeft geen gelijk waar hij het over die grachtenpanden heeft. Want over de handel, die die panden opleverde, valt heel wat te zeggen.

Daar kwam heel veel oorlog, heel veel slavernij en het bloederig neerslaan van opstanden, bij kijken. Dat een en ander niet altijd heel winstgevend was, doet niets af van de schaduwkant van dat verleden.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Vereen...sche_Compagnie

https://nl.wikipedia.org/wiki/West-Indische_Compagnie

Ik bedoelde eigenlijk dat het tijd wordt dat de Nederlandse koning en regering zich officieel verontschuldigd voor de misdaden jegens de/ onderdrukking van de katholieken. De regeling m.b.t. de herstelbetalingen kunnen we later bespreken.

[knuppeltje]

Ik bedoelde eigenlijk dat het tijd wordt dat de Nederlandse koning en regering zich officieel verontschuldigd voor de misdaden jegens de/ onderdrukking van de katholieken. De regeling m.b.t. de herstelbetalingen kunnen we later bespreken.

Mwa, zo erg was dat hier toch allemaal niet? Oké, er sneuvelde wel eens een beeld, en af en toe werd er een kerk in de fik gestoken, maar dat gebeurde wederzijds. Niets ernstig dus.

Daarbij, het leed dat de katholieken, tijdens het bewind van die enge Habsburger in Madrid, en diens voorgangers, anderen wereldwijd hebben aangedaan, is van een heel andere orde, dan het het plaatselijk gestoei tussen een stelletje baldadige protestanten en de katholieken hier. Toch?

Ik geloof niet dat de huidige Spaanse koning en de Spaanse regering, genegen zullen zijn om ons, de Indianen in Noord en Zuid Amerika, bijvoorbeeld, daarvoor nog excuses aan te bieden. En met de huidige Corona-crisis, al helemaal geen herstelbetalingen. Ook niet aan de Fransen, terwijl Alva's leger, dat die Habsburger op ons af stuurde, al plunderend en moordend door Frankrijk trok, om ons op een gruwelijke wijze te komen onderdrukken.

Nee, Mars, ik geloof niet dat er van herstelbetalingen waarover jij het hebt, ooit iets zal komen. Het mag een bittere pil voor je zijn zijn, maar het gaat niet gebeuren.

[Marsipulami]

Mwa, zo erg was dat hier toch allemaal niet? Oké, er sneuvelde wel eens een beeld, en af en toe werd er een kerk in de fik gestoken, maar dat gebeurde wederzijds. Niets ernstig dus.

Daarbij, het leed dat de katholieken, tijdens het bewind van die enge Habsburger in Madrid, en diens voorgangers, anderen wereldwijd hebben aangedaan, is van een heel andere orde, dan het het plaatselijk gestoei tussen een stelletje baldadige protestanten en de katholieken hier. Toch?

Ik geloof niet dat de huidige Spaanse koning en de Spaanse regering, genegen zullen zijn om ons, de Indianen in Noord en Zuid Amerika, bijvoorbeeld, daarvoor nog excuses aan te bieden. En met de huidige Corona-crisis, al helemaal geen herstelbetalingen. Ook niet aan de Fransen, terwijl Alva's leger, dat die Habsburger op ons af stuurde, al plunderend en moordend door Frankrijk trok, om ons op een gruwelijke wijze te komen onderdrukken.

Nee, Mars, ik geloof niet dat er van herstelbetalingen waarover jij het hebt, ooit iets zal komen. Het mag een bittere pil voor je zijn zijn, maar het gaat niet gebeuren.

Hmm, je stelt het voor alsof het enkel ging over wat geruzie tussen protestanten en katholieken, maar dat is niet zo. Van 1648 tot 1795 was de uitoefening van de katholieke eredienst verboden in Nederland (+/- 150 jaar). Gedurende die periode mochten katholieken ook geen openbaar ambt uitoefenen in Nederland.

De Nederlandse overheid was haar tijd ver vooruit. Pas meer dan 100 jaar later legde Hitler dezelfde beperkingen op aan de joden in Duitsland en de door de nazi's veroverde gebieden. De Nederlandse overheid werkte bijzonder actief mee aan de jodenvervolging, met als gevolg dat nagenoeg alle joodse Nederlanders vermoord werden.

De uitroeiing of verdrijving van de katholieken is in NL niet gelukt omdat ze met veel te veel waren, anders dan de joden, maar de intenties waren hetzelfde.

[knuppeltje]

Hmm, je stelt het voor alsof het enkel ging over wat geruzie tussen protestanten en katholieken, maar dat is niet zo. Van 1648 tot 1795 was de uitoefening van de katholieke eredienst verboden in Nederland (+/- 150 jaar). Gedurende die periode mochten katholieken ook geen openbaar ambt uitoefenen in Nederland.

De Nederlandse overheid was haar tijd ver vooruit.

Pas meer dan 100 jaar later legde Hitler dezelfde beperkingen op aan de joden in Duitsland en de door de nazi's veroverde gebieden. De Nederlandse overheid werkte bijzonder actief mee aan de jodenvervolging, met als gevolg dat nagenoeg alle joodse Nederlanders vermoord werden.

De uitroeiing of verdrijving van de katholieken is in NL niet gelukt omdat ze met veel te veel waren, anders dan de joden, maar de intenties waren hetzelfde.

In die tijd was er nog geen 'Nederlands grondgebied' zoals wij nu kennen. Dat verbod gold toen in de door de Tachtigjarige oorlog pas opgerichte 'Republiek der zeven verenigde Nederlanden'. Het grondgebied daarvan viel grotendeels samen met dat van het oude bisdom Utrecht. Je ziet, dat gebied was dus maar een bepaald gedeelte van wat nu Nederland is. De rest ervan bleef gewoon katholiek.
Je moet ook in het oog houden dat door het veelvuldig materialistisch - zo niet ronduit kapitalistisch, oorlogszuchtig en goddeloos gedrag, dat veel prelaten van de katholieke kerk er op nahielden - en wat in totale tegenstelling was ten opzichte van de christelijke leerstelling - daardoor toen al eeuwenlang veel weerstand tegen de kerk was. De opkomst van vele afscheidingsbewegingen binnen de kerk, zoals Hussieten, Katharen, Calvinisten, Lutheranen en de aanhangers van Wycliffe, bijvoorbeeld, waren daar dan ook het gevolg van. De strapatsen van onder andere diverse pausen dynastieën zijn genoegzaam bekend.

Nog steeds, Mars. Ik hoor om de haverklap de kopstukken van het NVA zeggen dat wij hier de problemen, wat die ook mogen zijn, veel eerder en veel beter aanpakken dan er in België gebeurt. Iedere keer als er weer zo'n NVA-kop op tv verschijnt, horen wij hier weer die mantra.

Hier maak je wel een heel grote uitglijder, Mars. Ik geef toe, heb ik altijd al gedaan, dat tijdens en na de tweede wereldoorlog er bij ons - en door ons - heel smerige dingen met joden uitgehaald werden.
Maar of dat hier erger was dan in België geloof ik niet. De documentaireserie die Canvas hierover onlangs weer herhaald heeft, laat daarover geen enkele twijfel bestaan.

Dat is een lachwekkende en niet te onderbouwen stelling.


Kortom, Mars, dit was weer een potje wild en blind om zich heen trappen, van je.

[Marsipulami]

Maar of dat hier erger was dan in België geloof ik niet.

https://www.annefrank.org/nl/anne-fr...s-west-europa/

[knuppeltje]

https://www.annefrank.org/nl/anne-fr...s-west-europa/

Een heel interessante link, Mars. Maar eigenlijk bevestigt die mijn stelling dat de Belgen niets minder erg waren dan wij.

Er staat namelijk dat met het aantreden van Seyss Inquart, Nederland een veel sterker antisemitisch bezettingsbestuur kreeg dan België en Frankrijk. Daarbij telt ook dat Frankrijk maar voor de helft door de Duitsers bezet was.

Maar wat er ook staat is, dat er in Nederland veel meer geprotesteerd werd tegen die vervolging dan in beide andere landen. Er werd hier dan ook een nog steeds heel bekende staking georganiseerd.

Bedankt voor de link, Mars.