Paus Franciscus in Irak: van de wortels van de Bijbel naar het voormalige bolwerk van terreurgroep I

[Marsipulami]

Paus Franciscus in Irak: van de wortels van de Bijbel naar het voormalige bolwerk van terreurgroep IS in Mosul

6 maart 2021 © Yves Herman (Belga)

Paus Franciscus onderneemt vanaf vandaag een van de meest opmerkelijke pausreizen ooit, richting Irak. Hij is de eerste paus die dat land in het Midden-Oosten bezoekt. Los van alle veiligheidsrisico's wil Franciscus er de hand reiken aan de sjiitische en soennitische moslims, maar vooral ook de bedreigde christelijke gemeenschap een hart onder de riem steken. De voorbije jaren hebben steeds meer christenen Irak -en het Midden-Oosten- verlaten om in het Westen een toevlucht te zoeken.

Franciscus is een paus van primeurs op tal van vlakken en gaat die reputatie nog wat versterken. Het is niet enkel opvallend dat hij een overwegend islamitisch land bezoekt, maar bovendien nog een waar veiligheid een verre droom blijft. Irak komt in onze berichten vooral naar voren als er terreuraanslagen zijn of spanningen tussen de etnische en en religieuze groepen in het land. Voeg daar nog een coronacrisis aan toe en u begrijpt dat de 84-jarige kerkvorst niet snel bang is. Zijn programma is ambitieus, maar kan wel worden gewijzigd als de veiligheid dat vereist.

Het bezoek is om tal van redenen opvallend. Paus Franciscus wil echter vooral de slinkende christelijke minderheid in Irak een hart onder de riem steken. De voorbije jaren is het aantal christenen in Irak -en in het Midden-Oosten- voortdurend gedaald door emigratie naar het Westen. Dat is niet nieuw, maar die trend is in een stroomversnelling terechtgekomen en velen vrezen dat het christendom zou verdwijnen in een regio waar die religie uiteindelijk vandaan gekomen is.

De paus is in de Iraakse hoofdstad Bagdad begroet door de politieke elite van het land met president Barham Salih op kop. Hij stak meteen van wal met een toespraak waarin hij opriep om minderheden zoals christenen niet als tweederangsburgers te behandelen. Die moeten voluit kunnen deelnemen aan het openbare leven, aldus de paus.

De jezidi's, de slachtoffers van waanzinnige en onmenselijke wreedheid

Paus Franciscus

Franciscus had het opvallend ook over de jezidi's, een andere religieuze minderheid die zwaar te lijden had onder de bezetting van de terreurgroep IS en waarvan veel vrouwen als slavinnen zijn verkocht. Hij had het over de "waanzinnige en onmenselijke barbaarsheid door IS waarvan de jezidi's het slachtoffer zijn geweest en waarvan de identiteit en het overleven als groep bedreigd werden".

Grootayatollah Sistani, de hoogste sjiitische geestelijke

Minstens even opvallend is wat de paus morgen gaat doen. Hij reist dan naar het zuiden, naar de voor sjiieten heilige stad Najaf. Daar ligt de tombe van Imam Ali, schoonzoon en neef van de profeet Mohammed, en de vierde kalief (opvolger van Mohammed). Hij werd in 661 vermoord en zijn aanhang groeide uit tot de sjiitische strekking in de islam. De moskee met zijn schrijn is het spirituele brandpunt van het sjiisme geworden.

De paus is in Najaf te gast bij grootayatollah Ali Hoessein Sistani, de hoogste geestelijke in de sjiitische wereld of alleszins die toch met het grootste gezag. Sistani is dan wel 90 en komt nauwelijks nog in het openbaar, hij kan in het Midden-Oosten werelden bewegen en indien nodig tienduizenden gewapende militieleden op de been brengen. Sistani is van Iraanse afkomst, maar woonde het grootste deel van zijn leven in de Iraakse stad Najaf en zijn invloed reikt tot miljoenen twaalver-sjiieten, ook ver buiten Irak en Iran.

Ur: de stad van Abraham

Diezelfde zaterdag vliegt Franciscus naar de Zuid-Iraakse stad Nassiriya. Op de vlakte waar de ruïnes van de oude Soemerische stad Ur (of Urim) liggen, zal hij een interreligieuze ontmoeting hebben met christelijke en islamitische leiders.

Ur was tussen 3300 en 1850 voor Christus een van de belangrijkste steden van de Soemerische beschaving, de oudste grote cultuur in Mesopotamië en een van de eerste in de wereld. Haar glorietijd beleefde ze omstreeks 2050 voor Christus onder koning Ur-Nammu. Uit die tijd dateert nog een oude tempeltoren of "ziggurat", gewijd aan de maangod Nanna of Sin, maar dat is niet de reden waarom paus Franciscus naar Ur wil.

Volgens de Bijbel zou Ur ook de stad geweest zijn waar de aartsvader Abraham vandaan kwam en van waaruit hij op bevel van God via Harran naar Kanaän (nu Israël en Palestina) zou getrokken zijn. Die al dan niet historische figuur Abraham (Avraham of Ibrahim) ligt aan de basis van drie grote wereldgodsdiensten: het jodendom, het christendom en de islam en ook kleinere aftakkingen zoals de baha'i.

Ga weg uit je geboorteland, uit het huis van je vader naar het land dat ik je laat zien
Jahweh tot Abraham, quote uit de Torah, boek Genesis 12,1

In het hol van de leeuw: de terreurgroep IS

Op zondagochtend begint de paus dan aan wellicht het gevaarlijkste deel van zijn reis. Hij vliegt dan noordwaarts naar Erbil, de hoofdstad van het autonome Iraaks-Koerdistan voor een ontmoeting met de lokale leiders.

Daarna gaat het per helikopter naar de grootstad Mosul, een van de vroegere hoofdsteden van de terreurgroep IS en de plaats waar de vroegere IS-leider Omar al-Baghdadi in 2014 zijn "kalifaat" uitriep. De paus zal er bidden voor de slachtoffers van de oorlog en de terreur.

Daarna vliegt de paus naar Qaraqosh of Bakhdida, niet zo ver van Mosul. Die stad is een bolwerk van de christelijke gemeenschap van Irak, een bundel van Assyrische, Syrisch-orthodoxe en Syrisch-katholieke gelovigen die een oosterse ritus volgen, maar van wie sommigen het gezag van de paus erkennen en anderen niet. Ook Qaraqosh werd tussen 2014 en 2016 bezet door IS dat er de grootste christelijke kerk in Irak zo goed als volledig verwoestte. De stad wordt nu geleidelijk opgebouwd.

Met dit bezoek wil Franciscus de christelijke gemeenschappen in Irak ondersteunen. Die hebben de laatste jaren veel te lijden gehad, niet enkel van IS, maar ook van soennitische en sjiitische milities. Veel Iraakse christenen zijn dan ook uitgeweken naar elders. Wellicht hoopt Franciscus op verzoening met moslims om op die manier de christelijke "exodus" uit het "land van Abraham" te keren.

Bron: vrtnws.be en 'De Ochtend'

[Marsipulami]

dubbele post

[Marsipulami]

.


Een pausreis voor de geschiedenisboeken: drie uitspraken van Franciscus die nog lang zullen nazinderen in Irak



Na een historische vierdaagse reis doorheen Irak, keerde paus Franciscus vandaag terug naar Rome. Vanuit Irak, het Midden-Oosten en met een blik op de recente geschiedenis, waag ik me aan een poging om de betekenis van deze reis te vatten. De belangrijkste uitspraken van paus Franciscus de voorbije dagen vormen hiertoe de sleutel.


Rudi Vranckx -Journalist bij VRT NWS, gespecialiseerd in het Midden-Oosten en conflictjournalistiek.

"Terrorisme komt niet voort uit religie. Het gebruikt religie als excuus. Religie kan nooit moord, terreur of onderdrukking vergoelijken."

Deze uitspraak raakt aan de kern van de polarisering en haat die de wereld heden ten dage overspoelt. Ook in onze wereld. Het is een boodschap gericht aan fanatici en terroristen, aan diegenen die in de koppeling tussen religie, en dan vooral de islam, met het extremisme en terreur iets onafwendbaar zien. Dit is een boodschap die brandend actueel is, want de paus gaat hiermee naar de kern van wat ook onze wereld verziekt en de mensen tegen elkaar opzet, via het gedachtengoed van zowel terreurgroep IS als extreemrechts. Dit zijn woorden bestemd voor Irak, Syrië, het Westen, tot in cyberspace.

"Ik ben een pelgrim voor de vrede. Er kan geen vrede zijn zonder vreedzaam samenleven."

Het klinkt misschien wollig, maar het is een noodkreet om de oorlogen te stoppen. Het is een boodschap die het luidst weerklinkt in Irak, een land dat decennia lang alle plagen van de oorlog gekend heeft. Van de repressie en de massagraven onder dictator Saddam Hoessein, de invasie van de VS in 2003, de terreuraanslagen, het sektarisch geweld en uiteindelijk ook de oprichting van het zogenoemde kalifaat van terreurbeweging IS, de grootste gruwel die we in lange tijd gekend hebben.

De keuze van alle plaatsen die Franciscus bezocht, versterken die boodschap: Ur, de geboorteplaats van Abraham, belangrijk voor Joden, christenen en moslims, Mosul, waar leider van terreurgroep IS Abu Bakr al-Baghdadi zijn terreurimperium uitriep en ten slotte Najaf bij groot-ayatollah al-Sistani, de geestelijke leider van de sjiitische moslims, de evenknie van de paus voor de christenen. De essentie was steeds dezelfde; vrede, samenleven en verdraagzaamheid.

"We moeten een plaats geven aan jonge mensen wier leven is getroffen door de conflicten."

Dit lijkt misschien een onschuldige, ietwat ongewone boodschap die tussen de plooien valt, maar ze snijdt diep in het weefsel en de nieuwe breuklijn van de samenlevingen in het Midden-Oosten. Het is een boodschap die een hart onder de riem steekt, meer zelfs, steun verleent aan de nieuwe jongere generaties die al jaren protesteren tegen de verstarring, corruptie en het machtsmisbruik van de heersende elite en dictators. Zo was het de voorbije jaren in Irak, Libanon, en zowat overal in de regio sinds de Arabische lente nu exact tien jaar geleden de wereld hier op z’n grondvesten deed schudden. Het zijn woorden die reiken tot bij de jongeren van het Tahrirplein van Egypte. De paus kan de machtsstructuren niet aantasten, maar met zachte woorden wel duidelijk maken waar zijn hart ligt.

Zijn belangrijkste reis

De paus noemt dit bezoek zelf de belangrijkste reis van zijn pontificaat. Vandaar dat hij volhardde ondanks de terreurdreiging en ondanks de pandemie. De boodschap die hij wou brengen reikt dan ook veel verder dan Irak, de getroffen christelijke gemeenschap en het samenleven van de verschillende bevolkingsgroepen in het tweestromenland. Het is gericht tegen alle oorlogen in de hele regio van Syrië tot Jemen. Zijn woorden zijn bedoeld ter ondersteuning van de nieuwe generatie die pleit voor rechtvaardigheid en verandering. En uiteindelijk wil ze de onzalige koppeling tussen religie en extremisme in onze hoofden bezweren, ter plekke en in onze eigen wereld.


De ogen van de wereld waren vier dagen lang gericht op een oude man die wat moeizaam stapt en te midden van alle commotie bedachtzame woorden sprak. We zijn het niet meer gewoon, die blik op de wereld. Het is dan ook zowat het enige nieuws in lange tijd dat verder reikt dan de waan van de dag, de angst voor het coronavirus en berichten over maatregelen of versoepelingen. Misschien heeft deze reis als venster op de wereld ook een heilzaam neveneffect.

Zijn boodschap klinkt nu luid en reikt ver, maar de vrees is groot dat na het vertrek van paus Franciscus de realiteit van de oorlog weer snel de bovenhand zal halen. Een bloedige aanslag, een cynisch bombardement van een hospitaal in Syrië, of het beeld van hongerige kinderen in Jemen, meer is er niet nodig. Eender welke cynicus kan de woorden van paus Franciscus dan al snel van tafel vegen. De harde verzuurde taal op sociale media zal opnieuw zijn tol eisen. Toch mogen we vooral niet vergeten dat de kracht van de boodschap van de afgelopen dagen pas op termijn en onderhuids zijn weg kan vinden. Als een tegengif tegen extremisme, onverdraagzaamheid en oorlog. Een visie tegen de wereld zoals we die kennen.

Op 6 maart sprak paus Franciscus met grootayatollah Ali Hoessein Sistani, de hoogste geestelijke in de sjiitische wereld. Bekijk hieronder een reportage uit “Het Journaal” over dat bezoek:

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/03...oor-de-wereld/