Klimaatactiviste Vanessa Nakate vertelt het verhaal van hen die het zwaarst worden getroffen

[Olive Yao]

.
Profiel

Klimaatactiviste Vanessa Nakate vertelt het verhaal van hen die het zwaarst worden getroffen

NRC 7 november 2021, Sabrine Ingabire


De Oegandese klimaatactiviste Vanessa Nakate werd op het World Economic Forum als enige zwarte en Afrikaanse persoon van een groepsfoto geknipt. Ze bepleit een bredere blik bij media, zodat we ook de klimaatcrisis in Afrika zien.

Je zou haar het gezicht van de jonge Afrikaanse klimaatbeweging kunnen noemen, maar ze zou het grondig met je oneens zijn. Want, schrijft Vanessa Nakate in haar pas verschenen debuut A Bigger Picture, „geen enkele beweging kan afhangen van een handjevol rocksterren of superhelden, vooral als het overleven van de planeet op het spel staat.”

De 24-jarige Oegandese klimaatactiviste werd vorige week samen met de Zweedse Greta Thunberg uitgenodigd om de Schotse premier, Nicola Sturgeon, in Glasgow te ontmoeten tijdens COP26, de klimaatconferentie van de Verenigde Naties. Hierna werd op sociale media een foto gedeeld van Thunberg en Sturgeon – zonder Nakate. Het was niet de eerste keer dat Nakates aanwezigheid weggewist werd. De jonge vrouw ging in januari 2020 viraal nadat ze door het persbureau Associated Press was weggeknipt uit een foto. Op de jaarlijkse World Economic Forum (WEF) conferentie, had ze samen met andere jonge activisten wereldleiders aangesproken op hun verantwoordelijkheid voor het klimaat. Bij hun gezamenlijke persconferentie na afloop werden ze als groep gefotografeerd. Maar toen Nakate enkele uren later het interview opzocht, zag ze dat ze als enige zwarte en Afrikaanse persoon van de foto was afgeknipt, terwijl de andere activisten, alle vier wit, nog in beeld waren. Erger nog: zelfs in de tekst was ze niet vermeld. „Ze hebben niet alleen mij weggeknipt, ze hebben een heel continent weggeknipt”, schrijft ze in A Bigger Picture.





Foto Markus Schreiber/ AP

Die racistische ervaring draagt ze tot op de dag van vandaag met zich mee. Het zorgde ook voor wereldwijde publiciteit toen ze het incident aankaartte in een twitterbericht („Waarom hebben jullie mij verwijderd van de foto? Ik maakte deel uit van de groep!”) en in een emotionele twittervideo. De tien minuten durende video ging viraal: herkenbaar volgens sommige zwarte vrouwen, aanstellerig volgens sommige boze mannen. Haar emoties waren niet alleen te wijten aan de ondergane vernedering, stelde Nakate in een interview met The Oprah Magazine. „Het wegknippen maakte het mogelijk te geloven dat Afrikaanse klimaatactivisten niet aanwezig waren in Davos, dat Afrikanen niet actief zijn in de klimaatbeweging, en dat er geen wereldwijde klimaatbeweging van jongeren bestaat waarvan mensen zoals ik en vele anderen uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika deel uitmaken.”

Vrouwen in de frontlinie

Voor ze als het ware werd weggewist uit die persconferentie, had Vanessa Nakate al een indrukwekkend activistisch parcours doorlopen.

Ze is de dochter van een politiek betrokken vader, Paul, die tijdens haar tienerjaren een van de leiders was van een organisatie die zich bezighoudt met het planten van bomen. Haar moeder Anna is „vrijgevig” en „behulpzaam” voor haar gemeenschap, beschrijft ze in A bigger Picture. Haar moeder benadrukte het belang van onderwijs: financiële onafhankelijkheid was volgens haar essentieel voor vrouwen, gehuwd of niet. Dat standpunt draagt Nakate ook uit, in interviews en in haar boek: omdat natuurrampen bestaande ongelijkheden versterken, staan vrouwen in de frontlinie van de klimaatverandering, schrijft ze. En onderwijs is een middel om hen te bewapenen tegen deze klimaatrampen. Zelf heeft Nakate een bachelor in Business Administration van de Makerere University Business School in Kampala, de Oegandese hoofdstad waar ze opgroeide.

Toen ze op het punt stond af te studeren en niet wist wat ze verder zou doen, zocht ze haar oom Charles op. Het was rond kerst 2018 zo heet op haar zolderkamer dat ze zelfs na zonsondergang niet kon slapen. Ze vroeg aan haar oom („die het nieuws volgt en veel leest”) of het ooit eerder zo heet was geweest. „Nee”, vertelde Charles. Een paar decennia geleden was het in die tijd van het jaar nog relatief gematigd en nat, zei hij. Ideale condities om te oogsten. Niemand had het erover, maar de omslag was volgens hem te wijten aan klimaatverandering. „De boeren hebben het weer zien veranderen en dragen de consequenties.”

Nakate was 22 jaar oud, onbekend met het concept ‘klimaatactivisme’ , maar werd erg geraakt door zijn woorden. Gedreven door woede over de klimaatverandering, ging ze op onderzoek uit. Zo vond ze informatie over Greta Thunberg en de Fridays for Future- beweging.

In 2019 begon Nakate met haar eigen klimaatprotesten, aanvankelijk samen met haar broers, neven en nicht. Dat was niet vanzelfsprekend: ze beschrijft zichzelf als een verlegen iemand die graag alleen is. Bovendien werd haar op school van jongs af aan geleerd dat meisjes en vrouwen ingetogen dienen te zijn en respectvol ten opzichte van autoriteiten. Een vrouw mocht dus niet zomaar op straat protesteren. Ze was bang, en toch ging ze met haar jongere familieleden de straat op. Die eerste dag werden ze grotendeels genegeerd. Een paar dagen later stond ze met een vriend te protesteren voor het Oegandees Parlement en kregen ze meermaals de vraag of ze soms voor de oppositie werkten. Ze ging door met actievoeren, vaak in haar eentje, op sociale media aangemoedigd door Thunberg en anderen.

Namen en shamen

De jonge vrouw die in 2019 nog bang was om met protestborden de straat op te gaan, had toen niet kunnen vermoeden dat ze niet veel later regeringsleiders rechtstreeks zou aanspreken op hun verantwoordelijkheid.

Toen ze was uitgenodigd om te spreken op de Berlin Energy Transition Dialogue in maart 2021, moest ze haar speech eerst laten goedkeuren. Ze werd gevraagd de leiders niet te ‘namen en shamen’ en haar spreektijd werd ingekort. Ze vertelde daarover tijdens haar – ingekorte – speech, waarna ze aan de zaal vroeg: „Waarom zijn jullie zo bang om de waarheid te horen?” Het is maar één van vele voorbeelden van de manier waarop ze wereldleiders op de korrel neemt. November vorig jaar schreef ze een brief aan Joe Biden en Kamala Harris, president en vice-president van de Verenigde Staten, om hen te vragen wat hun plannen zijn met de klimaatverandering. Vorige maand schreef ze in Time Magazine, samen met Greta Thunberg, een open brief aan de westerse media, om hen te wijzen op het belang van verslaggeving over de grootste slachtoffers van de klimaatcrisis in het Globale Zuiden.

In haar boek beschrijft ze hoe onmogelijk het voor de meeste niet-Europese activisten is om überhaupt naar conferenties te gaan, door de kosten, ingewikkelde visumprocedures en moeilijk te verkrijgen vaccins. Ze schrijft over organisaties die, op zoek naar media-aandacht, alleen de grootste en bekendste activisten uitnodigen. Over het racisme in het Noorden , waardoor zwarte mensen in de meest vervuilde buurten wonen, en zo ook slachtoffer worden van de klimaatverandering. Over het kapitalisme, een systeem dat is „gebouwd op exploitatie en hebzucht” en dat „de planeet vernietigt in het voordeel van enkelingen.” Je zou bijna vergeten dat haar eerste protestborden simpele teksten hadden als ‘Nature is Life.’

Afrikaans regenwoud

Even terug naar 2019 en naar de eenzame, verlegen, Oegandese klimaatactiviste met de duidelijke slogans. Dat jaar werd ze uitgenodigd voor de Youth Climate Summit van de Verenigde Naties in New York, startte ze de Vash Green School Project, waarmee ze zonnepanelen en milieuvriendelijke fornuizen in scholen installeert. Ze begon een website en podcast genaamd ‘One Million Activist Stories’, waarin ze een platform geeft aan andere activisten wereldwijd, en bedacht de Rise Up Movement om meer bewustzijn over klimaatverandering op het Afrikaans continent te creëren en om Afrikaanse activisten met elkaar te verbinden. In oktober begon ze met haar ‘Congo strikes’, een reeks protesten om aandacht te schenken aan de ontbossing en exploitatie van het Congolese regenwoud, het grootste regenwoud in Afrika, waarvan 75 miljoen mensen afhankelijk zijn. Een brand in het Congolese regenwoud, zo stelt ze, is even erg als een brand in het Amazonegebied, „maar één haalt de krantenkoppen en de andere niet”. In december 2019 werd ze als een van de weinig jongeren uitgenodigd voor de COP25 in Madrid. In januari 2020 volgde de uitnodiging voor Davos - en toen werd ze weggeknipt van de befaamde foto.

Sindsdien spreekt ze zich ook uit over de manier waarop de media het Afrikaans continent beschrijven als het om de klimaatkwestie gaat. Haar verwijdering van de foto herdefinieerde haar gedachten over „ras, gender, billijkheid en klimaatrechtvaardigheid”. Het toonde de intersectie aan tussen klimaatverandering en raciale en sociale ongelijkheid: het Afrikaans continent vormt 15 procent van de wereldbevolking, maar is, na Antarctica, het continent dat het minste CO2 uitstoot. Afrika is verantwoordelijk voor niet meer dan twee à drie procent van de wereldwijde emissie.

Toch zijn de Afrikaanse volken de grootste slachtoffers van de klimaatcrisis. „Dat zou je niet weten als je naar het nieuws kijkt,” zei ze tijdens een digitale conferentie in augustus in Rotary, Oeganda. „De Afrikaanse klimaatcrisis mag dan in de frontlinie liggen van de wereldwijde klimaatramp, ze is niet te vinden op de voorpagina’s van de wereldkranten. Terwijl de media zich richten op natuurbranden in Californië of Australië of overstromingen in Europa, krijgen klimaatrampen in Afrika heel weinig aandacht.”

„Er moet nog veel veranderen in de media”, zei ze vorig jaar tegen Euronews. „Als we de verhalen van diegenen die het zwaarst getroffen worden niet vertellen, hoe kunnen zij rechtvaardigheid en oplossingen krijgen?”

Ze pleit voor een holistische aanpak van de klimaatcrisis en financiële compensatie van het Noorden richting het Zuiden. Want, zei ze in gesprek met The New York Times: „Er bestaat geen klimaatrechtvaardigheid zonder raciale rechtvaardigheid.”




Foto Martin Meissner / AP

[Olive Yao]

.

[Olive Yao]

.
Ergste droogte in Oost-Afrika in veertig jaar, miljoenen lijden honger

ANP / NU.nl dinsdag 8 februari 2022

De Hoorn van Afrika maakt de ergste periode van droogte sinds 1981 door. Volgens het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de Verenigde Naties lijden daardoor ongeveer dertien miljoen mensen in delen van Ethiopië, Kenia en Somalië honger.

In de afgelopen drie regenseizoenen is er zo weinig neerslag gevallen in deze gebieden dat er veel meer vee sterft dan normaal en gewassen niet kunnen groeien. Door de droogte worden mensen gedwongen uit te wijken naar andere gebieden, waardoor conflicten ontstaan.

Volgens regionaal WFP-directeur Michael Dunford is er onmiddellijk humanitaire hulp nodig. Het WFP is daar nu al mee bezig. De organisatie stuurt voedingsmiddelen en leent en geeft geld zodat mensen hun vee in leven kunnen houden.

De situatie zou nog kunnen verslechteren, omdat ook voor de komende maanden minder regen dan gemiddeld wordt verwacht. Daarnaast dragen ook inflatie en een tekort aan werkgelegenheid in de landbouw bij aan de crisis.

[Olive Yao]

.
Extreme hitte teistert miljard inwoners van India en Pakistan

NU.nl donderdag 28 april 2022

India en Pakistan worden al sinds begin maart geplaagd door extreme hitte. Meer dan een miljard mensen krijgen te maken met soms levensbedreigende temperaturen. Op sommige plekken nadert het kwik de komende dagen de 50 graden Celsius.

Zeer hoge temperaturen zijn in India gebruikelijk in april en mei, voor aanvang van de moesson. Maar dit jaar begon de hitte een maand eerder en lag de gemiddelde maximumtemperatuur in maart al boven de 33 graden. Daarmee werd het de warmste maart ooit gemeten in het land, meldde de Indiase evenknie van het KNMI.

Ook deze maand bleef het heet en in de komende dagen worden temperaturen verwacht die de records voor april benaderen. Woensdag werd in het Pakistaanse Nawabshah al een maximumtemperatuur van 47,5 graden genoteerd, terwijl het in de Noord-Indiase stad Rajgarh 45,6 graden werd. 's Nachts wordt het op veel plekken niet kouder dan 30 graden.

Klimaatverandering leidt in Zuid-Azië tot steeds ernstigere hittegolven, zeggen wetenschappers. In 2015 zorgde extreme hitte al voor meer dan drieduizend doden in India en Pakistan.

Ook als de opwarming van de aarde wordt beperkt tot 1,5 graad, zoals is afgesproken in het Parijsakkoord, zullen er vaker hittegolven voorkomen. Bij een opwarming van 2 graden verdrievoudigt het aantal mensen dat te maken krijgt met dodelijke hitte, bleek vorig jaar uit Amerikaans onderzoek.

Mensenlevens en tarweoogst bedreigd

Deze week krijgt maar liefst 10 procent van de wereldbevolking te maken met de extreme temperaturen, schrijft meteoroloog Scott Duncan op Twitter. Het is nog de vraag hoe lang de hittegolf zal aanhouden. De start van de moesson laat normaal gesproken op zich wachten tot eind mei in het zuiden van India en eind juni in het noorden. In sommige regio's worden scholen tijdelijk gesloten of begint de zomervakantie eerder dan normaal.

Ondertussen bedreigt de hitte mensenlevens, de elektriciteitsvoorziening en de tarweoogst. Boeren vrezen een veel kleinere oogst, terwijl India juist hoopte te kunnen bijspringen om de lagere opbrengst van 'graanschuur' Oekraïne te compenseren. "India wil morgen nog voedsel leveren aan de rest van de wereld", zei premier Narendra Modi volgens The Times of India eerder deze maand nog tegen de Amerikaanse president Joe Biden.

[khattabi_bilal]

Men denkt dat de sterkste schouders degenen zijn met de meeste koopkracht.

Dat is een denkfout die ervoor zorgt dat zij met de minste koopkracht het onderspit moeten delven.

[Revisor]

[Olive Yao]

Terwijl hittegolven een groot deel van de wereld verschroeien, kijken we wie de dupe is van de noodtotestand van het klimaat en gaan we naar Kampala, Oeganda, om te spreken met klimaatrechtvaardigheidsactiviste Vanessa Nakate.

"De klimaatcrisis is hier geweest. Het heeft de levens van zoveel mensen op het Afrikaanse continent getroffen, dat verantwoordelijk is voor minder dan 4% van de wereldwijde uitstoot", zegt Nakate. "Media hebben een enorme verantwoordelijkheid om verslag te doen van de klimaatcrisis, maar hebben een nog veel grotere verantwoordelijkheid om verslag uit te brengen over de klimaatcrisis op de plaatsen waar mensen al enkele van de ergste gevolgen ondervinden".

Dit, terwijl uit een nieuwe studie blijkt dat de uitstoot van broeikasgassen in de VS bijna $ 2 biljoen aan schade heeft veroorzaakt aan andere, meestal arme, landen.

google translate, enkele aanpassingen


Over het laatste punt: zie Uitstoot VS veroorzaakte al 1800 miljard dollar schade in andere landen, gepost door Revisor (post #28) in Oiseau's topic Welvaart en hebzucht hebben ons planeet niet veel goeds gedaan!

[Olive Yao]

.
Campaigners warn against 'reckless' fossil fuel expansion in Africa

Jenna McGuire | Common Dreams 3 augustus 2022

"De Afrikaanse Unie zou dwaas zijn om hun landen vast te ketenen aan infrastructuur voor fossiele brandstoffen, net nu het tijdperk van vervuilende fossiele brandstoffen ten einde loopt"

Sixbert Mwanga, coördinator van Climate Action Network Africa, wees op de enorme bronnen van hoogwaardige hernieuwbare energie in Afrika, waaronder zonne-, wind-, geothermische en getijdenenergie. Hij riep de Afrikaanse Unie en de leiders van het continent op om tijdens COP27 van koers te veranderen en "het gebruik van deze bronnen aan te kondigen ten behoeve van onze mensen en de ontwikkeling van fossiele brandstoffen voor export erbuiten te laten".

[Revisor]

interview Vanessa Nakate

Afrika wordt onevenredig hard geraakt door de klimaatcrisis, zegt activist Vanessa Nakate (25)

Hoewel Afrika amper verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde, wordt het continent onevenredig hard getroffen door de klimaatcrisis, ziet de Oegandese activist Vanessa Nakate (25). Ze strijdt daarom voor ‘klimaatrechtvaardigheid’. ‘Compenseer de hardst getroffen gemeenschappen als hun dieren of gewassen doodgaan door deze crisis.’

Joost Bastmeijer 20 augustus 2022, 05:00

De Oegandese klimaatactivist Vanessa Nakate bij het Victoriameer. Beeld Hajarah Nalwadda / AP

Ze was nog maar een paar jaar oud toen ze van huis wegliep om stiekem lessen te volgen op de kleuterschool in Luzira, een buurt in de Oegandese hoofdstad Kampala. Het meisje wilde zo graag leren, dat de onderwijzer haar, met instemming van de ouders, in het klaslokaaltje toeliet. Zo ging Vanessa Nakate een jaar eerder dan eigenlijk was toegestaan al naar school.

Nakate was dan misschien wel bovengemiddeld leergierig, ze was allesbehalve extravert. Ze vond het doodeng om voor de klas te spreken en kon haar hele jeugd lang goed alleen zijn. Toch was zij het die, geïnspireerd door de #FridaysForFuture-beweging van de Zweedse klimaatactivist Greta Thunberg, haar twee jongere broertjes en drie neven en nichten wist te mobiliseren om te staken voor het klimaat.

Het zestal klimaatactivisten – want dat waren ze ineens – vertrok naar de plaatselijke Kitintale-markt. Marktvrouwen en bodaboda-brommerchauffeurs staarden verbaasd naar Vanessa en haar familieleden; ze hielden borden omhoog met teksten als: ‘Natuur is leven’, ‘Bomen zijn belangrijk voor ons’ en ‘Bedankt voor de klimaatverandering’. Doodeng vonden de jongeren het, maar het gaf ook een goed gevoel.

Van Kampala naar New York

Meerdere protesten in Kampala volgden, steeds meer mensen voegden zich bij de toen 22-jarige Vanessa, student business administration en marketing. Haar demonstraties sprongen ook in het oog van ngo- en VN-medewerkers. Wilde ze niet een keer naar New York komen om de Youth Climate Summit bij te wonen, op het hoofdkantoor van de Verenigde Naties? Plots werd ze genodigde op bijeenkomsten over de hele wereld. In 2020 sprak ze in Davos de machtigen en vermogenden der aarde toe, maar echt naar haar geluisterd, werd er niet – de ogen en oren waren vooral gericht op Greta Thunberg, die ook aanwezig was.

Toch werd ook Vanessa Nakate een socialemedia-fenomeen, tijdens dat bezoek aan de topbijeenkomst van het World Economic Forum (WEF). Persbureau AP knipte haar namelijk van een foto, waarop Vanessa en vier andere – witte – klimaatactivisten te zien waren. Woest was ze, en terecht natuurlijk. ‘Betekent dit dat ik geen waarde heb als Afrikaanse activist, of dat de mensen uit Afrika helemaal geen waarde hebben?’, zei ze in een emotionele video, die ze op Twitter plaatste. AP bood haar publiekelijk en privé excuses aan, nadat Vanessa hen van racisme had beschuldigd.

Na dit bizarre incident stond Vanessa Nakate plots in het middelpunt van de belangstelling. Haar gezicht sierde de cover van het befaamdeTime Magazine, ze zette de Rise up Climate Movement op om gelijkgestemde klimaatactivisten uit Afrikaanse landen een podium te bieden en schreef een boek: A Bigger Picture – My fight to bring a new African voice to the climate crisis. Voor haar recentste klimaatproject in thuisland Oeganda installeert ze zonnepanelen en milieuvriendelijke kooktoestellen op scholen.

Groeiende invloed

Een succesverhaal, beaamt Vanessa Nakate glimlachend, vanachter haar laptop in Kampala. Op de witte slaapkamermuur achter haar zijn paarse vlinders geplakt. Haar dikke fleecevest is tot aan haar kin dichtgeritst – het is fris in de Oegandese hoofdstad. Maar dat betekent niet dat klimaatverandering hier niet bestaat, zegt Vanessa ernstig. Haar strijd mag dan wat meer aandacht krijgen dan toen ze met een kartonnen bord op de markt stond, er wordt nog altijd niet genoeg naar haar en andere klimaatactivisten geluisterd, vindt ze.

‘Ik denk dat mensen niet doorhebben hoe erg het met de wereld gesteld is’, zegt ze. ‘Daar wil ik iets aan doen. En ik ben niet de enige die mijn stem laat horen, er zijn zo ontzettend veel wetenschappers die waarschuwen voor wat er gebeurt als er nu niet gehandeld wordt. Onze boodschap is geen mening. Ik roep ook niet op om alleen naar mij te luisteren; ik wil dat men naar onafhankelijke wetenschappers luistert.’

Zinkende bootjes

Ook in Europa lijkt men eindelijk wakker te worden, ziet Nakate. Ze vindt het alleen nogal jammer dat daar eerst extreem weer, overstromingen en bosbranden voor nodig waren. ‘Het is verdrietig dat mensen pas doorkrijgen dat klimaatverandering niet meer weggaat als het voor hun deur staat. Wij roepen dit al jaren. Er is geen klimaatrechtvaardigheid: de verhalen van mensen uit het Zuiden, die al jaren met de gevolgen van klimaatverandering kampen, worden niet gehoord of hebben maar weinig impact.’

Klimaatrechtvaardigheid, dat is het woord waar Vanessa's activisme vooral om draait. ‘We hebben allemaal te maken met dezelfde storm,’ legt ze uit, ‘ook al zitten we in verschillende boten. Hoewel sommige van die boten zwakker zijn en daarom sneller zullen zinken, komt er een punt dat ook de sterkere boten het zullen afleggen tegen de storm. Klimaatverandering zal ons allemaal raken, het maakt niet uit waar je leeft of wie je bent.’

Oegandezen zitten duidelijk in het zinkende bootje. Net als in veel andere Afrikaanse landen is klimaatverandering in hun land al jaren een groot probleem. ‘In de Oegandese Karamoja-regio, lijden 500 duizend mensen honger door aanhoudende droogte.’ Daar komt de onrechtvaardigheid weer om de hoek kijken: hoewel het Afrikaanse continent verantwoordelijk is voor minder dan 4 procent van de wereldwijde uitstoot, wordt het onevenredig hard geraakt door klimaatverandering.

En dus zet Vanessa Nakate zich in om de verhalen ‘vanaf de frontlinie van de klimaatcrisis’ te vertellen, het liefst op een internationaal podium. ‘In Afrika zien we wervelstormen, opdrogende rivieren en meren, overstromingen, droogte op meerdere plekken die leidt tot hongersnood, conflict over land vanwege landschaarste. De lijst is eindeloos.’ Internationale media berichten daar te weinig over, vindt ze. ‘Gelukkig kan ik als activist ook verhalen vertellen.’

[Revisor]

Al die klimaatrampen, zakt de moed u tijdens uw zoektocht naar gerechtigheid soms niet in de schoenen?

‘Zeker, het is soms frustrerend als er te weinig naar je wordt geluisterd. Maar ik haal veel energie uit mijn activisme. Het is zo belangrijk om te laten zien dat dit niet alleen een verhaal is over onze planeet die het zwaar heeft, maar om juist de menselijke kant te laten zien. Vandaar dat ik steeds maar weer pleit voor klimaatrechtvaardigheid. Dat is niet helemaal hetzelfde als klimaatactivisme – ik wil echt dat er iets verandert voor de mensen die het hardst getroffen worden.’

Wat is volgens u de oplossing voor die problemen?

‘Klimaatrechtvaardigheid is onmogelijk als er geen gendergelijkheid is. Je moet weten dat vrouwen en meisjes het hardst geraakt worden door de klimaatcrisis. Vooral op het platteland zijn vrouwen verantwoordelijk voor het zorgen voor eten voor hun families. Zij zien hun gewassen verschrompelen door de droogte. Ze moeten vaak uren lopen om water te halen als hun waterputten of rivieren zijn opgedroogd. Tegelijkertijd worden meisjes uitgehuwelijkt om geld in het laatje te brengen als er door klimaatverandering te weinig geld binnenkomt, waardoor ze niet meer naar school gaan en nooit financieel zelfstandig zullen zijn. We moeten meisjes uitrusten met de vaardigheden om de wereld klimaatbestendig te maken.’

Wat merkt u zelf van die genderongelijkheid?

‘Er wordt maar weinig geluisterd naar jonge vrouwen als ik, helemaal in door mannen gedomineerde werelden of sectoren. Daarom hebben we meer vrouwelijke leiders nodig - nog een reden waarom we moeten investeren in onderwijs voor meisjes en jonge vrouwen. Het zijn de meisjes die we later nodig hebben om te beslissen over de toekomst van onze planeet. We moeten allemaal samenwerken als een team. Geen team speelt met de helft van de spelers. Meer dan de helft van alle mensen op aarde is vrouw, dus zij moeten op de plekken zijn waar beslissingen worden genomen.’

Als klimaatactivist komt Nakate op nogal wat plekken die door mannen worden gedomineerd. In Oeganda, maar ook op de internationale bijeenkomsten waar ze regelmatig spreekt. Ze wordt aangehoord, zegt ze, maar er wordt niet naar haar geluisterd. Zo ziet ze dat wereldleiders nog steeds nieuwe olie- en gasvelden aanboren, in plaats van over te stappen op hernieuwbare energie. Dat er voor windmolens, elektrische auto’s en zonnepanelen ook grondstoffen uit Afrika nodig zijn, houdt Vanessa niet tegen.

‘We weten dat een van de belangrijkste oorzaken van de klimaatcrisis het continu verbranden van fossiele brandstoffen is,’ zegt ze strijdbaar. ‘Het is alsof we met z’n allen verslaafd zijn aan het verbranden van olie en gas.’ Wereldleiders moeten alles op alles zetten om over te gaan op hernieuwbare energie, vindt ze. ‘Alleen dan kunnen we arme gemeenschappen die dagelijks de gevolgen van de klimaatcrisis ondervinden, helpen. Ik zie om mij heen dat er in Afrika veel klimaatarmoede ontstaat.’

Armoede door klimaatverandering gaat neem ik aan hand in hand met het gebrek aan klimaatrechtvaardigheid?

‘Inderdaad. De impact van klimaatverandering raakt mensen niet overal ter wereld even hard. Afrikanen die al in armoede leven, worden het hardst getroffen door de opwarming van de aarde. Zij die het minst weerbaar zijn, krijgen het het zwaarst te verduren. Het zijn de gemeenschappen op mijn continent die aan de frontlinie van de klimaatcrisis leven. Zij kunnen zich niet aanpassen aan het verlies van hun cultuur en hun tradities, ze kunnen zich niet aanpassen aan het verlies van levens of aan hongersnood.’

Wie zou die klimaatarmoede moeten aanpakken?

‘De verantwoordelijkheid ligt bij de landen die al decennialang CO2 uitstoten. Ik vind dat er geld moet worden vrijgemaakt voor de hardst getroffen gemeenschappen. Met klimaatfondsen kun je bijvoorbeeld innoveren in landbouw, dat is op veel plekken in Afrika hard nodig. Ook moeten inwoners gecompenseerd worden als hun dieren of gewassen doodgaan als gevolg van de klimaatcrisis. Alleen dan kom je een stap dichter bij klimaatrechtvaardigheid.’

Veel wereldleiders lijken echter vooral met andere zaken bezig te zijn. Zo veroorzaakt de oorlog in Oekraïne in veel landen een hoge inflatie. Nu er door sancties steeds minder Russisch gas naar Europese landen komt, lijken veel leiders hun eigen milieudoelen te zijn vergeten. Hun oproep aan Afrikaanse landen om te vergroenen, klinkt ook een stuk minder luid, nu de Europese winter eraan zit te komen en grote gasvoorraden aangelegd moeten worden.

‘Europese leiders vliegen naar Afrika om te kijken hoe ze Afrikaans gas naar hun landen kunnen krijgen’, zegt Vanessa. ‘Terwijl ze niet alleen van het Russische gas af moeten, maar helemaal zouden moeten stoppen met het verbranden van gas. Want net als het verbranden van olie en het stoken van steenkool is het verbranden van gas slecht voor het milieu. Het aankopen van Afrikaans gas is verre van een duurzame oplossing van het probleem – je verandert slechts de bron, niet je gedrag.’

Maar Afrika verwelkomt westerse investeerders ondertussen maar al te graag. Pijplijnen die olie van Oeganda naar Tanzania brengen, of gas vanuit Nigeria naar Algerije, terminals voor vloeibaar aardgas die overal op het continent haastig worden gebouwd, Congolese olievelden die aan de hoogste bieder worden verkocht. Afrikaanse leiders lijken niet echt naar Vanessa te luisteren.

Toch blijft ze optimistisch. ‘Ze hebben nu juist een troef in handen’, zegt ze. ‘Afrikaanse leiders bepalen immers wie er in hun landen mag investeren. Als Duitsland op zoek is naar Afrikaans gas, kunnen Afrikaanse leiders voor hun mensen en voor het klimaat gaan staan. Zij moeten zichzelf afvragen: als ik Duitsers in mijn land laat boren naar gas, wat betekent dat dan voor de mensen die in mijn land wonen? Wat betekent het voor de kinderen die de toekomst hebben?’

Zijn Afrikaanse leiders daar eensgezind genoeg voor, denkt u?

‘Ik denk dat onze leiders zich bewust zijn van de enorme potentie van hun landen. Er komt een wereldwijde klimaattop aan, COP27, die zal dit jaar nog worden gehouden in Egypte. Dat is een enorme kans voor Afrikaanse leiders om zich met één stem uit te spreken over wat er op hun continent gebeurt en waarom er klimaatgeld moet komen voor de getroffen gemeenschappen. Want alleen met voldoende fondsen kunnen Afrikanen strategieën creëren waarbij aanpassing aan en beperking van de klimaatverandering centraal staan, voor zover dat nog mogelijk is.’

Er zijn immense bedragen gemoeid met de buitenlandse investeringen in olie en gas. Bent u niet bang dat het grote geld het gaat winnen?

‘Ik denk echt dat Afrikaanse leiders sterk genoeg kunnen zijn om achter hun mensen en de planeet te gaan staan. Als ik naar mezelf kijk, kan ik zeggen dat activisme onwijs veeleisend is. Het kan erg frustrerend zijn. Toch maken ik en zoveel anderen ons sterk om het goede te doen voor de aankomende generaties. Ik heb er vertrouwen in dat onze leiders samen een vuist kunnen en durven maken.’

Binnenkort komt u weer naar Europa, om onder meer te spreken op festivals. Wat is bij die optredens uw belangrijkste boodschap?

‘Kijk verder dan je eigen huis en gemeenschap, kijk wat er in de rest van de wereld gebeurt. Als je zelf veilig bent, je familie veilig is en je gemeenschap niet in gevaar is, is het erg lastig om te begrijpen wat er op andere plekken in de wereld gebeurt. We zitten allemaal in dezelfde storm.’


https://www.volkskrant.nl/columns-op...e-25~b5852beb/