
Analyse - Aaron Maté DeWereldMorgen vertaaldesk
VS koos voor extreemrechts en saboteerde vredesmandaat Oekraïense president Zelensky
In 2019 won Volodymyr Zelensky met een overweldigende meerderheid de verkiezingen en kreeg van het Oekraïense volk een mandaat om vrede te sluiten met Rusland. Stephen F. Cohen waarschuwde datzelfde jaar dat de VS de kant koos van extreemrechts in Oekraïne en op oorlog aanstuurde.
maandag 25 april 2022 15:58
Een warme zomerdag in oktober 2019… Ik was in Manhattan voor een ontmoeting met professor Russische studies Stephen F. Cohen voor wat later ons laatste persoonlijke interview zou blijken te zijn. (Cohen overleed in 2020, hij was 81 jaar).
Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden maakte zich op om president Donald Trump af te zetten omdat hij de wapenleveringen aan Oekraïne had bevroren en druk had uitgeoefend op de Oekraïense regering om een onderzoek in te stellen naar de handel en wandel van Joe Biden en zijn zoon Hunter. De Beltwaymedia waren uitzinnig: niet minder dan het presidentschap zelf was in gevaar. Maar professor Cohen, een van de meest vooraanstaande Russische academici in de VS, was vooral bezorgd over wat het hele afzettingsspektakel zou betekenen voor de langdurige oorlog tussen de door de VS gesteunde Oekraïense regering en de door Rusland gesteunde rebellen in de Donbasregio.
Zelensky: kandidaat van de vrede
Op dat ogenblik was de Oekraïense president Volodymyr Zelensky nog maar een paar maanden president nadat hij met zijn belofte een einde te maken aan het conflict in de Donbas, de verkiezingen had gewonnen. In plaats van steun te verlenen aan het vredesmandaat dat de Oekraïense leider van de bevolking had gekregen, gingen de Amerikaanse Democraten eventjes Trump afzetten omdat hij de wapenleveringen tegenhield die de gevechten aanwakkerden. De Democratische bondgenoten van Obama vergeten nu maar al te graag dat hun president diezelfde wapens had tegengehouden uit vrees voor een verlenging van de oorlog en omdat hij niet wilde dat ze in handen van de Oekraïense nazi’s zouden vallen. Door zich van het beleid van Obama af te keren, waarschuwde Cohen, dreigen de democraten de vrede te saboteren en extreemrechts in Oekraïne te versterken.
“Zelensky nam deel aan de verkiezingen als kandidaat van de vrede,” legde Cohen uit. “Met zijn overwinning heeft hij een belangrijk mandaat gekregen om voor vrede te zorgen. Dat betekent dat hij met Vladimir Poetin moet onderhandelen.” Er was wel een belangrijk obstakel. De Oekraïense fascisten “hebben laten weten dat ze Zelensky zullen verjagen en doden als hij blijft hameren op onderhandelingen met Poetin… Zijn leven wordt letterlijk bedreigd door een quasi-fascistische beweging in Oekraïne.”
Vrede was volgens Cohen maar mogelijk op één voorwaarde: “[Zelensky] kan de vredesonderhandelingen met Rusland alleen verderzetten als de Amerikanen hem daarin steunen”, zei hij. “En misschien zal dat niet genoeg zijn, Maar tenzij het Witte Huis deze diplomatieke koers aanmoedigt, heeft Zelensky geen enkele kans om een onderhandelde stopzetting van de oorlog in de wacht te slepen. De inzet is ontzettend hoog.”
foto: Stephen Cohen
VS gooien olie op het vuur
Het afzettingsproces en het door beide partijen gesteunde beleid van de VS daarna hebben duidelijk gemaakt dat Washington niet geneigd is Zelensky te steunen en maar al te graag olie op het vuur wil gooien in de Donbas. Het Congres stuurde een quasi-eenstemmige en verbijsterende boodschap de wereld in, die nog werd aangezwengeld in de Amerikaanse media (ook in de linkse): in de Oekraïense burgeroorlog zijn voor de VS de extreemrechtse krachten bondgenoten en de burgers kanonnenvoer.
In de gevechten tegen de door Rusland gesteunde rebellen, zo getuigde George Kent, ambtenaar van het ministerie van Buitenlandse Zaken en een van de eerste getuigen op het afzettingsproces, “zijn de Oekraïense strijdkrachten vergelijkbaar met onze Minutemen uit 1776.” In zijn openingsrede op Trumps proces citeerde de hoofdaanklager Adam Schiff (een Democraat) nog een uitspraak van Kent die duidelijk zijn goedkeuring kon wegdragen: “De VS helpt Oekraïne en zijn volk zodat we Rusland ginder kunnen bestrijden en we het hier niet moeten doen.”
Hoewel Trump niet werd afgezet, bekrachtigde het proces wel de doelstellingen van de “oorlog bij volmacht” van zijn belangrijkste aanhangers: in plaats van Zelensky’s vredesmandaat te steunen zou Oekraïne worden ingezet om “Rusland ginder te bekampen”.
Sabotage van de Minsk-akkoorden
Oekraïne gebruiken om Rusland te doen bloeden… Zo toonden de Amerikanen hun minachting voor alles wat de regering in Oekraïne beweert te verdedigen, met name zijn democratie en zijn veiligheid. Door het land te behandelen als een Amerikaans wapendepot, sloot de VS zich aan bij de Oekraïense fascisten om de Minsk-akkoorden te saboteren. Die akkoorden hadden een einde kunnen maken aan de burgeroorlog die een jaar ervoor was uitgebarsten na een staatsgreep met Amerikaanse steun. Ze riepen op om de Russisch sprekende bevolking in de oostelijke Donbas beperkte autonomie toe te kennen en zijn taal te respecteren. Voor de extreemrechtse nationalisten en nazi’s kon daar echter geen sprake van zijn. Zij voelden zich gesterkt door de Maidancoup van 2014 die de VS had gesteund,
“De ongemakkelijke waarheid is dat een aanzienlijk deel van de huidige regering in Kiev — en de demonstranten die haar aan de macht brachten — inderdaad fascisten zijn”, schreven twee specialisten bij prominente westerse denktanks in Foreign Policy in maart 2014, een maand na de staatsgreep.
“De ongemakkelijke waarheid is dat een aanzienlijk deel van de huidige regering in Kiev — en de demonstranten die haar aan de macht brachten — inderdaad fascisten zijn”
Telkens opnieuw hebben de fascisten de vrede in de Donbas gedwarsboomd. Toen de Oekraïense regering in augustus 2015 een “speciale wet” goedkeurde voor de invoering van de Minsk-akkoorden, lokten de partij Svoboda en andere extreemrechtse groepen gevechten uit waarbij drie Oekraïense soldaten om het leven kwamen en tientallen gewonden vielen. De boodschap kwam aan bij toenmalig president Petro Poroshenko, die de Minsk-akkoorden had ondertekend op het ogenblik dat Amerikaans president Obama moest opboksen tegen zowel Democratische als Republikeinse druk om Oekraïne te bewapenen, en hij weigerde dan ook zich te houden aan de gemaakte afspraken.
Zelensky werd in april 2019 verkozen met een overweldigende meerderheid van 73% dankzij zijn belofte om het tij te keren. In zijn inhuldigingsrede de maand erop verklaarde hij dat hij “niet bang [was] om zijn populariteit, zijn cijfers in de peilingen te verliezen” en “bereid [was] zijn functie neer te leggen – als er maar vrede kwam.”
Bladwijzers