God is onvoorstelbaar, maar niet geheel onmenselijk, door Christus’ opstijging naar de hemel
Religie en Filosofie
Stephan Sanders beschreef in deze krant hoe hij gelovig is geworden. Aan de hand van het Apostolicum – de christelijke geloofs*belijdenis uit de tweede eeuw die nog overal ter wereld wordt gebruikt – vertelt hij nu wát hij gelooft. Dit keer de zesde regel uit die belijdenis, over Jezus’ hemelvaart. U vindt die belijdenis onder aan het artikel.
Niet al mijn vrienden stonden te juichen toen ik stukje bij beetje steeds geloviger werd en mijzelf op een gegeven moment ronduit een christen noemde. Gejuich had ik ook niet verwacht, want zou een goede vriend mij tien jaar geleden hebben verteld over zijn wending tot het geloof, dan zou ik er op z’n minst verlegen mee zijn geweest. Kun je nog gewoon vloeken, met zo iemand in de buurt? Ja, de vloek uit vertwijfeling is me vertrouwd. De routineuze laat ik minder makkelijk passeren.
En gaat zo’n nieuw bekeerde ook anders praten? Wie gelovig wordt, krijgt gedeeltelijk een nieuwe taal aangereikt, met woorden als ‘genade’, ‘ontlediging’, ‘gebed’, ook het gebed voor een ander. Dit leerde ik van een katholieke vriendin; als zij weet dat een vriendin niet gediend is van het geloof, zegt ze in geval van narigheid: “Ik denk aan je”, en niet “Ik bid voor je”. Stiekem doet ze dat laatste wel.
Scepsis
Vrienden vinden het prettig een vaststaand beeld van jou te hebben. Verandering brengt onrust, en dat is het tegendeel van het houvast dat je in de vriendschap zoekt. Toen ik op zeker moment voor de tv werd geïnterviewd en de journalist me vroeg wat ik dan precies geloofde, viel ik terug op delen van het Apostolicum, dat ik hier behandel. Zo hoorde een goede vriendin mij hardop zeggen ‘zit aan de rechterhand van God’. Daar keek ze van op, want ze heeft geen christelijke achtergrond, en mij kende ze toch al tientallen jaren. In haar hoofd zette zich vast: ‘Die Stephan, die denkt dat-ie aan de rechterhand van God zit’.
Niet lang daarna belde ze met een gemeenschappelijke vriend, die gelukkig ook nog eens psychiater is, en meldde haar bezorgdheid. “Het gaat helemaal niet goed. Wanen, psychotische episodes.”
Genoemde vriendin is een zeer belezen vrouw, die romans verslindt als luchtige crackers. Ze is bekend met het idee van the suspension of disbelief, de tijdelijke opschorting van de scepsis, om een fictieverhaal tot het einde toe te kunnen lezen. Maar dat er naast literaire ook nog religieuze genres zijn, die vorm krijgen in een geloofsbelijdenis of gebed, dat kan ze maar niet geloven.
Diagnose
Het gebed is ook een bezwering: niet wat hier en nu is, maar wat nog komen kan, vormt de inzet. Als ik zeg over een vriend die zelfmoord heeft gepleegd: “Er had meer liefde bij gemoeten, meer geduld”, is dat geen diagnose in de medische zin. Ik weet helemaal niet of die liefde en dat geduld daadwerkelijk geholpen zouden hebben. Het gebed luidt: dat het wel zo geweest mocht zijn.
De hemel is ook een gebed. Het heeft iets potsierlijks en ook diep ongelovigs als iemand je precies weet te vertellen hoe het er daar aan toegaat.
Dit is wat het geloof zegt: Christus herrees uit de doden, en veertig dagen na zijn verrijzenis, wanneer hij het levende bewijs geleverd heeft van de overwonnen dood, stijgt hij op ten hemel. Hemelvaart.
Verkeersaanwijzing
De mens-God voegt zich weer bij de Vader, en je kan dus zeggen dat ‘de mens ruimte vindt in God’, zoals paus Benedictus XVI stelde. God is niet gelijk aan de mens, en het menselijke zit in God verklonken via Christus, die mens onder de mensen is geweest. God is onvoorstelbaar, maar niet geheel onmenselijk, want dat deel is aangevuld door Christus’ opstijging ten hemel.
‘Zit aan de rechterhand van God.’ Waarom niet de linker? Omdat hier geprobeerd wordt een mate van nabijheid uit te drukken, die zich alleen symbolisch laat uitdrukken, via de rechterhand. Dit ‘rechts’ is niet ons dagelijkse ‘rechts’, en verre van een verkeersaanwijzing. Hier geldt: symboolblindheid is desastreus.
Van alle christelijke feesten is Hemelvaart het meest ongrijpbaar. Hij verdwijnt, lijkt het.
Dauwtrappen
In Twente gingen wij als jongelingen dan maar ‘dauwtrappen’. Heidens feest van oorsprong, waarbij men volgens de overlevering zeer vroeg opstond, rond drie uur ’s nachts, om met blote voeten op de velden door de dauw te lopen. Daar zou een geneeskrachtige werking vanuit gaan. In mijn tijd gingen we wandelen of fietsen, om zeven uur ’s ochtends, en wel de gehele dag. Het verband met Hemelvaart was zeer losjes. In ieder geval hadden we een ritueel te voltrekken, op deze verlegenheidsdag van Hemelvaart. Met Kerst was er een boom, waren er versieringen en een, met Pasen waren er nieuwe kleren en paasvuren, en zo had ook Hemelvaartsdag zijn invulling gekregen.
Erop terugkijkend valt me op: terwijl Christus het aardse ontsteeg, hechtten wij ons fietsend en wandelend nadrukkelijk aan de aarde; zeker die blote voeten in de dauw zijn het exacte tegendeel van opstijgen.
Wij benadrukten onze sterfelijkheid. Nu zeg ik: de Zoon was ons niet ontstegen. Hij steeg op ter wille van ons.
[B]Ik geloof in God, de almachtige[/B] Vader,
Schepper van hemel en aarde.
En in Jezus Christus, zijn enige Zoon, onze Heer,
die ontvangen is van de Heilige Geest,
geboren uit de Maagd Maria,
die geleden heeft onder Pontius
Pilatus, is gekruisigd, gestorven
en begraven; die nedergedaald is ter helle,
de derde dag verrezen uit de doden;
die opgestegen is ten hemel, zit aan
de rechterhand van God, de almachtige
Vader; vandaar zal Hij komen oordelen de levenden en de doden.
Ik geloof in de Heilige Geest;
de heilige katholieke kerk, de gemeenschap van de heiligen;
de vergeving van de zonden; de verrijzenis
van het lichaam; en het eeuwig leven.
Amen
https://www.trouw.nl/religie-en-filo...emel~ae1d825f/
