De witte man, wordt hij tot zondebok gemaakt of wentelt ie zich in een slachtofferrol?

[Revisor]

Interview Pascal Bruckner

Pascal Bruckner ziet anti-racisme vervallen in apartheid: ‘De witte man is de gedroomde zondebok’

De Franse romancier-essayist Pascal Bruckner waarschuwt in zijn laatste boek voor het activisme dat de oorlog heeft verklaard aan de witte man. ‘De obsessie met kleur en identiteit dreigt ons in een tribale wereld te storten.’

Kleis Jager 9 januari 2022

In de hal van zijn Parijse appartement staan een paar rolkoffers klaar voor vertrek. Pascal Bruckner gaat naar New York, de stad waar hij vroeger doceerde en waar zijn dochter werkt. Hij komt er veel en graag, ook al voelt het de laatste jaren steeds meer alsof hij een patiënt bezoekt. “De Verenigde Staten worden aangevreten door twee kwaden“, zegt hij. “Het trumpisme en het wokisme. Weinig opwekkend allemaal.”

Over het laatste verschijnsel schreef hij een analyse die nu in het Nederlands is vertaald: Schuldig over de hele lijn. Hoe de witte man de ideale zondebok werd. Ooit progressieve, positieve krachten als het feminisme, anti-racisme en het anti-kolonialisme produceren nu alleen nog maar haat en negatieve energie, constateert hij.

Wat wordt de witte man precies kwalijk genomen?

“Eenvoudigweg dat hij de oorzaak is van al het kwaad in de wereld. Neo-feministen beweren dat witte mannen afgrijselijke onderdrukkers zijn en anti-racisten – zet om dat woord maar een paar flinke aanhalingstekens – menen dat witte mannen van nature racistisch zijn. Je kunt er helemaal niets aan doen, het zit in je zoals het onweer in een donderwolk.

Het dekolonialisme tenslotte verwijt de witte man dat hij het kwaad en de wreedheid over de hele aardbol heeft verspreid. Hij is heel geschikt als zondebok, want hij erkent grif al zijn misdaden.”

De witte man is de duivel zelf?

“De figuur van de duivel is onmisbaar voor deze groepen die in hun afkeer van de witte man samenvloeien tot één beweging. Als hij er niet was, dan hadden ze hem uitgevonden.”

Waarom zegt u neo-feministen?

“Om hen te onderscheiden van het feminisme van de tweede golf dat in het teken stond van emancipatie en verzoening tussen de seksen. Vrouwen veroverden hun autonomie en mannen konden afscheid nemen van hun autoritaire rol, het was een bevrijding voor iedereen, win-win. Nu zitten we opgescheept met een proces-feminisme, een feminisme dat opspoort en vervolgt, maar dat, heel opmerkelijk, het patriarchaat met een kleur met rust laat. Want alleen witte mannen kun je echt iets kwalijk nemen.”

De ideeën die u in uw boek beschrijft komen uit de VS, maar de oorsprong is Frans: French theory.

“Met French theory duiden we de Franse filosofen aan die in de jaren zestig en zeventig grote sterren werden op campussen in de VS, zoals Michel Foucault en Jacques Derrida. Derrida bedacht een begrip waar het allemaal al in zit: fallologocentrisme, een plakwoord dat verwijst naar de kwalijke dominantie van de westerse man en westerse kennis. In de VS is de French theory aangepast door onder anderen de feministe Judith Butler en de juriste Kimberlé Crenshaw, een belangrijke vertegenwoordigster van de critical race theory en de uitvindster van de zogenoemde intersectionaliteit. Dat is het idee dat wij de optelsom zijn van onze handicaps: een zwarte lesbische vrouw zou er drie hebben, de witte man niet een.

Dit denken veroverde de linkervleugel van de Democratische partij, de universiteiten en veel media. Je kunt dus zeggen dat het virus Frans is en dat wij het terugkregen als een ziekte. En nu is er een wereldwijde pandemie uitgebroken.”

Virus, ziekte: dat zijn erg sterke termen. De theoretici die u noemt en hun navolgelingen zeggen: wij onderzoeken alleen hoe ongelijkheid werkt.

“Het doel is niet vermeerdering van kennis, maar heropvoeding, de witte mens wordt gevraagd zichzelf af te wijzen. Ze hebben het niet door, maar de nieuwe anti-racisten treden in de voetsporen van negentiende eeuwse rassentheoretici en extreemrechtse denkers uit de jaren dertig die het individu ook altijd terugwierpen op zijn oorsprong. Wie wit is, is vanaf de geboorte schuldig, wie dat niet is, is voor eeuwig slachtoffer.

Er was hier veel te doen over een vrouw die tijdens een demonstratie tegen politiegeweld een zwarte agent uitgebreid uitschold voor rassenverrader. Die term, rassenverrader, komt rechtstreeks uit de nazistische wetten van Neurenberg uit 1935 die onder andere huwelijken verboden tussen ariërs en joden.”

De fixatie op ras, gender en identiteit dateert volgens u van na de val van de Muur in 1989.

“Toen is het begonnen. De belofte van het reëel existerend socialisme viel weg, links raakte in de war. Het socialisme werd vervangen door een nieuwe ideologie gebaseerd op ras, gender en identiteit waarmee je aan de kant van de onderdrukten kon blijven staan.”

Maar witte mannen domineren toch ook overal waar macht is? Is het niet logisch dat er een roep om meer evenwicht klinkt?

“Het grote probleem is dat men voortdurend kleur en klasse met elkaar verwart. Ook Emmanuel Macron heeft een keer gezegd dat hij zo geprivilegieerd was vanwege zijn huidskleur. Maar dat is onzin, hij dankt zijn positie aan zijn sociale afkomst, niet aan zijn kleur.

White privilege had betekenis in het Zuid-Afrika van de apartheid of de VS ten tijde van de segregatie, maar in samenlevingen als de onze, die voor 90 procent Kaukasisch zijn, wil het niets zeggen.”

Waarom heeft het idee dat witten schuldig zijn zo’n succes?​

“Het is een vorm van masochisme waarin tegelijk een subtiele vorm van hoogmoed zichtbaar is: de zelfverlaging is nauwelijks verhulde zelfverheerlijking. Het kwaad kan alleen van ons komen en dus is de minachting die wij voor onze cultuur hebben toch weer een manier om jezelf boven anderen te verheffen.
Je kunt je zelf dit allemaal wijsmaken zonder bezwaard geweten, want zoals elke religie is het nieuwe racisme immuun voor kritiek. Als je bezwaar maakt, bewijs je alleen maar dat je een racistische witte man bent. En als je zwart bent en je uit kritiek, dan word je aan de kant van de witten, de machthebbers geschaard. Want witheid zou een machtsstructuur zijn, wie arm en wit is, hoort ook bij de onderdrukkers.”

[Revisor]

Is heftig activisme niet altijd nodig om te zorgen voor verandering?

“Ik zou echt niet weten wat bewegingen als Black Lives Matter aan positiefs opleveren. In de VS zijn interraciale liefdesrelaties nu een probleem geworden, tel uit je winst. Ik heb net een boek gelezen van John McWorther, een Afro-Amerikaanse linguïst. In Woke Racism: How a New Religion Has Betrayed Black America vertelt hij over een vergadering van ouders op een school in New York. Daar gaat een witte man tekeer tegen een andere witte man, omdat deze een zwart jongetje op schoot heeft, een vriendje van zijn eigen kind. De zondaar had moeten weten dat wat hij doet pijnlijk is voor ‘hen’, waarmee de arme zwarte bevolking werd bedoeld. Het is religieuze gekte.”

Parijs, november 2021: Pascal Bruckner, schrijver, filosoof, essayist. Beeld Bart Koetsier

U vindt dat men ten prooi valt aan het kwaad dat men veroordeelt?

“Ja, het is een ongelooflijke uitvinding, anti-racisme dat resulteert in apartheid. Een krachtiger ontkenning van de droom van Martin Luther King over broederschap is niet denkbaar.

De focus op huidskleur leidt ons ondertussen af van de sociale ongelijkheid. De echte onzichtbaren in Frankrijk zijn de gele hesjes, vergeet dat niet. Hun opstand van een paar jaar geleden verraste iedereen, want iedereen dacht dat armoede en gebrek een kleur hadden.

Wat heel erg opviel tijdens de coronacrisis was het grote aantal artsen en virologen van Noord-Afrikaanse, Indiase en Afrikaanse oorsprong die opeens overal opdoken in de Franse media. Waarom zagen we die niet eerder? Omdat degenen die niet slaagden altijd alle aandacht kregen en werden aangemoedigd om te vertellen dat ze boos zijn op het racistische Frankrijk.”

Maar alleen wie wit is, kan zijn kleur negeren, hoor je vaak. Want wit zijn heeft geen enkele negatieve invloed.

Van deze vraag moet Bruckner heel erg diep zuchten. “Ken je Larry Holmes? Dat is een zwarte Amerikaanse bokser die zei: ‘Zwart zijn is zwaar, ben jij wel eens zwart geweest? Ik was zwart, toen ik arm was.’ Dat is de kern, wat echt telt is klasse.

Daarnaast zijn er ontelbaar veel zaken die een negatieve invloed op je leven kunnen hebben: een ongunstig uiterlijk, een gebrek aan algemene ontwikkeling, een spraakgebrek en vergeet leeftijd niet, een echte factor bij discriminatie.

En trouwens: het woord racisme moet je altijd in het meervoud schrijven, er zijn racismen. Er zijn Arabieren die zwarten discrimineren, zwarten die Arabieren uitsluiten en zwarten en Arabieren die – in Parijs gebeurt dat letterlijk – Chinezen te grazen nemen. Je komt het overal in de wereld tegen, niets is zo wijdverbreid als etnocentrisme.

Een mooi voorbeeld is de islamitische historicus Ibn Khaldun (1332-1406). Die schreef dat er aan de zuidelijke oevers van de Nijl mensen leefden die meer op wilde dieren leken dan op redelijke wezens en die het niet verdienden om mens te worden genoemd. Zwarten mocht je dus rustig als slaaf houden, omdat hun lijden geen betekenis heeft.”

Maar in Europa kreeg het racisme een wetenschappelijke pretentie die uitbuiting en kolonisatie rechtvaardigde, schrijft u zelf.

“Jazeker, de vooroordelen die je in elke samenleving vindt, zijn in Europa en VS voorzien van een pseudowetenschappelijk fundament om koloniale veroveringen en slavenhandel, waar dus zeker niet alleen witten zich aan hebben bezondigd, te rechtvaardigen.

Arthur de Gobineau, Georges Vacher de Lapouge, Houston Stewart Chamberlain en Alfred Rosenberg, de theoreticus van het Derde Rijk, rationaliseerden het etnocentrisme.

Maar na de ramp van de Tweede Wereldoorlog zijn alle juridische, politieke en filosofische middelen ingezet om racisme uit te bannen. Racisme bestaat nog, maar het is geen systeem. Onze landen zijn juist structureel antiracistisch.”

U stelt vast dat juist op een moment in de geschiedenis dat er minder racisme is en meer diversiteit, het protest ertegen toeneemt.

“Dat is een enorme paradox: juist tegen westerse democratieën, die de rechten van minderheden en vrouwen het meest respecteren, wordt het meest geageerd. Mensen zijn zich sterker bewust van onrecht wanneer het afneemt; wat overblijft, wordt als onverdraaglijk ervaren. Niet dictaturen en autocratieën zijn onze vijand, maar regimes die een maximum aan autonomie garanderen. Hier treedt de befaamde wet van Tocqueville in werking: een volk komt in opstand wanneer de toestand beter wordt, niet wanneer ze slechter wordt.”

Biedt Frankrijk meer weerstand dan andere landen tegen het virus dat u aan de kaak stelt?

“Ja, dat is omdat wij een republikeinse traditie hebben. Het idee van de Franse Revolutie, van de Verklaring van de Rechten van de Mens van 1789, is dat de mens bescherming en respect verdient, los van zijn religieuze, etnische of culturele wortels.

Het is precies die erfenis van de Verlichting die men nu kapot wil maken, de obsessie met kleur en identiteit dreigt ons in een tribale wereld te storten.”

Zal woke overwinnen?

“Het lijkt er vaak sterk op, maar er zijn een paar hoopvolle tekenen dat het tij aan het keren is. Hier en daar verslinden de wokisten elkaar, want zo gaat dat bij elke revolutie. Neem de komiek David Chapelle, die erg in het zwarte slachtofferdenken zit, maar is geëxcommuniceerd na grappen over transseksuelen.

En er is een groeiend aantal critici. Ik noemde al John McWorther en je hebt ook Coleman Hughes en Glenn Loury, allemaal Amerikaanse intellectuelen van kleur die zich verzetten tegen de oplichterij van het nieuwe antiracisme. Dat geeft moed.”

Pascal Bruckner (Parijs, 15 december 1948) schreef zo’n twaalf romans en vijftien beschouwingen waaronder verschillende over het westerse schuldcomplex, zoals De tirannie van het berouw (2006).

Bruckner is lid van de jury van de Prix Goncourt, Frankrijks belangrijkste literaire prijs. Onlangs voerde hij een comité aan dat met succes pleitte voor de opname van Joséphine Baker in het Panthéon, de erebegraafplaats van grote Fransen.

Zijn laatste boek, Schuldig over de hele lijn, droeg hij op aan zijn Belgisch-Rwandese vriendin.



Pascal Bruckner Schuldig over de hele lijn. Hoe de witte man de ideale zondebok werd

https://www.trouw.nl/cultuur-media/p...ebok~b505bf34/

[Mark]

allemaal jaloezie op alles wat wij hebben opgebouwd.. jammer.

[Revisor]

Interessante docu die veel raakvlakken heeft met de topicartikel. Door maatschappelijke veranderingen en kritiek van o.a. het feminisme is de witte man onzeker geworden en zit ie in een identiteitscrisis.


2Doc Kort

Seizoen 2022 Afl. 7 - Man Made

Sunny Bergman onderzoekt wat de maatschappelijke ideeën over mannelijkheid zijn. Wat wordt gezien als typisch mannelijk en in welke stereotypen uit zich dat? En hebben mannen onder deze ideeën te lijden?

Ze gaat op zoek naar antwoorden bij studenten en zondagsvoetballers, maar ook bij transgenders. Hoe zien zij hun mannelijkheid? Bergman test het testosteron van mannen uit diverse groepen om de relatie tussen testosteron en mannelijkheid te bevragen.

In IJsland bezoekt ze scholen waar jongens 'gendercompensatie-onderwijs' krijgen. Is dit de weg naar de complete man? Of de man als mens?

Hier te zien:

Man Made gemist? Start met kijken op NPO Start

[Bart.NL]

In de afwezigheid van een serieuze overlevingsstrijd kan introspectie tot ongekende hoogte stijgen. Ook deze beweging zal door haar eigen extremisme ten onder gaan.

[mrz]

De ongevaccineerde/gevaccineerde witte man of vrouw...wordt hij of zij tot zondebok gemaakt of wentelt hij of zij zich in een slachtofferrol?

[Revisor]

Recensie Boeken

In zijn aanval op het ‘wokisme’ schuwt de Franse filosoof Pascal Bruckner de nuance als de pest (●●)

Filosofie Volgens Pascal Bruckner zet het nieuwe antiracisme ‘ras’ weer op een voetstuk en bedrijft het zo ‘pigmentaire waanzin’. Zelf beweert hij dat hij is aangewezen als nieuwe zondebok.
De witte man moet als zondebok de woestijn in worden gestuurd. Foto Getty Images

Stephan Sanders 20 januari 2022

Al in 1983 waarschuwde de Franse filosoof Bruckner ‘voor de mogelijke opkomst van een anti-wit racisme, een kruistocht tegen de bleekgezichten’. De nachtmerrie waar hij toen voor vreesde is inmiddels, bijna veertig jaar later, bewaarheid.

Bruckner is een filosoof die in de jaren zeventig en tachtig gerekend werd tot de ‘Nouveaux Philosophes’, een handig uitgeversetiket dat een auteur als Bernard-Henry Lévy op zichzelf en andere Franse denkers plakte, waaronder Alain Finkelkraut en André Glucksmann. Die laatste was daar trouwens niet van gediend. Ook Bruckner werd in die tijd ingelijfd, omdat hij zich verzette tegen de filosofische almacht destijds van marxistisch links; een paar jaar later keerden ‘de nieuwelingen’ zich ook tegen de invloed van poststructuralisten als Jacques Derrida, Michel Foucault en Gilles Deleuze.

Ieder op hun eigen manier pleitte deze ‘jaren zeventig filosofen’ voor een terugkeer naar de metafysica, en tegen elke vorm van relativering van het Kwaad, dat weer met een kapitaal mocht worden geschreven. Inmiddels zijn we decennia verder en Bruckner heeft nu een nieuw Kwaad te pakken: het ‘wokisme’.

De man als satan

In zijn jongste boek, Schuldig over de hele lijn, waarin hij beschrijft ‘hoe de witte man de ideale zondebok’ werd, wordt de nuance geschuwd als de pest. Zoals het hoort bij een klassiek opgeleide, Franse filosoof wordt zijn betoog geschraagd door drie stellingen. In het eerste hoofdstuk behandelt Bruckner het lot van ‘de man als satan’, in hoofdstuk twee vraagt hij zich af hoe ‘dodelijk’ en ‘racistisch’ het nieuwe antiracisme is, en in het laatste hoofdstuk breekt hij een lans voor het oude Europa van de Verlichting, dat nu voortdurend onder vuur ligt vanwege een geschiedenis van slavernij, racisme en kolonialisme.

Al die misstanden moeten worden onderzocht en erkend, maar, stelt Bruckner ‘geen enkele samenleving kan blijven bestaan als ze zichzelf dat bestaan verwijt. De onze is heel onvolmaakt. Dus hervormbaar.’ Kritiek en zelfkritiek ziet Bruckner als fundamentele, Europese waarden, maar de hang naar masochisme en zelfhaat vindt hij onverdraaglijk. ‘We hebben alle reden om de verdediging op te nemen van Europa, een van de grootste beschavingen uit de geschiedenis.’ Het meest overtuigt Bruckner als hij zich keert tegen de ‘racialisering van het antiracisme’, zoals dat eerst gebeurde in de Verenigde Staten en nu ook steeds vaker in Europa. ‘Amerika gaat het racisme te lijf in (…) racistische termen: elke (sic) mens wordt gereduceerd tot zijn huidskleur, sociale analyse is uit den boze (…) Het resultaat is een fragmentering tot in het oneindige.’

Volgens Bruckner dreigen in de huidige, antiracistische strijd aanduidingen als ‘wit’ en ‘zwart’ als reële essenties te worden beschouwd, onveranderlijke gegevens, waarmee niet wordt gestreefd naar een ‘multiraciale samenleving’, maar naar een ‘multiracistische’. Het nieuwe antiracisme zet ‘ras’ weer op een voetstuk en bedrijft zo ‘pigmentaire waanzin’.

Als iemand die de jaren zestig heeft meegemaakt, en ooit vanzelfsprekend behoorde bij ‘links’ - het links dat zich bezighield met ‘de klassenstrijd en sociale ongelijkheid’ - ziet Bruckner dat zich een dramatische verschuiving heeft voorgedaan. Er zijn nu ‘drie nieuwe grondslagen: ras, geslacht en identiteit.’ En de ‘vermaledijde heteroseksuele witte man’, deze ‘tot zijn huidskleur gereduceerde mens’ is ‘het schurftige schaap’ in alle drie de discoursen. Deze zondebok moet de woestijn in worden gestuurd door de goegemeente, want ‘hij kan niet los van zijn zonde worden gezien.’ De christelijke idee van de ‘erfzonde’, die vroeger nog alle stervelingen trof, heeft zich nu verzelfstandigd tot ‘witte schuld’ en ‘wit voorrecht’. En verzoening lijkt uitgesloten.

Nieuwe zondebok

Nu behoort Bruckner naar eigen zeggen zelf tot die aangewezen, nieuwe zondebok en zo kan het gebeuren dat in zijn tirades tegen het ‘nieuwe feminisme’, het ‘nieuwe antiracisme’, de #MeToo-beweging en het ‘dekolonisatie vertoog’ alles met alles in verband wordt gebracht.

Eigenlijk handelt Bruckner net als zijn tegenstanders, de eigentijdse activisten die ook wel ‘social justice warriors’ genoemd worden: die koppelen blind gender, ras, klasse en seksualiteit aan elkaar, ook als ze die samenhang eerst zelf moeten construeren. En dan is er nog ‘een kleinigheidje’ aan te merken op Bruckner’s boek: hij ziet niet in dat de ‘witte man’ als ‘zondebok’ allerminst naar de woestijn is verbannen, maar onverkort de machtsposities bezet in de westerse samenlevingen.

Witte man als vrijhaven

Nu is er scherpe kritiek van een relatief kleine, activistische en academische groep op die witte man. Die is lang niet altijd fair en vaak demagogisch. Maar één ding maakt Bruckner duidelijk in al zijn verongelijktheid: de witte man is het niet gewend geproblematiseerd te worden; de witte man ziet zichzelf als de vrijhaven bij uitstek te midden van die zee aan minderheden. Hij is het gewend om te oordelen, niet om beoordeeld te worden. Zelfproblematisering, zelfkritiek en introspectie, dat is wat er aan dit boek ontbreekt.



https://www.nrc.nl/nieuws/2022/01/20...-pest-a4081220

[Bart.NL]

De witte man is best wel gewend beoordeeld te worden. Woke is doorgeslagen cultuurrelativisme, met uitwassen zoals 'wiskunde is een vorm van onderdrukking door witte mannen'. Een voorgestelde oplossing is dan om wiskunde meer inclusief te maken, met andere woorden, de eisen verlagen en foute antwoorden goed te rekenen. In Nederland hebben we daar niet zoveel last van, maar je de discussies in de Verenigde Staten volgt, dan is een aantal mensen de weg kwijt. Je zou maar met deze nieuwe inclusieve woke wiskunde een brug gaan bouwen. Ik zou er niet overheen durven rijden.

[Revisor]

De besten aan de top? Wij hadden alles mee en niks tegen

Essay | Macht Mannen zoals Joris Luyendijk bepalen welke vaardigheden en eigenschappen belangrijk zijn om topposities te bereiken. Incasseringsvermogen telt niet mee.

Foto Getty Images, bewerking NRC

Daar was-ie weer, de dooddoener wanneer de spectaculair homogene samenstelling van de bovenste bovenlaag van politiek, bestuur, bedrijfsleven en media in Nederland ter sprake komt. In zijn Telegraaf-column liet voormalig vicepremier en VVD-leider Hans Wiegel vorige maand weten dat het hem „niets” deed nu voor het eerst in de geschiedenis van de Nederlandse democratie een kabinet begint met evenveel mannelijke als vrouwelijke ministers. „Het gaat om de kwaliteit”.

Zijn partijgenoot Mark Rutte dacht er precies zo over, toen hij in 2017 zijn vorige kabinet presenteerde. Net als Rutte I en Rutte II telde ook Rutte III niemand van kleur, zelfs geen staatssecretaris, en opnieuw waren er meer mannelijke dan vrouwelijke ministers. „Ik had er graag meer willen hebben”, reageerde Rutte goedmoedig. „Maar uiteindelijk geldt: we gaan voor de beste mensen. Het is wat het is.”

Dat zinnetje beschrijft treffend het punt waarop bij veel mannen zoals Wiegel en Rutte het denken en doen ophoudt. Of beter gezegd: het niet-denken en niet-doen. Eén woord speelt hierbij een sleutelrol, namelijk ‘kwaliteit’. Dat is de steen waarop het hele zelfbeeld rust.

Ik ben net zo’n man als Rutte en Wiegel, en ik heb lang geredeneerd zoals zij. Mijn zelfbeeld was dat ik meer diversiteit juist prima vond. Wie is er nu vóór discriminatie of achterstelling? Ik had slechts één, in mijn ogen alleszins redelijke kanttekening. Meer diversiteit moet „natuurlijk niet ten koste gaan van de kwaliteit”. Zeg nu zelf, je wil toch dat de leiding van je land, bedrijf, overheidsinstelling en krant in handen is van ‘de beste mensen’?

Ik vrees dat ik nog steeds zo zou denken, als ik niet de afgelopen jaren voor mijn nieuwe boek had geprobeerd te reconstrueren hoe mijn maatschappelijke carrière was verlopen als ik in een ander lichaam of in een andere wieg was geboren. Om hier achter te komen ben ik landgenoten gaan interviewen die heel andere uitgangsposities hadden dan ik. Hun verhalen in combinatie met rapporten en documentaires over onrechtvaardigheid in Nederland hebben mijn zelf-, mens-, en maatschappijbeeld doen kantelen. Omdat ik eerder alleen naar kleur, geslacht en eventueel nog seksuele identiteit keek, had ik nooit beseft hoe intens eenzijdig de bovenste bovenlaag van Nederland is samengesteld. Maar vooral had ik niet door hoe de machtspositie van mannen zoals ikzelf in stand blijft: wij mogen bepalen wie de besten zijn, en drie keer raden wie er dan uit de bus komen als kandidaten met de meeste kwaliteit: mannen zoals wijzelf.

‘Cloning effect’

Experts op het gebied van diversiteit en wetenschappers wijzen al veel langer op dit zogeheten ‘cloning effect’. Maar misschien helpt het als juist ook mannen zoals ik zich bij dit koor voegen en hardop de vraag stellen: wie zijn wij om voor de rest van Nederland te bepalen wat kwaliteit is?

Rutte, Wiegel en ikzelf zou je ‘zeven-vinkjes’ kunnen noemen, naar zeven kenmerken die maken dat wij steeds weer in de dominante groep zitten. Wij zijn man, wit en hetero – dus discrimineren kun je ons niet. Wij hebben minstens één in Nederland geboren ouder – dus ons aanpassen aan een andere cultuur hoeven wij niet. Wij hebben tevens minstens één ouder met een hoge opleiding dan wel een goed inkomen, of een zekere maatschappelijke status (als bijvoorbeeld directeur, raadslid of dominee) of cultureel kapitaal. Zo verkeren wij al in onze jeugd in de hogere middenklasse en hebben we bij onze zelfontplooiing de wind stevig in de rug. Mede daardoor voltooiden we de meest prestigieuze opleiding van het land, namelijk vwo of zelfs gymnasium, en universiteit. Ook op ons opleidingstype kun je ons dus niet ‘pakken’.

Dat is echt een kleine groep met in grote lijnen identieke levenservaringen. Daarom denk ik dat er een apart term voor hen nodig is. ‘Witte heteromannen’ is veel te algemeen, want ons land telt meer dan driekwart miljoen witte heteromannen en -jongens met een migratie-achtergrond, tienduizenden analfabete witte heteromannen, honderdduizenden laaggeletterde witte heteromannen en miljoenen witte heteromannen met laagopgeleide dan wel laaggeletterde ouders.‘Zeven-vinkjes’ hebben zo ongeveer alles mee en niks tegen, en helemaal bovenin de politiek, het openbaar bestuur en in iets mindere mate de media en het bedrijfsleven kom je extreem veel van dit soort mannen tegen. Terwijl nog geen 20 procent van de Nederlanders mijn lichaam en nest heeft, en nog geen 3 procent mijn lichaam, nest én opleiding.


Foto Getty Images, beeldbewerking NRC

De macht in Nederland ligt niet bij witte heteromannen. De macht ligt bij zeven-vinkjes. Zijn eerste kabinet stelde Rutte in 2010 samen met Maxime Verhagen van het CDA: zeven vinkjes. Zijn tweede kabinet met Diederik Samsom van de PvdA: zeven vinkjes. Zijn derde kabinet met Alexander Pechtold van D66, Gert-Jan Segers van de ChristenUnie en Sybrand Buma van het CDA: drie keer zeven vinkjes. Rutte IV werd samengesteld door opnieuw Segers, en daarnaast Wopke Hoekstra van het CDA: ook weer een zeven-vinkje. De grote breuk zat hem in de vierde coalitiegenoot, D66. Deze vaardigde met Sigrid Kaag een leider af die weliswaar dezelfde huidskleur, seksuele identiteit, cultuur, sociale klasse en opleiding heeft als de rest, maar geen Y-chromosoom. Ze is een vrouw! En opeens heeft een kabinet-Rutte wel ministers van kleur, en evenveel vrouwen als mannen.

Oud-premier Jan-Peter Balkenende is een zeven-vinkje, net als Ruud Lubbers, Dries van Agt en Joop den Uyl en vrijwel al hun coalitiegenoten: van Frits Bolkestein bij de VVD tot Hans van Mierlo en Jan Terlouw bij D66 en Wouter Bos bij de PvdA. Vier van de laatste tien ministers van Financiën, Volksgezondheid en Economische Zaken, zes van de laatste tien ministers van Buitenlandse Zaken, en acht van de laatste tien bij Justitie zijn zeven-vinkjes – zoals ook de deken van advocaten een man is zoals ik. En de voorzitter van de Eerste Kamer, de hoogste baas van het RIVM, de hoogste baas van de AIVD, de hoogste baas van de Algemene Rekenkamer, de president van de Nederlandsche Bank, de laatste drie hoofdredacteuren van de Volkskrant, enzoverder.

Levenservaring

Ik zou de rest van deze pagina kunnen vullen met machtige en invloedrijke mannen zoals ik. Terwijl juist zeven-vinkjes een zeer ernstig tekort aan levenservaring hebben.

Wij weten niet hoe het leven eruit ziet op de armoedegrens of in een laaggeletterd milieu – de realiteit voor honderdduizenden kinderen. Wij zijn niet naar een lager schooltype gestuurd dan onze Cito-toets aangaf – iets wat kinderen met laagopgeleide ouders en kinderen van kleur stelselmatig overkomt. Wij hebben geen idee hoe het is om op te groeien met een andere cultuur en taal thuis, of zonder eigen slaapkamer om rustig je huiswerk te maken, of zonder ouders die kunnen begrijpen waar jij op school mee bezig bent.

Evenmin kunnen wij navoelen wat ontmoediging, achterstelling, uitsluiting of intimidatie is op basis van huidskleur, geslacht, sociale klasse, seksuele identiteit of cultuur. Als wij in de media of onze bubbel van hoogopgeleiden minachtende opmerkingen horen over laagopgeleiden of ‘tokkies’, denken wij niet: hé, je hebt het wel over mijn vader of moeder. Wij hoeven niet te vrezen voor verkrachting op het werk, wij dragen geen keppeltje dat ons van het hoofd kan worden geslagen, en als de PVV meer dan een miljoen landgenoten aanmerkt als ‘existentiële dreiging voor Nederland’ gaat dat niet over ons.


Foto Getty Images, beeldbewerking NRC

Uiteraard worden ook mannen zoals ik getroffen door tegenslag en rampspoed, of anders onze dierbaren. Maar als het aankomt op cruciale groepskenmerken rond nest en lichaam zijn zeven-vinkjes onkwetsbaar, letterlijk. En juist deze groep beslist voor de rest van Nederland welke prioriteit er wordt gegeven aan de bestrijding van discriminatie en van sociaal-economische onrechtvaardigheid.

Dit gebrek aan inlevingsvermogen is een wezenlijk tekort. Maar onze beperkingen gaan verder. Wie zich als migrant moet invechten in een andere cultuur of als eerste generatie student in een andere sociale klasse, leert zich aanpassen. Wie zich als lhbti’er leert handhaven in een wereld waarin hetero’s de norm zijn, zich als vrouw invecht in een nog altijd grotendeels door en dus voor mannen ontworpen maatschappij, en wie als Nederlander van kleur opgroeit in een witte samenleving… Al deze mensen worden op de proef gesteld, moeten leren knokken voor hun plek. Ze leren doorzetten en improviseren en doen zo incasseringsvermogen op, veerkracht en vechtlust.

Hoe zouden mannen zoals Mark Rutte, Hans Wiegel of Joris Luyendijk dat soort kwaliteiten kunnen ontwikkelen? Dit is niet onze schuld – kunnen wij het helpen dat wij juist in dit lichaam en deze wieg geboren zijn? Maar wat merkwaardig om dan juist dit soort wereldvreemde mannen op zoveel plekken in het land de baas te laten spelen.

Kwetsbaarheid en discriminatie

Het grootste schandaal van onze tijd is dat met de toeslagen. De slachtoffers hebben allemaal heel andere vinkjes dan Joris Luyendijk, terwijl de verantwoordelijken enorm op mij lijken. Als belangrijkste juridisch adviescollege van de regering bleek de Raad van State ernstig te hebben gefaald. De hoogste baas daar is Thom de Graaf, zijn voorganger Piet Hein Donner. Allebei zeven vinkjes. Vanwege zijn eerdere rol als minister van Sociale Zaken stapte PvdA-leider Lodewijk Asscher op. Hij is Joods en daarmee bekend met kwetsbaarheid en discriminatie, maar verder: alle vinkjes. Ook minister Eric Wiebes vertrok: zeven vinkjes. Zijn opvolger destijds, Bas van ’t Wout: ook weer zeven vinkjes.

De machtspositie van mannen zoals ik bestaat er niet alleen uit dat wij zoveel plaatsen bezet houden. Het gaat er vooral om dat wij mogen beslissen wie een plaats aan de top verdient. Dat bedoelen mannen zoals ik wanneer we zeggen dat diversiteit prima is zolang het niet ten koste gaat van de kwaliteit: wij moeten wel blijven bepalen wie ‘de besten’ zijn. Waarmee we terug zijn bij het sleutelwoord ‘kwaliteit’. Inmiddels stapelen de aanwijzingen zich op dat er bij de Belastingdienst gericht landgenoten van kleur kapot zijn gemaakt. Daar moet orde op zaken worden gesteld door iemand die begrijpt hoe ernstig discriminatie is. Maar wie werd door zeven-vinkje Wopke Hoekstra (CDA-leider) voorgedragen als nieuwe staatssecretaris voor de Belastingdienst? Marnix van Rij. Zeven keer raden hoeveel vinkjes hij heeft.

Zolang wij de ‘definitiemacht’ behouden om te bepalen wat kwaliteit is, zullen wij zelf altijd vooraan staan. We maken de eigenschappen en vaardigheden die we dankzij ons nest en lichaam bijna als vanzelf meekrijgen heel belangrijk: uitdrukkingsvaardigheid, zelfvertrouwen, een typisch middenklasse CV vol met de juiste activiteiten naast onze studie, en een uitgebreid netwerk in de hogere middenklasse.

Intussen zullen wij eigenschappen en vaardigheden die we zelf nooit hoeven of ook maar kunnen ontwikkelen, consequent negeren, relativeren of zelfs in het geheel niet waarnemen. Meertaligheid bijvoorbeeld – want dat zijn wij niet. Incasserings-, aanpassings-, inlevings- en improvisatievermogen. Laat staan dat in het land van de zeven-vinkjes eerstehands ervaring met kwetsbaarheid ooit zal worden gezien als een essentiële leiderschapskwaliteit. Het is wat het is.


https://www.nrc.nl/nieuws/2022/02/04...tegen-a4084350

[BlackBox]

.

De besten aan de top? Wij hadden alles mee en niks tegen

Ⓣⓗⓧ

Op joop.bnnvara.nl heb ik een link geplaatst naar #9.
De Revisor methodiek (F5 en razendsnel op X klikken) om de paywall te omzeilen heb ik niet neer durven zetten.

Voor de liefhebbers: https://joop.bnnvara.nl/opinies/de-z...oris-luyendijk